ΤΑ ΛΑΧΝΙΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝΑ ΣΤΑ ΑΛΛΟΤΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΑΠΟ  ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ

  ΑΛΟΤΙΝΕΣ ΕΠΟΧΕΣ

 Αυτά αποτελούν το προκαταρκτικό στάδιο των ομαδικών παιχνιδιών. Λάβαιναν χώρα στην αρχή των παιχνιδιών με μορφή ιεροτελεστίας. Με ακριβοδίκαιο τρόπο οριζόταν (έχασε, βγήκε) ποιος παίκτης θα τα φυλάξει ή ποιος παίκτης ή ποια ομάδα θα παίξει πρώτη.  

Ο τρόπος της επιλογής, γινόταν ανάλογα με το παιχνίδι.[1] Στα κοριτσίστικα παιχνίδια, αλλά και στα μικτά, η επιλογή γινόταν με κλήρωση δια ενός λαχνίσματος [2]. Τέτοια παιχνίδια ήταν: το κρυφτό, το Πατό, η Μέλισσα – Μέλισσα, τα Κεραμιδάκια (Τζαμί) κ.τ.λ. Στα αγορίστικα παιχνίδια το χώρισμα σε ομάδες ή ποιος θα παίξει πρώτος γινόταν με το ‘’Βάλε πόδι’’ (Ντάλια μπίλι, ΄Γουβίτσες, Μήλα ή Γύρω – γύρω όλοι κ.τ.λ). η δε επιλογή ποιος θα τα φυλάξει αλλά και πολλάκις η πρωτιά  γινόταν με τις αμάδες και τον πίτσο (Τόκας, κουτί, κ.τ.λ).

Τα λαχνίσματα ήταν τριών ειδών:

§  Λεκτικά       §  Κινητικά      §  Διάφορα

§  Λεκτικά  

         Ήταν μικρά παιχνιδίσματα του λόγου, απλά στιχάκια, χαρωπά τραγουδάκια, με διάθεση περιπαικτική και πολλάκις σατιρική. Ήταν λαϊκότατα, έβγαιναν από τα ίδια τα παιδιά και μεταδίδονταν από παιδί σε παιδί σε άλλες γειτονιές και άλλους τόπους. Τα περισσότερα ήταν ακατανόητης υφής και περιεχομένου, άρτζι, μπούρτζι και λουλάς, άλλα υπήρχαν και αρκετά που ήταν εύστοχα και επίκαιρα και σχολίαζαν την κοινωνική, σχολική, οικογενειακή και καμιά φορά την ερωτική πλευρά της ζωής. Συνήθως η τελευταία συλλαβή ήταν ο κλήρος και όπου έπεφτε αυτός έχανε και τα φύλαγε, στο κρυφτώ π.χ. ή έβγαινε, οπότε το λάχνισμα συνεχιζόταν μέχρι να μείνει μόνος ένας ο χαμένος. Αναφέρουμε τα γνωστότερα στην περιοχή μας:

Πι πο ντο και λαρί νεράτζι               Τον καιρό εκείνο

Μια και δυο και κουφέτο φράντζι  γέννησε η Κοκκίνω

Αραβόσβονί κουφέτο ρεσβονί      και έφερε ένα τάσι

   το κο κραμ.                            Παναϊτσα μου να χάσει

  

Α μπε μπα μπλομ       Το αγόρι  λένε Λη

Του κειθε μπλομ         και τη τσούπα Κατερίνα.  
A μπε μπα μπλομ           και τα λοιπά…….

Του κειθε μπλομ

           Μλιμ μλόμ

§  Κινητικά

          Ήταν παιχνιδιάρικοι συνδυασμοί με τα χέρια, όπως: Σε πιο χέρι το κρατώ, Μονά – ζυγά με τα δάκτυλα, Όμοιες γροθιές κ.τ.λ.

       §  Διάφορα  
          Το στρίψιμο ενός κέρματος (γράμματα – κεφάλι), το πέταγμα ενός κεραμιδιού ή πέτρας  με σάλιο στη μια πλευρά, τα ξυλάκια (κοντό ή μακρύ) κ.τ.λ.          

΄΄Βάλε πόδι΄΄
Από τα ομαδικά παιχνίδια, ξεχώριζαν μερικά παιδιά που είχαν αρχηγικές ικανότητες και έπαιζαν το ρόλο της μάνας για κάθε ομάδα. Ύστερα οι δυο μάνες, από μια απόσταση τριών έως τεσσάρων μέτρων άρχιζαν να αλληλοπλησιάζονται, θέτοντας, μια ο ένας και μια ο άλλος με τη σειρά του, το ένα πόδι μπροστά από το άλλο. Καθένας είχε το δικαίωμα να βάλει το πόδι οριζόντιο, ΄΄βάζω μισό΄΄, ή να βάλει τη ΄΄μύτη΄΄ του παπουτσιού. Στο τέλος κέρδιζε αυτός που πλάκωνε ή απλώς ακουμπούσε το παπούτσι του άλλου.

Ο νικητής πρώτος επέλεγε τον παίκτη που ήθελε, τον κολλητό του ή τον ικανότερο στο συγκεκριμένο παιχνίδι ή επέλεγε τη θέση της ομάδας.

Σε άλλες περιοχές το ΄΄Βάλε πόδι΄΄ λεγόταν ΄΄Παπουτσάκια΄΄ ή ΄΄Ποδαράκια΄΄

Αμάδες και Πίτσος

Στα παιχνίδια που παίζονταν με τις αμάδες (Τόκας, Κουτί κ.τ.λ) η σειρά για το ποιος θα παίξει πρώτος και ποιος θα τα φυλάξει γινόταν με το ρίξιμο των αμάδων σε ένα σταθερό σημείο, που λεγόταν Πίτσος. Έτσι αυτός που έριχνε την αμάδα του κοντύτερα στον Πίτσο, έπαιζε πρώτος, ενώ αυτός που έριχνε την αμάδα μακρύτερα τα φύλαγε. 

---

[1] Ειδικά στο Πατό και στα Πεντόβολα η  πρωτιά καθοριζόταν με άλλους τρόπους που αναφέρονται στις  επιμέρους περιγραφές των παιχνιδιών.

[2] Αρκετά στοιχεία για αυτό το κεφάλαιο έχουν ληφθεί από το βιβλίο «ΑΣ ΠΑΙΞΟΥΜΕ ΠΑΛΙ» των Κλιάφα – Βαλάση.

[3] Δεν αναφερόμαστε διόλου στα άλλα παιχνίδια, τα λεγόμενα ΄΄τυχερά΄΄, τα χαρτοπαίγνια, και όλα τα υπόλοιπα που παίζονται στα παραδοσιακά καφενεία (από το διάσημο τάβλι έως τα πανάρχαια ζάρια-πεσσούς), αλλά και αλλού, λέσχες και καζίνα.

Σε αυτά αφιερώνουμε τα λόγια του Τζόρτζ Ουάσιγκτον: «Το παιχνίδι είναι γιος της απληστίας, αδελφός της ανισότητας και πατέρας του κακού»