ΔΗΜΑΡ : ΙΡΑΝ/ ΑΙΓΥΠΤΟΣ/ΝΙΓΗΡΙΑ

ΤΟΜΕΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ – ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ

Συντρόφισσες και σύντροφοι, φίλες και φίλοι,

Είναι φυσικό το ενδιαφέρον στη χώρα μας να επικεντρώνεται στα θέματα της κρίσης, στα μέτρα της νέας δανειακής σύμβασης, στο κούρεμα των ομολόγων και τις επικείμενες εκλογές. Όμως, λιγότερο ή περισσότερο σημαντικά γεγονότα που εκτυλίσσονται σε διάφορες περιοχές του πλανήτη μπορεί να επηρεάσουν επίσης περισσότερο ή λιγότερο τις εξελίξεις στην περιοχή μας. Ας μην ξεχνάμε πως ζούμε στην εποχή όπου «το πέταγμα μιας πεταλούδας στο Πεκίνο μπορεί να προκαλέσει καταιγίδα στο Λονδίνο». Γι` αυτό με πρωτοβουλία και βασική συνεισφορά δύο νέων συνεργατών του Τομέα, του Σπύρου Αλαμάνου και του Σταμάτη Ζαχαριάδη, θα επιχειρούμε, στο μέτρο του δυνατού, να σας ενημερώνουμε με κάποια περιοδικότητα για ορισμένα τουλάχιστον από αυτά.                                                      Γεράσιμος Γεωργάτος   

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΊ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΙΡΑΝ   

Τον Ιανουάριο του 2012, η Ευρωπαϊκή Ένωση ψήφισε την επιβολη εμπάργκο στις ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου, καθώς και την άρνηση διεξαγωγής συναλλαγών με την ιρανική κεντρική τράπεζα. Η ενίσχυση της απομόνωσης του Ιράν από την παγκόσμια 
οικονομία αποτελεί μέρος της προσπάθειας των Ηνωμένων Πολιτειών, που άρχισε επί προεδρίας  Κλίντον, και της Ευρωπαϊκής Ένωσης να πιέσουν το Ιράν να σταματήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Το Ιράν αντέδρασε απειλώντας ότι είναι έτοιμο να βυθίσει τον κόσμο σε πετρελαϊκή κρίση, αποκλείοντας τα στενά του Ορμούζ. Τα στενά του Ορμούζ είναι κρίσιμης σημασίας για την εξαγωγή πετρελαίου στην περιοχή του Περσικου Κόλπου, δεδομένου ότι το 85% του πετρελαίου που παράγεται στην περιοχή ρέει μέσα από το στενό, καθώς και το 35% των παγκόσμιων θαλάσσιων μεταφορών πετρελαίου. Ένας αποκλεισμός των στενων του Ορμούζ θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτίναξη των τιμών μέχρι και 200 δολλαρια το βαρέλι.Για να αποφευχθεί ένα τέτοιο συμβαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία έχουν ενισχύσει τη στρατιωτική και ναυτική παρουσία τους στην περιοχή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αυξήσει τον αριθμό των στρατιωτών που σταθμεύουν στο Κουβέιτ σε 15000, καθώς και τον αριθμό των αεροπλανοφόρων στον Περσικό Κόλπο.

Οι Ιρανοί έχουν απαντήσει σε αυτή την κλιμάκωση με τη διεξαγωγή ολοένα μεγαλύτερων και πιο περίπλοκων ναυτικών ασκήσεων. Με τέτοια συγκέντρωση δυνάμεων στον Κόλπο αυξάνει τις πιθανότητες τυχαίας ανάφλεξης. Η κατάσταση περιπλέκεται περισσότερο από την απειλή του Ισραήλ να χτυπήσει ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, προκειμένου να καθυστερήσει την απόκτηση πυρηνικών όπλων από το Ιράν. Μια ισραηλινή επίθεση θα ήταν αναπόφευκτο να εκτιμηθεί από το Ιράν ως αποτέλεσμα αμερικανο-ισραηλινής συνεργασίας οδηγώντας πιθανώς σε ένα ιρανικό χτύπημα σε βάρος των αμερικανικών δυνάμεων που βρίσκονται στον Περσικό Κόλπο. Τυχόν εξελίξεις στις χώρες του Κόλπου θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις για την Ελλάδα, καθώς το Ιράν είναι η μόνη χώρα που προμηθεύει πετρέλαιο επί πιστώσει στα ελληνικά διυλιστήρια, αφου άλλες χώρες δεν εμπιστεύονται ότι τα ελληνικά διυλιστήρια θα πληρώσουν στην ώρα τους τα οφειλόμενα. Το εμπάργκο στις ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφικο για την Ελλάδα. Γι` αυτό, είναι κρίσιμος ο εντοπισμός εναλλακτικών προμηθευτών πριν αρχίσει η εφαρμογή των κυρώσεων, τον προσεχή Ιούλιο.

Το Ιράν αντέδρασε ήδη επιθετικά κατά τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας. Μέλη της συμμαχικής του οργάνωσης Χεζμπολάχ πραγματοποίησαν επίθεση κατά ισραηλινών διπλωματών και των οικογενειών τους στη Γεωργία και την Ινδία, ενώ  στελέχη των ιρανικών μυστικών υπηρεσιών  επιτέθηκαν κατά ισραηλινών στόχων στην Ταϊλάνδη. Οι επιθέσεις συνιστούν απάντηση στις ισραηλινές επιχειρήσεις σαμποτάζ κατά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Πέντε Ιρανοί πυρηνικοί επιστήμονες έχουν δολοφονηθεί από τη Μοσάντ, ένας ιός υπολογιστών Stuxnet προερχόμενος από το Ισραήλ προσέβαλε τα ιρανικά δίκτυα, το Ισραήλ έχει προσφέρει εκπαίδευση και οπλισμό σε ομάδες  αντιφρονούντων, όπως στους Μουτζαχεντίν-ελ-Kαλκ και στους αυτονομιστές του Βελουχιστάν στο νοτιοανατολικό άκρο του Ιράν, στα σύνορα με το Πακισταν. Ενάντια στην Ευρώπη, οι Ιρανοί έχουν επιλέξει να χρησιμοποιήσουν το όπλο του πετρελαίου, απειλώντας ότι θα αναστείλουν τις εξαγωγές τους προς ευρωπαϊκές χώρες επιδεινώνοντας την οικονομική κρίση. Ωστόσο, οι Ιρανοί προχωρούν προσεκτικά, δεν έχουν πραγματοποιήσει την απειλή τους να κλείσουν τα στενά του Ορμούζ αποτρέποντας  τη διέλευση αμερικανικών και ευρωπαϊκών πολεμικών πλοίων. Επέλεξαν όμως να απαντήσουν με συγκεκαλυμμένες τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον όσων αντιτίθενται στο πυρηνικό τους πρόγραμμα, γεγονός που θα  ενισχύσει τις φωνές όσων ζητούν ένοπλη επέμβαση κατά του Ιράν στην Αμερική και το Ισραήλ.

ΑΙΓΥΠΤΟΣ  

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων, με αφορμή τους θανάτους των φιλάθλων στο Πορτ Σάιντ, συνεχίστηκαν οι συγκρούσεις μεταξύ της αστυνομίας και των δυσαρεστημένων οπαδών της ποδοσφαιρικής ομάδας Ελ-Άχλυ του Καϊρου,

που υποστηρίζουν ριζοσπαστικές διαδικασίες εκδημοκρατισμού και ήταν παρόντες στις διαδηλώσεις της πλατείας Ταχρίρ,. Πρόκειται για σύμπτωμα της γενικότερης αποδιοργάνωσης και της κατάλυσης του νόμου και της τάξης που ακολούθησε την πτώση του αυταρχικού καθεστώτος Μουμπάρακ σε συνδυασμό με την ανακοπή της διαδικασίας εκδημοκρατισμού. Οι  εργατικές αναταραχές συνεχίζονται με κύματα απεργιών που ακινητοποιούν μεγάλο μέρος της αιγυπτιακής βιομηχανίας και του εμπορίου, αποδυναμώνοντας την αιγυπτιακή οικονομία η οποία έχει ήδη στερηθεί έσοδα από τον τουρισμό. Στην χερσόνησο του Σινά, οι Βεδουίνοι - περιθωριοποιημένοι επί Μουμπάρακ - λαφυραγωγούν τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα του Σαρμ-Ελ-Σέιχ, και ανατινάζουν τους αγωγούς φυσικού αερίου που προμηθεύουν το Ισραήλ, απειλώντας την Αιγυπτιακή Κυβέρνηση με τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους.  Η αβεβαιότητα οδηγεί σε μαζική φυγή κεφαλαίων, καθώς οι εύποροι Αιγύπτιοι ρευστοποιούν τα περιουσιακά τους στοιχεία και τα στέλνουν στο εξωτερικό, στην Ελβετία και τη Μεγάλη Βρετανία. Τα  Αιγυπτιακά συναλλαγματικά αποθέματα, αυτή την εβδομάδα, έχουν μειωθεί σε μόλις 10 δισ., από 40 δισ. δολάρια πέρυσι. Αυτό σημαίνει ότι η Αίγυπτος διαθέτει συνάλλαγμα για εισαγωγές μόνο για τρεις μήνες. Η χώρα κινδυνεύει από μαζική λιμοκτονία καθώς το 80% των τροφίμων της είναι εισαγόμενα. Η αιγυπτιακή κυβέρνηση έχει ζητήσει δάνειο  12 δις. δολαρίων από το ΔΝΤ. Όμως η εκταμίευση μοιάζει όλο και πιο απίθανη, καθώς η Αίγυπτος επιμένει στην  κράτηση 19 αμερικανών εργαζομένων σε ΜΚΟ. Επιπλέον, οι Αμερικανοί διστάζουν να παράσχουν βοήθεια σε μια χώρα η οποία φαίνεται πως θα περάσει σύντομα υπό ισλαμικό καθεστώς, και χωρίς βοήθεια το μέλλον της Αιγύπτου είναι εξαιρετικά αβέβαιο.

ΝΙΓΗΡΙΑ

Η Νιγηρία βιώνει περίοδο αυξημένης αναταραχής τις τελευταίες εβδομάδες. Η ισλαμική τρομοκρατική οργάνωση Boko Haram, (που μεταφραζεται: Η δυτικη παιδεια ειναι αντίθετη προς το Ισλάμ), έχει διεξάγει πολυάριθμες τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον χριστιανικών εκκλησιών και στρατιωτικών εγκαταστάσεων της Νιγηρίας, με 250 νεκρούς από τις αρχές του έτους. Η οργανωση υποστηρίζει τη δημιουργία ενός ισλαμικού κράτους που θα διοικείται σύμφωνα με τις επιταγές της Σαρία. Η οργάνωση απειλεί τις χριστιανικές κοινότητες του Βορρά με απέλαση ενώ καλεί τους μουσουλμάνους που διαμένουν στις νότιες χριστιανικές πολιτείες να επιστρέψουν στο βορρά.

Η Boko Haram έχει δεσμούς με την Αλ Κάιντα και οι δυνατοτητες της έχουν αυξηθεί πολύ γρήγορα τόσο σε τεχνικό όσο και σε αριθμητικό επίπεδο. Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί μετά την απόφαση της κυβέρνησης της Νιγηρίας να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα οικονομικής μεταρρύθμισης που είχε ως αποτέλεσμα την κατάργηση της επιδότησης των καυσίμων. Αυτό ήταν εξαιρετικά αντιδημοφιλές, δεδομένου ότι οι επιδοτήσεις των καυσίμων ήταν η μόνη μορφή οικονομικών μεταβιβάσεων που απολάμβανε ο πληθυσμός της Νιγηρίας.

Υπήρξαν μαζικές διαμαρτυρίες ενάντια στην περικοπή των επιδοτήσεων και απειλή για απεργίες από την ένωση των εργαζομένων του πετρελαϊκού τομέα που θα μπορούσαν να είχαν ακινητοποιήσει το σύνολο της νιγηριανής οικονομίας, αφού το πετρέλαιο αποτελεί το 90% των νιγηριανών εξαγωγών. Οι δύο αυτές τάσεις, δηλαδή η ενδυνάμωση του ισλαμικού φονταμενταλισμού και η αυξανόμενη οικονομική ανισότητα, απειλούν να οδηγήσουν τη Νιγηρία στο χείλος του εμφυλίου πολέμου, ενώ η νιγηριανή πολιτική τάξη αδυνατεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με εποικοδομητικό τρόπο.