theodoroskollias@gmail.com // 6946520823
Aλήθεια ποιος φταίει για την κατάντια της χώρας μας;

ΑΙΓΥΠΤΟΣ


Scripta manent

Ή πέντε ταξίδια μέσα σε ένα.

Αυτό το ταξίδι ήταν εμμονή της Αργυρώς. Για να πω την αλήθεια για όλα τα ταξίδια επιμένει. Και για να τελειώνω με τις αλήθειες, αν δεν επέμενε δεν θα γίνονταν ταξίδια…
Για την Αίγυπτο είχα μια ανησυχία, I was nervous, που λέμε εμείς οι Αιγύπτιοι !... Τέλος πάντων αποφασίστηκε, το κλείσαμε και ξεκινήσαμε.
.................................................................................................


2η μέρα

Σηκωθήκαμε στις 7.00 το πρωί και βγήκα στο μπαλκόνι να ρίξω μια ματιά στον Νείλο. Βρέθηκα μπροστά σε θέαμα που δεν περίμενα. Όλο το Κάιρο ήταν πνιγμένο στην ομίχλη. Η πόλη στην απέναντι όχθη μόλις που φαινόταν, μόνο που αυτό που έβλεπα δεν ήταν απλή ομίχλη από την εξάτμιση του ποταμού. Αιθαλομίχλη ήταν και η αιτία ήταν το έντονο βουητό που ερχόταν από την πόλη, δηλαδή από την κυκλοφορία των εκατομμυρίων  αυτοκινήτων. Όπως μας εξήγησε αργότερα ο Γιώργος, το νέφος εξαφανίζεται λίγο αργότερα από ένα ευεργετικό αεράκι, απόδειξη του πόσο αγαπάει ο Αλλάχ την πόλη του…
Το πρόγραμμα άρχισε με επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καΐρου. Αν σκεφτεί κανείς ότι η Αίγυπτος κατέχει το 1/3 των αρχαιολογικών ευρημάτων του κόσμου, αντιλαμβάνεται τι πλούτος συσσωρεύεται εκεί μέσα. Το κτίριο του Μουσείου κατασκευάστηκε ειδικά για μουσείο με αρχιτεκτονική που ανταποκρίνεται στην αξία των εκθεμάτων. Κόσμος, πάρα πολύς κόσμος μαζεύεται, όλες οι φυλές της γης μέσα κι έξω και τα μέτρα ασφαλείας είναι πολύ αυστηρά. Δεν χρειάζεται να επαναλαμβάνουμε, οπουδήποτε υπάρχουν αρχαιότητες στην Αίγυπτο, βλέπει κανείς στρατιές τουριστών. Ειδικά στο Μουσείο Καΐρου συνωστίζεται τόσος κόσμος που δεν μπορείς να περάσεις. Βγάλαμε εισιτήριο 60 LE και εγώ κι η Αρετή πρόσθετο 100 LE για το τμήμα που εκθέτουν τις μούμιες.
Στο δεξιό τμήμα μετά την είσοδο, σταματήσαμε πρώτα στην πέτρα της Ροζέττας που δίπλα έχει μια προτομή του Σαμπολιόν. Η πέτρα βέβαια είναι ακριβές αντίγραφο του πρωτοτύπου του Βρετανικού Μουσείου. Στην συνέχεια η πέτρινη κλίνη πάνω την οποία δούλευαν για τις ταριχεύσεις νεκρών. Έχει ένα ανεπαίσθητο  βαθούλωμα για να μην βγαίνουν έξω τα αίματα και μια μικρή τρύπα για να τα αποχετεύει (μπλιαχχχ). Στην πορεία μας συναντήσαμε ένα άγαλμα του Μ. Αλέξανδρου και κατόπιν πήγαμε κατευθείαν στις αίθουσες Τουταγχαμών. Είναι αφάνταστο τι συναντάς εκεί μέσα, αφού βέβαια ο τάφος του βρέθηκε ασύλητος. Όλα του είναι χρυσά και μάλιστα σε μεγάλο αριθμό : Η νεκρική μάσκα, η σαρκοφάγος, καθημερινά αντικείμενα, κρεβάτια, καρέκλες, κοσμήματα, της Παναγιάς τα μάτια που λένε. Μέχρι και τα…προφυλακτικά του και μια βεντάλια από φτερά στρουθοκαμήλου ! Όλη η ώρα στο Μουσείο πέρασε με Τουταγχαμών…Εγώ και η Αρετή πήγαμε και στις δυο αίθουσες με τις μούμιες. Είναι λείψανα μαυρισμένα (από την φορμόλη φαντάζομαι) και αποστεωμένα αφού τους αφαιρέθηκαν όλα τα όργανα και τα υγρά του σώματος. Διατηρούνται πάντως ακόμα και τα μαλλιά. Οι εκφράσεις του προσώπου βέβαια δεν είναι για να τις βλέπεις καθημερινά.
Από το Μουσείο φύγαμε για την Γκίζα με τις πυραμίδες. Γκίζα λέγεται η δυτική πλευρά του Νείλου,. Στο δρόμο απολαμβάνεις το σκουπίδι που δεν έχεις δει στην ζωή σου. Ακόμα και μέσα σε κανάλια το σκουπίδι καλύπτει τα πάντα. Τι να κάνει ο κόσμος αφού δεν τα μαζεύει κάποια υπηρεσία. Κάνει εντύπωση πάντως που το πιο τουριστικό μέρος του κόσμου είναι τίγκα στο σκουπίδι και την σκόνη, που δεν βλέπεις βέβαια μόνο στην Γκίζα. Πριν φτάσουμε στις πυραμίδες σταματήσαμε σ’ ένα μαγαζί που πουλάει ζωγραφιές πάνω σε πάπυρο. Ο Γιώργος μας έκανε επίδειξη της κατεργασίας του παπύρου. Το φυτό που μας έδειξε δεν έχει σχέση με αυτό που βλέπουμε εμείς στην Ελλάδα. Η επεξεργασία περιλαμβάνει, ξεφλούδισμα, ξεζούμισμα, τεμαχισμό, πρεσάρισμα  και τέλος συναρμολόγηση των κομματιών σε φύλο για γράψιμο.
Η πορεία μας (με το πούλμαν βέβαια) καταλήγει στο συγκρότημα με τις πυραμίδες, με εισιτήριο 60 LE. Τρεις είναι οι βασικές, του Χέοπα, του Χεφρίνου και του Μυκερίνου . Η ψηλότερη είναι το Χέοπα κάπου 187  μέτρα ύψος, αλλά ο Χεφρίνος την έφτιαξε χαμηλότερη μεν αλλά θεμελιωμένη σε σημείο που είναι κατά 17  μέτρα ψηλότερα έτσι που φαίνεται ψηλότερη από του πατέρα του (του Χέοπα). Πονηρούλης ο τύπος… Είδαμε και μια μικρούλα πυραμίδα κάποιου αξιωματούχου. Μας είπε ο Γιώργος ότι το υλικό που χρησιμοποίησαν για την επικάλυψη των βαθμίδων, αφαιρέθηκε από τον Μωχάμετ Άλι για την οικοδόμηση του Καΐρου!... Έμεινε πάντως ένα τμήμα στην κορυφή της πυραμίδας του Χεφρίνου και δίνει μια ιδέα πώς ήταν αρχικά. Από την  μια πυραμίδα στην άλλη, μέχρι και την σφίγγα πηγαίνεις με πούλμαν αφού οι αποστάσεις δεν είναι για τα πόδια μας, άσε που θα τρώγαμε τζάμπα την ώρα μας. Από την θέση της σφίγγας πάντως το θέαμα είναι μεγαλειώδες, βλέπεις και τις τρεις πυραμίδες. Όλα ωραία και καλά αν δεν υπήρχαν τα σμήνη των μικροπωλητών και οι καμηλιέρηδες. Βρωμάει ο τόπος από την κοπριά. Πέφτουν κι επάνω σου οι μικροπωλητές και δεν σε αφήνουν στιγμή. Κάποιοι σου πασάρουν δυο φανέλες «it is free mister» και μετά έρχονται απαιτώντας να τους κάνεις κάποιο δώρο κι εσύ !... Και είχες και την Αρετή να σου λέει ότι πρέπει να πάμε στη Σακκάρα να δούμε τις πρώτες πυραμίδες….Μετά την σφίγγα μας πήγανε σε ένα μαγαζί που πούλαγε αρώματα, τίποτε το εξαιρετικό, ίσως για να εισπράξει ο Γιώργος την προμήθειά του. Ψωνίσαμε πάντως κάτι. Ήλθε επί τέλους η ώρα του φαγητού σε καλό εστιατόριο. Φτάσαμε εκεί περνώντας  μέσα από δρόμους με σκουπίδια. Καλό το εστιατόριο και με θέα τον Χέοπα.
Tο απόγευμα ήταν αφιερωμένο στην σύγχρονη Αίγυπτο. Τι σύγχρονη δηλαδή, μόνο γεύση ανατολής παίρνεις…Ήταν η πλατεία Χουσεΐν, όπου βρίσκεται και η περίφημη αγορά του Αλ Χαλίλι. Η πλατεία, όπου και το ομώνυμο τέμενος, είναι πάντα γεμάτη κόσμο και κατά διαστήματα ακούγεται και η φωνή του ιμάμη να καλεί τους πιστούς. Ο Χουσεΐν είναι ένας προφήτης των σουνιτών, από τους μάρτυρες λένε. Το είχα καημό να δω ανατολίτικο καφενείο με αργιλέδες. Μπροστά μου ήταν, αλλά πού να βρεις θέση. Το καφενείο El Fishawe είναι εκθαμβωτικό, αλλά πολύ μικρό. Μας είπαν ότι πήγαινε κι ο Καβάφης όταν βρισκόταν στο Κάιρο. Έχει και τραπεζάκια στον στενό δρόμο μπροστά του, όλα πιασμένα. Η διακόσμησή του, οι καθρέφτες, ο φωτισμός, όλα καταπληκτικά και μάλιστα χωρίς μικροπωλητές να σε πρήζουν. Πολλοί οι τουρίστες, ακόμα και μοντέρνες ξένες τουρίστριες κάπνιζαν αργιλέ, ευχάριστο το ντουμάνι γύρω σου. Βγάλαμε τις φωτογραφίες μας και μπήκαμε στο παζάρι, ένα στενό δρόμο δίπλα μας γεμάτο μαγαζιά με διάφορα σκατολοΐδια για τουρίστες. Η δικιά μου και η Αρετή καθόντουσαν να δουν και χιμάγανε οι μαγαζάτορες για να αρχίσει το παζάρι. Τα ήθελε και η περδικούλα τους απ’ ότι κατάλαβα αργότερα, όταν καθίσαμε με χίλια βάσανα να πιούμε αναψυκτικό και μας την πέσανε μιλιούνια από δαύτους. Υπέμενα ένα πιτσιρικά να προσπαθεί να πουλήσει κάτι φτηνοπράγματα και να βλέπω τις γυναίκες μας να παζαρεύουν ένα «κολιέ» για μισό ευρώ!... Μου την έδωσε, δεν έβρισκα την ώρα να την κοπανήσουμε. Τέλος πάντων, ήλθε η ώρα και αναχωρήσαμε για το ξενοδοχείο για ύπνο. Προηγουμένως προσπαθήσαμε να πάμε βόλτα μέχρι την πλατεία Ταχρίρ, αρκετά μακριά απ’ το ξενοδοχείο. Πολύς κόσμος μαζεμένος στο πεζοδρόμιο και αρκετά ζευγαράκια, ο νεαρός να αγκαλιάζει την μανδηλοφορούσα νεαρά σε μια τόσο πουριτανή χώρα. Σκάνδαλο…Η ουσία πάντως είναι ότι υπάρχουν πολλοί σ’ αυτή την χώρα. Ένιωθα κάτι σαν φθόνο, το ομολογώ.
 
3η μέρα

Έγερση στις 5.30, αναχώρηση στις 6.30. Προορισμός η Αλεξάνδρεια. Είναι διαδρομή 230  χιλιομέτρων από την αρχή  του δέλτα του Νείλου μέχρι την Μεσόγειο. Η διαδρομή είναι μέσα στην έρημο, αλλά αυτό που έβλεπα ήταν ένα θαύμα, αφού η έρημος έχει μετατραπεί σε τεράστια πεδιάδα με δεντροκαλλιέργειες  κυρίως. Το σπουδαιότερο είναι ότι δεν ποτίζεται από τον Νείλο αλλά από γεωτρήσεις. Μας είπανε ότι οφείλεται σε συνεργασία με τους Ισραηλινούς. Στον δρόμο μου έκαναν εντύπωση οι πολλοί περιστερώνες που έχουν ένα περίεργο σχήμα. Στην μέση της διαδρομής σταματήσαμε για λίγη ξεκούραση σ’ ένα συγκρότημα σαν τα δικά μας. Τουλάχιστον στα δικά μας δεν πληρώνεις το κατούρημα…Τι πράγμα είναι αυτό με τα μπαξίσια στα κατουράδικα της Αιγύπτου, όπως πάνε θα μας ζητάνε να πληρώσουμε και τις πορδές !... Συνεχίστηκε η πορεία του πούλμαν κι έφτασε στα διόδια που είναι διακοσμημένα με κορινθιακούς στύλους και γράφει στα αραβικά και στα ελληνικά ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ. Εννοείται ότι φουσκώσαμε από εθνική υπερηφάνεια. Τέτοια τιμή !...
          Στο δρόμο ο Γιώργος μας έδωσε κάποιες γενικότερες πληροφορίες : Οι εθνικοί πόροι της Αιγύπτου είναι η διώρυγα, ο τουρισμός και η γεωργία (βαμβάκι, εσπεριδοειδή, ζαχαροκάλαμο), έχει όμως και ισχυρούς επιχειρηματίες που επενδύουν. Ακόμα χρησιμοποιούν κι άλλες μεθόδους άρδευσης, πχ γεωτρήσεις στην Αλεξάνδρεια και τα περισσευούμενα νερά της λίμνης Νάσερ. . Μας μίλησε για μια βιομηχανική πόλη, την Μαγέιρα κοντά στην Αλεξάνδρεια. Πράγματι είδαμε βιομηχανικές εγκαταστάσεις και άντληση πετρελαίου εκεί κοντά, όπως είπε η Αίγυπτος είναι αυτάρκης σε πετρέλαιο, αλλά και σε φυσικό αέριο. Έχει ακόμα ορυχεία αλατιού, σιδήρου και αργίλου. Ό,τι μας είπε το γράφω. Ενδιαφέρουσα ήταν η συζήτηση για τους Κόπτες, αλλά και για τους Ορθοδόξους, της Αιγύπτου, αλλά και για ένα κτιριακό συγκρότημα φυλακών που συναντήσαμε στον δρόμο. Τέλος μας έκανε λόγο για μια λίμνη της περιοχής, την Κιν Μαριούτ ( ή κάτι τέτοιο).
          Φθάσαμε τέλος πάντων στην Αλεξάνδρεια, εύκολα μπήκαμε, δεν είχε πολλή κυκλοφορία, συναντήσαμε και μια πλατεία με τον Μέγα Αλέξανδρο έφιππο, άλλη περηφάνια  πάλι. Κάπου στο δρόμο προσπεράσαμε την διασταύρωση, σταμάτησε ο οδηγός κι έκανε όπισθεν , για να μην ταλαιπωρηθούμε. Μάλιστα, όπισθεν το πούλμαν σε πολυσύχναστο δρόμο!...Το συνηθίζουν στην Αίγυπτο, Οι συνήθειες των Ελλήνων οδηγών δεν έχουν καμιά σχέση με τους Αιγύπτιους, εμείς είμαστε παναγίες μπροστά τους. Να σταματήσουν στο κόκκινο φανάρι οι Αιγύπτιοι ; Τι είναι φτούνο πάλι, καλά που δεν ξέρουν την μούντζα, μόνο κορνάρουν . Να σταματήσουν για τον πεζό; Άλλο και τούτο. Εκεί να δει κανείς σφήνες και σλάλομ, σε λίγο θα φθάσουν και τους Ινδούς.

Ο τοίχος του σπιτιού του Καβάφη
          Ο πρώτος μας σταθμός ήταν το σπίτι του Καβάφη. 
Πολύ καλά διατηρημένο, μας είπαν ότι για την συντήρηση και ενίσχυσή του φρόντισε η Ελληνική κυβέρνηση. Η περιοχή ήταν κακόφημη και έτσι το σπίτι ήταν παρατημένο. Το διαμέρισμα είναι στον τρίτο όροφο, έχει δε κι ένα δωμάτιο για τον Στρατή Τσίρκα. Πολλές οι φωτογραφίες του ποιητή και σε προθήκες οι συλλογές ποιημάτων του καθώς και αξιόλογες μελέτες για την ζωή και το έργο του. Κατεβήκαμε στο δρόμο βγάλαμε φωτογραφίες κάποια αξιόλογα κτίρια και μας την «πέσανε» οι πανταχού παρόντες μικροπωλητές. Αγόρασα ένα ρολόι τσέπης με την αλυσίδα του για να λέω την παραδοσιακή ώρα στην παρέα. Δέκα € έδωσα αλλά χάλασε προτού φθάσουμε στην Αθήνα.
Ο τοίχος της βιβλιοθήκης
          Επόμενος σταθμός το Πατριαρχείο. Δεν είχα και πολλή όρεξη, αλλά άξιζε τον κόπο. Ωραία εκκλησία ο Ευαγγελισμός, με ωραίο τέμπλο και βιτρό παράθυρα. Μας μίλησε ένας ιερέας διεκτραγωδώντας την παρακμή του ελληνικού στοιχείου της Αιγύπτου. Λίγες εκατοντάδες έμειναν λόγω της πολιτικής Νάσερ. Λίγες δεκάδες παιδιά έμειναν στο σχολείο της Αλεξάνδρειας, σ’ ένα σχολείο που κάποτε ήταν διάσημο. Ο δρόμος μας τώρα για την βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Πολύ μοντέρνες όψεις, στο κυρίως κτίριο δεσπόζει μια κυλινδρική κατασκευή που πάνω της είναι σκαλισμένα γράμματα απ’ όλες τις γλώσσες του κόσμου. Στο εσωτερικό εντυπωσιάζουν τα στοιχεία της στέγης που επιτρέπουν την είσοδο του φωτός, όχι όμως τις ηλιακές ακτίνες για να ενοχλούν τους αναγνώστες. Δεν θυμάμαι πόσους τόμους έχει, πάντως δεν είναι δανειστική βιβλιοθήκη. Ο σκοπός της ίδρυσης είναι να βοηθήσει την έρευνα, σ’ αυτό το κοινό απευθύνεται. Βγαίνοντας έξω είδα άγαλμα του Δημητρίου Φαληρέα, ιδρυτή της αρχαίας βιβλιοθήκης. Επίσης μια αναφορά στο Κ. Στεφανόπουλο, τότε πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας.
          Δεν θα μπορούσαμε να μην επισκεφθούμε το παλάτι του Φαρούκ. Πάντα μπουχέσας ήταν ο μεγαλειότατος αλλά ομορφόπαιδο στα νιάτα του. Ο κόσμος το ‘χε τούμπανο τι γαμίκος ήτανε, δεν ξέρω πόσες γυναίκες είχε στο (ανεπίσημο) χαρέμι του. Δεν μας ενδιαφέρουν όλα αυτά αλλά μόνο ο…ανδρωνίτης του, δηλαδή το αρσενικό προσωπικό του παλατιού κι αυτό γιατί σήμερα είναι εστιατόριο και πολύ καλό μάλιστα. Στο κυρίως κτίριο του παλατιού δεν μπήκαμε, μάλλον απαγορεύεται. Γευματίσαμε λοιπόν στον ανδρωνίτη σε περιβάλλον μάλλον μεγαλοπρεπές και κάποτε αναχωρήσαμε για την επιστροφή. Διασχίσαμε τμήμα του παραλιακού δρόμου (28 .χιλιόμετρα παρακαλώ) και μπαίνοντας στην κυκλοφορία τρομάξαμε να βγούμε απ’ την πόλη. Φθάσαμε στο Κάιρο κατάκοποι και παρ’ όλα αυτά πήγαμε να αγοράσουμε δερμάτινα είδη. Η Αργυρώ πήρε κάτι τσάντες από δέρμα σαύρας, αλλά μάλλον το μετάνιωσε.

4η μέρα

Ξύπνημα στις 4.30, αναχώρηση στις 5.30 για το αεροδρόμιο. Το αεροπλάνο αναχώρησε στις 7.20 κι έφτασε στο Ασσουάν στις 8.20. Ο βασικός κορμός του γκρουπ πήγε για ξενάγηση στο φράγμα, εμείς οι τέσσερις πήραμε το αεροπλάνο στις 9.30 και φτάσαμε στο Αμπού Σίμπελ στις 10.00. Υπάρχει εκεί ένα χωριό με σπίτια στα οποία το χρώμα που κυριαρχεί είναι το χρώμα της ερήμου. Βλέπεις να κυριαρχούν θόλοι αντί για στέγες στα σπίτια για καλύτερο αερισμό. Με πούλμαν φθάσαμε στον αρχαιολογικό χώρο, με 80 LE εισιτήριο. Από μακριά δεσπόζει ένας τεχνητός λόφος που καταλαβαίνεις ότι καλύπτει τα μνημεία. Όταν φθάσαμε μας παρέλαβε ο ξεναγός μας ο Αμπντούλ. Με τα πόδια φθάσαμε στον ναό και μείναμε με ανοιχτό στόμα, άλλο η φωτογραφία κι άλλο να έχεις μπροστά σου αυτό το θαύμα.    Πρόκειται για δυο ναούς, του Ραμσή και της Αθώρ. Όπως είναι γνωστό, τα μνημεία κινδύνευαν να καλυφθούν από τα νερά της λίμνης Νάσσερ. Για την μεταφορά τους βοήθησε η Ουνέσκο σε χρηματοδοτήσεις και τεχνική βοήθεια. Τεμαχίστηκαν και μεταφέρθηκαν κατά 210  μέτρα μακρύτερα και 65  μέτρα ψηλότερα. Στην νέα θέση η είσοδος των ηλιακών ακτίνων κατά τις ισημερίες καθυστερεί κατά μία ημέρα, σε σχέση με εκείνη της αρχικής θέσης. Κατά την ημέρα αυτή οι ακτίνες χτυπούνε σε συγκεκριμένο σημείο στην τελευταία αίθουσα του ναού του Ραμσή.
Ο πρώτος ναός είναι του Ραμσή κι έχει στην πρόσοψή του τέσσερα γιγαντιαία αγάλματα της αφεντιάς του. Τα κολοσσιαία αγάλματά τα ήξερα, αλλά εκείνο που αγνοούσα είναι ότι όλο αυτό το θαύμα είναι υπόσκαφτο. Πώς να το πω; μονοκόμματο. Και δεν είναι λίγα μέτρα ! Δεν μπορώ να υπολογίσω αλλά ο ναός του Ραμσή θα πρέπει να φθάνει τα 60  μέτρα σε μήκος και τα 20 σε πλάτος. Διάβασα ότι το τελευταίο «δωματιάκι», το ιερό ας πούμε έχει διαστάσεις 4Χ9 μέτρα. Μέσα εκεί θα βρεις θεόρατες κολώνες και αγάλματα του Ραμση σε δύο σειρές. Και ο Ραμσής έχει το ύψος που έχουν οι κολώνες. Με τον τρόπο αυτό το σύνολο είναι στην δομή του, ας πούμε, σαν τον τρίκλιτο δικό μας ναό. Το άλλο θαύμα είναι οι τοιχογραφίες, εσώγλυφες παραστάσεις στις οποίες διατηρούνται ακόμα και τα χρώματα. Στην παρέα μας συζητήθηκε πολύ μια παράσταση που δείχνει τον Ραμσή να σημαδεύει με το τόξο τους εχθρούς. Η χορδή του τόξου είναι διπλή ή τριπλή, μοιάζει σαν να πάλλεται. Φαίνεται ότι ο Ραμσής έριχνε πολλαπλές βολές για να μην αφήσει κανένα εχθρό παραπονεμένο, να τους καθαρίσει όλους!. Πολύ ενδιαφέρον έχει αυτό που πριν το είπα «δωματιάκι». Πρόκειται για την τελευταία αίθουσα του ναού, όπου υπάρχουν τέσσερα αγάλματα, δεν θυμάμαι ποιών θεοτήτων. Το άγαλμα προς τα αριστερά πάντως είναι ένας θεός του σκότους. Δυο φορές τον χρόνο, στις ισημερίες, ο ήλιος φωτίζει τα αγάλματα εκτός απ’ τον θεό του σκότους. Με την μεταφορά του ναού, το φαινόμενο παρουσιάζει καθυστέρηση κατά μια μέρα. Σκέψου, τι τοπογράφους χρειάστηκαν για να πετύχουν κάτι τέτοιο. Είναι αυτό που λέω εγώ: «Υπάρχουν οι τοπογράφοι και οι άλλοι άνθρωποι»!
Ο δεύτερος ναός της Αθώρ είναι μικρότερος στο εσωτερικό του και αφιερώνεται από τον Ραμσή στην αγαπημένη του γυναίκα, την Νεφερτάρη. Είπε ο Ραμσής ότι είναι το ακριβότερο δώρο που έκανε άνθρωπος στην αγαπημένη του. Είχε και αγαπημένη γυναίκα ο Ραμσάκος. Τις γκόμενες τις ήθελε για ξενοπήδημα. Ο ναός της Αθώρ είναι κάπου εκατό μέτρα μακρύτερα κι έχει στην πρόσοψη έξη αγάλματα, από δύο του Ραμσή, της Νεφερτάρη και της Αθώρ. Είχε και η Αθώρ τις πομπές της!... Ήταν θεά του έρωτα, της ηδονής, της ομορφιάς και…γκόμενα του Ώρου. Εμφανιζόταν με αυτιά αγελάδας.
Με κρύα καρδιά εγκαταλείψαμε αυτό το αριστούργημα για να προλάβουμε το αεροπλάνο για Ασσουάν. Άλλωστε χρειαζόμασταν τουαλέτα και νερό να πιούμε. Το ελάχιστο που μπορούσα να κάνω, ήταν να πάρω μια φούχτα χώμα της περιοχής.
Προλάβαμε το αεροπλάνο που έφυγε στις 13.10 κι έφτασε στο Ασσουάν στις 14.45. Με ένα βανάκι φτάσαμε στην προβλήτα του Νείλου που μας περίμενε το υπόλοιπο γκρουπ. Αμέσως μας ανέβασαν στην φελούκα για βόλτα στο ποτάμι. Δεν είναι και μικρή βάρκα η φελούκα. Έχει ένα μεγάλο πανί, δεν πρόσεξα αν μπορεί να γίνει μηχανοκίνητη. Το πλήρωμά της είναι τέσσερις γεροδεμένοι μαύροι που κάνουν όλες τις δουλειές που χρειάζεται το σκαρί. Αγοράσαμε και μαντίλες για τις γυναίκες, τις φορέσανε κι ήταν μούρλια. Φτάσαμε στην απέναντι όχθη, όπου οι γυναίκες κυρίως κατέβηκαν για κάνουν βόλτα στην έρημο με την καμήλα. Για να πω την αλήθεια φοβόμουν λίγο, αλλά η Αργυρώ επέμενε και παρέσυρε και την Αρετή. Ο Δημήτρης και εγώ μείναμε στην φελούκα που μας έκανε την βόλτα της επιστροφής. Φτάσαμε έτσι στο ποταμόπλοιο που θα μας έκανε την κρουαζιέρα στον Νείλο. Τρία ποταμόπλοια ήταν αραγμένα στην προβλήτα το ένα πλεύριζε το άλλο και το δικό μας ήταν το τρίτο. Για να μπούμε στο δικό μας έπρεπε να περάσουμε τα άλλα δυο μέσα απ’ το σαλόνι τους. Νωρίς ήταν ακόμα και βγήκαμε με τον Δημήτρη για βόλτα στην πόλη. Φαρδύ το πεζοδρόμιο, άνετος ο δρόμος, μας την πέφτανε οι μικροπωλητές, οι ταξιτζήδες και οι αμαξάδες, χαζεύαμε εμείς τον κόσμο που βολτάριζε, αλλά πού να περάσουμε απέναντι. Άσε λέμε να βγούμε με τις γυναίκες μας…Γυρίσαμε κάποτε στο παπόρο και σε λίγο φτάσανε κι οι γυναίκες, ενθουσιασμένες με την εμπειρία της καμηλάδας. Να δεις αυτό, να δεις εκείνο, δεν σταματάγανε με τίποτε. Τακτοποιηθήκαμε κάποτε στις καμπίνες μας, ξεκουραστήκαμε και κατά το σούρουπο πήγαμε στο εστιατόριο για το δείπνο. Ακούσαμε και τους άλλους για τις εντυπώσεις της ημέρας, εμείς κάναμε παρέα με ένα ζευγάρι που γνωρίσαμε Περικλή τον  έλεγαν τον άντρα. Μετά το δείπνο ήθελαν ο Δημήτρης και η Αρετή να πάμε στο παζάρι μπαχαρικών της πόλης. Καταφέραμε και διασχίσαμε την λεωφόρο και βρέθηκε μπροστά μου ένας πιτσιρικάς να με κοιτάζει…
          Πώς σε λένε ρε, τον ρωτάω.
          Μουσταφά, μου λέει. Τον χάιδεψα στο κεφάλι.
          Μπράβο ρε Μουσταφά, πάρε τώρα και τούτο. Και του ‘δωσα ένα ευρώ. Μόλις το πήρε ο πιτσιρικάς, έτρεξε με φωνές να βρει τους φίλους του. Την κοπάνησα στα γρήγορα και μπλέχτηκα μέσα στο πλήθος να μη με βρουν. Μπήκαμε στο παζάρι ψώνισαν η Αρετή κι ο Δημήτρης κάτι περίεργα που τα ‘θελε ο Δημήτρης για δώρο. Ο μπαχαρικάς ένας τύπος με κελεμπία, γουλί το κεφάλι, φόραγε τον μουσουλμανικό σκούφο, ήταν όλο χαμόγελα και γαλιφιές αλλά σε κάθε είδος συνάνταγε το μπετόν της Αρετής.
          Όχι τόσο, αλλά τόσο.
Τελικά κάπου καταλήξανε, κάπου εκατόν πενήντα λίρες, σαν να λέμε γύρω στα είκοσι ευρώ. Εγώ πήρα κάποιο βότανο με εβδομήντα λίρες. Όμως η συνέχεια ήταν οδυνηρή. Κάποιο δισκάδικο είδα και ρώτησα για instrumental music. Ήθελα ταξίμια για ούτι. Με τα πολλά μου πάσαρε ο δισκάς δυο κομμάτια για 180 λίρες, που το ένα είναι χαλασμένο και το άλλο δεν είναι για ούτι. Την πάτησα δηλαδή χοντρά, έγινα το κοροΐδο της ημέρας.




    Οσονούπω σούρουπο, στην έρημο.
Η πρώτη καμήλα είναι αγόρι δέκα χρονών 
             και το λένε Μόνικα.
5η μέρα

Άρχισε η κρουαζιέρα στον Νείλο. Το ποταμόπλοιο ξεκίνησε στις 3.00 το πρωί κι έφτασε σε ένα μέρος, το Κόμ Όμπο, με εισιτήριο 30 LE, όπου υπάρχει ομώνυμος ναός του 2ου π.Χ. αιώνα. Ξυπνήσαμε στις 6.00, πήραμε το πρωινό μας και αμέσως ξεκινήσαμε για τον ναό που ήταν πολύ κοντά στο πλοίο. Σ’ αυτή την χώρα συναντάς πάντα εκπλήξεις. Ποτέ μου δεν άκουσα γι αυτό το θαύμα που συνάντησα, πάντα όμως χρειάζεται κάποιος να σου εξηγεί αυτά που κρύβονται μπροστά σου. Ο ναός διατηρείται σε σχετικώς καλή κατάσταση. Είναι αφιερωμένος στον γερακόμορφο θεό Ώρο και στον θεό κροκόδειλο Σεμπέκ. 
   Κάθε κίονας και το καπέλο του.

Υπάρχει κι ένας ναΐσκος της Αθώρ, θεάς με αυτιά αγελάδας. Ο Γιώργος μας έβαλε μπροστά σ’ ένα κατάλογο – ημερολόγιο παρατηρήσεων της στάθμης του Νείλου. Η στάθμη των νερών του ποταμού παρατηρούνταν στο νειλόμετρο, ένα πηγάδι δηλαδή που παρατηρούσαν την μεταβολή της. Η καταγραφή χρειαζόταν για να βλέπουνε τις παραγωγικές ή όχι ημέρες, ώστε να επιβάλουν ανάλογη φορολογία της σοδειάς. Απ’ αυτό προέκυψε μέθοδος μετρήσεως των ημερών του έτους. Παρατήρησαν ότι κάθε 19η Ιουλίου, εμφανιζόταν στον ουρανό ο Σείριος. Από τις παρατηρήσεις στο νειλόμετρο προέκυπταν 360 ημέρες για τον χρόνο κι όχι 365 μέχρι την επόμενη εμφάνιση του Σείριου. Δεν ξέρανε που να βάλουν αυτές τις πέντε ημέρες και τις διέθεσαν για τις ανάγκες λατρείας των θεών. Μεγάλη υπόθεση το νειλόμετρο, μόνο που αυτό που είχαμε μπροστά μας δεν ήταν το κανονικό, που έπρεπε να είναι πολύ κοντά στο ποτάμι. Αυτό που είχαμε μπροστά μας το είχανε για να διατηρούν τους ιερούς κροκόδειλους που ήταν μικρόσωμοι και μπορούσαν να ζήσουν σε μικρό χώρο. Μούμιες των ιερών κροκοδείλων (θεός Σεμπέκ) υπάρχουν σε παρακείμενο μουσείο.
Ένα άλλο θαύμα στις τοιχογραφίες ήταν ένας κατάλογος χειρουργικών εργαλείων και παρατηρήσεις του ανθρώπινου σώματος. Είδαμε και εικονογράφηση της στιγμής της γέννας με μια γυναικεία μορφή που καθόταν σ’ ένα ειδικό έδρανο. Το είχαμε δει και στο Μουσείο του Καΐρου.
Από τις συνεχείς φορολογίες, κάποτε το σκέφτεται ο άνθρωπος και σου λέει, «για κάτσε ρε, όλο για τον θεό μου τσαμπουνάτε κι εγώ θεό δεν βλέπω». Το ξέρανε αυτό οι παπάδες και βρήκαν ένα σατανικό κόλπο : Το τελευταίο τμήμα του ναού είναι ένας μακρόστενος διάδρομος κλειστός από παντού με κατάλληλα μικρά ανοίγματα. Στην αρχή του υπάρχει μια κόχη που χωράει να καθίσει ένας άνθρωπος, που όταν μιλάει ακούγεται μια σπηλαιώδης φωνή να λέει. «Μαλάαακα, πλήηηρωσε τον φόοοροοο, μην κατέβω στην γηηηη και σε πλακώωωσωωω». Τρόμαζε ο πιστός κι άνοιγε το πουγκί.
          Επιστρέψαμε στο πλοίο που αναχώρησε αμέσως. Καθίσαμε στο κατάστρωμα, παραγγείλαμε καφέδες, ωραίο καιρό είχε κι αρχίσαμε να βγάζουμε φωτογραφίες. Ωραία θέματα για φωτογράφηση, μόνο που δεν κατάφερα να βγάλω παρά μόνο μια δυο και μετά η μηχανή μου έμεινε από μπαταρία κι εγώ δεν είχα φορτιστή. Στο υπόλοιπο ταξίδι βασιστήκαμε στην μηχανή του Δημήτρη. Πάντως οι σκηνές που βλέπει κανείς πλέοντας στο ποτάμι είναι μοναδικές. Η Αρετή βέβαια, επέμενε για επίσκεψη στην Σακάρα. Θα παίρναμε λέει ένα ταξί, νοικιασμένο για μια μέρα, έτσι για να δούμε τους μασταμπάδες από τις πρώτες πυραμίδες.
«Είναι, 5000  ετών» , μας έλεγε,
«Ναι κι εγώ είμαι 70», της απαντούσα.
          Κατεβήκαμε στο εστιατόριο για γεύμα και σε λίγο φθάσαμε σε μια άλλη τοποθεσία, το Εντφού. Ποτέ μου δεν άκουσα ότι υπάρχει τέτοιο μέρος, αλλά αυτό που είδαμε ήταν μια έκπληξη. Πρόκειται για τον ναό του Ώρου (ή Χόρους) και της Αθώρ (εισιτήριο 50 LE), του 3ου αιώνα π.Χ. Θαυμάσιος και επιβλητικός ναός, χωρισμένος σε έξη τμήματα. Όσο προχωράς στα ενδότερα οι χώροι μικραίνουν και χαμηλώνουν. Στο εξωτερικό του ναού καθόταν η πλέμπα κι όσο προχωρούσες έβλεπες παπάδες, αρχιερείς, υπεριερείς και πάει λέγοντας. Στο τελευταίο τμήμα έμπαινε μόνο ο αρχιπαπάς κι ο βασιλιάς. Εκεί επικρατούσε απόλυτο σκοτάδι και σ’ ένα θρόνο καθόταν ο αρχιπαπάς. Κάποια συγκεκριμένη ημέρα και ώρα του χρόνου, έπεφταν για λίγο οι αχτίνες του ήλιου και φώτιζαν στιγμιαία τον αρχιπαπά. Όπως καθόταν η πλέμπα επί ώρες κάτω από τον ήλιο και γινόταν κουδούνι το κεφάλι, έβλεπε ξαφνικά μια λάμψη να φωτίζει το απόλυτο σκοτάδι. 
Ήταν ο θεός, δηλαδή ο Ώρος!.... Αλα ούνο αλά ντούο αλά τρε, να ο θεός, αμάν, λέγανε οι πιστοί με το θέαμα που τους τύφλωνε. Μ’ αυτές τις συνθήκες θα μπορούσαν να πιστέψουν ότι θα πάρει το πρωτάθλημα η ΑΕΚ…Ο ναός είχε κατοικηθεί από τους χριστιανούς που ήταν κυνηγημένοι από τους Ρωμαίους. Αιώνες έμειναν εκεί μέσα, εκεί τρώγανε, κοιμόντουσαν μαγειρεύανε, ανάβανε φωτιές. Μοιραίο ήταν να υποστεί φθορές και να μαυρίσουν οι οροφές. Σε κάποιο σημείο μάλιστα το ταβάνι νομίζεις ότι φέρει το σήμα του σταυρού. Έχει πολύ ενδιαφέρον που στον ναό αυτό μπορεί να βρει κανείς όλους τους ρυθμούς των κιονόκρανων…Κάπου εκεί πρέπει να αναγράφεται το όνομα του τελευταίου βασιλιά της Αιγύπτου του Νεκτανεβώ Β΄. Ήταν όταν οι Πέρσες κατέλαβαν την Αίγυπτο. Οπότε ο Νεκτανεβώ εξαφανίστηκε μυστηριωδώς. το 341 π.Χ. και κατέφυγε στην Μακεδονία στον Φίλιππο τον Β΄. Λέγεται ότι από τις αφηγήσεις του γοήτευσε τον Αλέξανδρο που έβαλε σκοπό να κατακτήσει την Αίγυπτο. Πάντως ο επόμενος Αιγύπτιος που κυβέρνησε την Αίγυπτο ήταν ο Νάσσερ ...Δηλαδή μετά από 22 αιώνες!…Οι βασιλιάδες, από τον Μωχάμετ Άλι ως τον Φαρούκ ήταν τουρκαλβανοί και ο Ναγκίμπ άραβας.
Επιστρέψαμε στο πούλμαν αφού πρώτα η Αργυρώ αγόρασε ένα ωραίο τραπεζομάντιλο, κάπου 20 € με χίλια παζάρια.
Στο πλοίο, μετά το δείπνο, είχαμε πάρτυ με κελεμπίες. Προηγουμένως ανεβήκαμε στο κατάστρωμα για να δούμε το ποταμόπλοιο να αλλάζει στάθμη στον Νείλο. Το πάρτυ είχε λίγο ενδιαφέρον. Κουρασμένος πήγα νωρίς για ύπνο.

6 μέρα

Ξεκίνημα στις 7.00. Με βάρκα περάσαμε στην Δυτική Όχθη. Πηγαίναμε να περιηγηθούμε τους αρχαιολογικούς τόπους του Λούξορ. Η πόλη είναι η αρχαία Θήβα, παλιά πρωτεύουσα, και το σημερινό της όνομα είναι παραφθορά της αραβικής ονομασίας Αλ Οξούρ, με πληθυσμό περίπου 150.000 κατοίκων. Έχει μνημεία του 18ου έως 15ου αιώνα π.Χ. Ο αρχαιολογικός της πλούτος είναι αφάνταστος. Λέγεται ότι η Αίγυπτος κατέχει το 1/3 του παγκόσμιου αρχαιολογικού πλούτου και το Λούξορ το 1/6. Εκεί θα βρεις την κοιλάδα των βασιλέων, την κοιλάδα των βασιλισσών, τον τάφο της Χατσεψούτ τους ναούς του Λούξορ και του Καρνάκ και άλλα πολλά. Περάσαμε μέσα από την σύγχρονη πόλη, τυπική περίπτωση τριτοκοσμική, τουλάχιστον από τα μέρη που περάσαμε. Λίγο έξω από τη πόλη συναντάς στα δεξιά του δρόμου δυο γιγαντιαίες καθιστές σιλουέτες (18  μέτρα ύψος) του Αμενχοτέπ του 3ου, γνωστά σαν «κολοσσοί του Μέμνωνος». Είναι πολύ φθαρμένα μνημεία που καταστράφηκαν από σεισμό. Ο αέρας πέρναγε από τις χαραμάδες και δημιουργούσε ένα θόρυβο σαν σφύριγμα. Δεν χρειαζόταν και πολύ να εντυπωσιαστούν οι πιστοί μέχρι που οι Ρωμαίοι έφραξαν τις χαραμάδες και σταμάτησε το φαινόμενο. Στην επιστροφή κατεβήκαμε να τα φωτογραφήσουμε. Κάποια χιλιόμετρα μακρύτερα μας έδειξαν ένα χωριό, τα Ζωνιανά της Αιγύπτου, 

και περιέγραψαν τους κατοίκους ως ύποπτους τύπους, λαθρέμπορους, αρχαιοκάπηλους, μαχαιροβγάλτες, που δεν χαμπαρίζουν από αστυνομίες και στρατούς.
          Αρκετά μακριά ο δρόμος σταματάει στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της κοιλάδας των βασιλέων. Ακούγοντας κανείς «κοιλάδα» και των «βασιλέων», φαντάζεται μια ονειρώδη τοποθεσία με τα ουρί του παραδείσου. Τίποτε απ’ όλα αυτά!...Πρόκειται για ένα κατάξερο σεληνιακό τοπίο, όπου δεν υπάρχει ίχνος βλάστησης, ένα στενό πέρασμα γης που διάλεξαν για τάφους των βασιλέων της Αιγύπτου, ίσως για να αποθαρρύνουν τους τυμβωρύχους. Παρ’ όλα αυτά, από τους 67 τάφους, μόνο ο τάφος του Τουταγχαμών δεν συλήθηκε, ίσως γιατί ήταν ακριβώς δίπλα στον τάφο του Ραμσή του 1ου, που κατά την κατασκευή του έριξαν τα χώματα πάνω στον τάφο του Τουταγχαμών τον οποίο δεν θεωρούσαν τότε πολύ αγαπητό. Έτσι ο τάφος εξαφανίστηκε για χιλιετίες…
Δεκάδες πούλμαν συνωθούνται στο μεγάλο πάρκινγκ στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, με εισιτήριο 80 LE. Μέσα ο δρόμος είναι μεν ασφαλτοστρωμένος, αλλά με αρκετά ψηλά πρανή από αποσαρθρωμένο ασβεστόλιθο, που δείχνουν πόσο μεγάλες εκσκαφές χρειάζονταν κατά τις ανασκαφές. Οι ξεναγήσεις γίνονταν έξω από τους τάφους, μέσα απαγορεύεται.
Στον τάφο του Ραμσή του 1ου κατεβαίνεις με σκαλοπάτια που τα διαδέχεται επικλινής διάδρομος και πάλι σκαλοπάτια. Μεγάλο είναι το βάθος και σκεφτόμουν πώς θα τα καταφέρουν οι γυναίκες μας. Στο κατέβασμα βλέπεις δεξιά κι αριστερά τοιχογραφίες με πολύ καλά διατηρημένα χρώματα. Ο Άνουβις και ο Ώρος συνοδεύουν τον βασιλιά, κυριαρχούν θέματα με σκαραβαίους και φίδια που ανεβαίνουν (κακά πνεύματα) και κατεβαίνουν (καλά πνεύματα). Σχετικά στενός ο χώρος μέχρι να φθάσεις στον νεκροθάλαμο που είναι φυσικά άδειος, αλλά με τις ανάλογες τοιχογραφίες. Εδώ πρέπει να πούμε κάτι σχετικά με τις ταφικές αντιλήψεις των αρχαίων Αιγυπτίων.
          1) Ο Άνουβις που ήταν όπως ο δικός μας ψυχοπομπός Ερμής, ήταν παρών στη διαδικασία της μουμιοποίησης και συνόδευε τον νεκρό στον άλλο κόσμο. Ταυτίστηκε με το τσακάλι γιατί παρατηρούσανε τα τσακάλια να συχνάζουν στους τάφους, παραβλέποντας ότι ψάχνανε κανένα κόκαλο τα ζωντανά…
          2) Από την ώρα του θανάτου μέχρι την ταφή έπρεπε να περάσουν εβδομήντα μέρες. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα έπρεπε να προετοιμαστεί ο τάφος.
Η επόμενη επίσκεψη έγινε στον τάφο του Ραμσή του 9ου που βασίλεψε 1126 – 1108 π.Χ. Ευρύχωρος αυτός ο τάφος που κατεβαίνεις με φαρδύ διάδρομο σε αρκετό βάθος. Τοίχοι και ταβάνι γεμάτοι με πολύ καλά διατηρημένες τοιχογραφίες και επιγραφές, όπου κυριαρχούσαν θέματα με αιχμαλώτους Χετταίους ή Νούβιους, όπου κάποιοι αιχμάλωτοι είναι αποκεφαλισμένοι και κάποιοι δεμένοι πισθάγκωνα. Υπάρχουν ακόμα θέματα με τον θεό σκαραβαίο καθώς και απεικονίσεις του Ώρου. Στο ταβάνι έχει σεξουαλικές σκηνές με πολλές γυμνές γυναίκες που άλλες τις «εξυπηρετεί» ο Ραμσής άλλες έχουν τελειώσει και άλλες περιμένουν την σειρά τους !... Τελικά δεν βγάζεις άκρη με το Ραμσέικο. Τόσο γκομενομάνι και το ταλαιπωρούσε στην αναμονή….Τελειώσαμε τέλος πάντων  με την κοιλάδα των βασιλέων. Δεν γινόταν να επισκεφθούμε κι άλλους τάφους, θα πρέπει να θέλεις πολύ καιρό να τους δεις όλους.
Την κοιλάδα των βασιλισσών δεν την επισκεφθήκαμε. Στον δρόμο της επιστροφής σταματήσαμε τον ναό της Χατσεψούτ, 1473 – 1458 π.Χ. με εισιτήριο 30 LE. Ήταν μια σπουδαία βασίλισσα κόρη του Τούθμωση του 1ου και αδελφή του Τούθμωση του 2ου που τον παντρεύτηκε. Όταν πέθανε ο Τούθμωσης ο 2ος άφησε από άλλο γάμο τον Τούθμωση τον 3ο που είχε επομένως μητριά την Χατσεψούτ. Ο Τούθμωσης ήταν παιδί όταν πέθανε ο πατέρας του. Έτσι κυβέρνησε προσωρινά η Χατσεψούτ η οποία εμφανιζόταν πάντα με ανδρική ενδυμασία. Ήταν μεγάλη βασίλισσα για τις μεταρρυθμίσεις που προώθησε και τις εμπορικές σχέσεις που ανέπτυξε. Για τον σκοπό αυτό έκανε μεγάλες περιοδείες, φθάνοντας μέχρι την Σομαλία για να εμπορευτεί και να αγοράσει νέα προϊόντα, όπως το λιβάνι. Κατά την διάρκεια της βασιλείας της η Χατσεψούτ φρόντιζε να στέλνει τον Τούθμωση σε εκστρατείες μπας και …σκοτωθεί. Αυτός όμως δεν χαμπάριζε απ’ αυτά κι έτσι αναδείχθηκε σε μεγάλο στρατηλάτη. Όταν πέθανε η Χατσεψούτ ο Τούθμωσης διέταξε να ξεθεμελιώσουν τον ναό της και να καταστρέψουν οτιδήποτε την θύμιζε, επιγραφές, αγάλματα κλπ. Ο ναός που επισκεφτήκαμε προέκυψε από επισκευές που ακόμα συνεχίζονται. Βρίσκεται στους πρόποδες ενός πανύψηλου βράχου που δεσπόζει στην περιοχή. Έχει δυο επάλληλες πτέρυγες, με ένα όροφο η μπροστινή και διώροφη η πίσω πτέρυγα. Στην δεύτερη πτέρυγα ανεβαίνεις από ένα φαρδύ κλιμακοστάσιο. Λίγα αγάλματα της Χατσεψούτ απέμειναν στην όψη της δεύτερης πτέρυγας κι αυτά μισοκατεστραμένα. Μέσα στον ναό δεν μπορούσαμε να μπούμε. Ενδιαφέρον είναι ότι τα χρόνια εκείνα υπήρχε και μια δενδροστοιχία που οδηγούσε στον ναό. Σήμερα διατηρείται απ’ αυτήν μια απολιθωμένη ρίζα λιβανόδεντρου…Την μούμια της Χατσεψούτ την είδαμε στο μουσείο. Διάβασα ότι ταυτοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια με έρευνα στο DNA της από ένα δόντι της που βρέθηκε σε βάζο που πάνω του ήταν γραμμένο το όνομά της.
          Συνεχίστηκε η περιοδεία μέχρι ένα χωριό που μας έδειξαν επεξεργασία αλάβαστρου. Οι τεχνίτες κάθονταν σε ένα υποτυπώδη χώρο μπροστά από μια έκθεση αλαβάστρινων αντικειμένων. Έγινε επίδειξη γνήσιου και μαϊμού αλάβαστρου. Η επεξεργασία του γνήσιου περιλαμβάνει διάφορα στάδια α) πελέκημα μέχρι να πάρει το πέτρωμα ένα αρχικό σχήμα β) άνοιγμα τρύπας γ) διεύρυνση τρύπας δ) επεξεργασία με λίμα και ε) εμβάπτισμα σε κατάλληλο υγρό. Μπήκαμε στην έκθεση, αλλά οι τιμές ήταν φωτιά. Παρηγορηθήκαμε με λίγο τσάι, που το σέρβιρε ένας αιγύπτιος νάνος, με το αζημίωτο βέβαια.
H διαδρομή προς τον Νείλο είναι ενδιαφέρουσα. Βλέπεις παντού χωράφια και φελάχους με κελεμπίες που ασχολούνται με αγροτικές εργασίες. Βλέπεις ότι ακόμα επιβιώνουν τα γαϊδουράκια και τα άροτρα. Ίσως γιατί σ’ αυτά τα μέρη επιβιώνει ακόμα η οικιακή οικονομία. Τα σπίτια τους είναι απλές πλίθινες κατασκευές. Οι περιοχές αυτές είναι αρκετά μακριά από το ποτάμι, όσο πλησιάζουμε το Λούξορ η εικόνα αλλάζει. Το πούλμαν πέρασε τον Νείλο από γέφυρα που μας έβγαλε στην λεωφόρο Κορνίς που μας έβγαλε στον ναό του Λούξορ, με εισιτήριο 50 LE. Πριν μπούμε στον αρχαιολογικό χώρο, βγάλαμε αναμνηστική φωτογραφία, όλο το γκρουπ.
Ο ναός του Λούξορ 
ανήκει στην τριάδα των θεών Άμμων, Μουτ και Χονσού. Κτίστηκε με εντολή του Αμενχοτέπ του 2ου και αποπερατώθηκε από τον Ραμσή τον 2ο και μάλιστα έβαλε το χεράκι του και ο Μέγας Αλέξανδρος κάνοντας αναπαλαίωση. Ο ναός συνδέεται με το συγκρότημα της Καρνάκ με την λεωφόρο των σφιγγών. Σήμερα η είσοδος στον ναό του Λούξορ γίνεται από άλλο σημείο κι όχι από την λεωφόρο των σφιγγών που είναι κλειστή, ίσως για αναστηλωτικές εργασίες. Μπροστά από ένα ευρύτατο χώρο, βλέπεις την είσοδο –πύλη, φρουριακού χαρακτήρα, ύψους 24 μέτρων. Δεσπόζει ο ροζ γρανιτένιος οβελίσκος ύψους 25 μέτρων. Δεξιά και αριστερά της πύλης δυο πελώρια αγάλματα του Ραμσή. Ο άλλος οβελίσκος βρίσκεται στο Παρίσι, δώρο του Μωχάμετ Άλι, που πήρε για αντάλλαγμα ένα χαλασμένο ρολόι για την αφεντιά του. Τελικά όλα τα διέπραξε ο μεγαλειότατος. Τα ‘βαλε με τις πυραμίδες, το Λούξορ και γέννησε και τον Ιμπραΐμ. Τόσο βούρλο !...Οι πυλώνες της εισόδου είναι διακοσμημένες με εσώγλυφες παραστάσεις πολέμου.
Περνάς την είσοδο και βρίσκεσαι στην πρώτη αίθουσα. Όλος αυτός χώρος είχε εγκαταλειφθεί. Με την πάροδο αιώνων επιχώθηκε και γέμισε με σπίτια. Όταν άρχισαν οι ανασκαφές, απομακρύνθηκαν οι κατοικίες, όχι όμως και το τζαμί Αμπού ελ Χάγκαγκ (13ου αιώνα), που είναι χτισμένο πάνω σε μπαζωμένες κολώνες της αριστερής πλευράς. Σήμερα καταλαβαίνεις πόσο πολύ είχε επιχωθεί ο ναός, αν σκεφθείς ότι οι κολώνες αυτές έχουν ύψος κάπου 20  μέτρα!...Όπως και να είναι, ο χώρος αυτός αποτελούσε την αυλή του Ραμσή. Περιστοιχίζεται από διπλή σειρά παπυροειδών κιόνων και είναι διάσπαρτη με μεγάλα αγάλματα του Ραμσή. Η αυλή συνεχίζεται με λεωφόρο που περιστοιχίζεται από 14 κολώνες και οδηγεί στον Ναό του Αμενχοτέπ Γ΄ ,σε σχήμα τεράστιου Π, που κι αυτό περιστοιχίζεται από διπλή σειρά τεράστιων κιόνων. Αυτή η διαδοχή αυλής, κιόνων, ναών, σε γεμίζει τόσο πολύ που μπερδεύουν τις εντυπώσεις. Προσωπικά, χρειάζομαι περισσότερο χρόνο για να αφομοιώσω το τι βλέπω. Ομολογώ ότι δεν θυμάμαι περισσότερα παρά μόνο ότι, μετά τον ναό του Αμενχοτέπ, μπήκαμε σε μια σειρά αιθουσών που σε μια απ’ αυτές διαμόρφωσε ο Μ. Αλέξανδρος την δική του αίθουσα λατρείας, με παραστάσεις του ίδιου.
Αρκετά κοντά βρίσκεται το συγκρότημα ναών της Καρνάκ, στο οποίο φθάνουμε αφού προσπεράσουμε το μουσείο του Λούξορ. Το όνομα το πήρε από αραβική ονομασία του ομώνυμου χωριού που σε έκταση είναι μικρότερο από τον αρχαιολογικό χώρο. Ο χώρος των ναών καταλαμβάνει έκταση 150 στρεμμάτων και περιλαμβάνει λατρευτικούς χώρους για διάφορες θεότητες. 

Ο μόνος επισκέψιμος χώρος είναι ο αφιερωμένος στον Άμωνα Ρα, τα άλλα μέρη είναι κλειστά για το κοινό. Αυτό το τεράστιο συγκρότημα είναι ο μεγαλύτερος αρχαιολογικός χώρος του κόσμου. Χρειάστηκαν αιώνες για να κτιστούν, αφού ο ένας φαραώ μετά τον άλλο προσέθεταν καινούρια ή τροποποιούσαν τα παλιά.
Μπαίνοντας στον αρχαιολογικό χώρο, με εισιτήριο 65 LE, περπατάς σε μια καλά διαμορφωμένη σύγχρονη πλατεία, που για να την διασχίσεις χρειάζεσαι δέκα λεπτά περπάτημα. Σταματάς μπροστά σε δυο σειρές από σφίγγες. Είναι γλυπτά με σώμα λιονταριού και κεφάλι κριαριού. Μπροστά σου τώρα είναι οι τεράστιοι πυλώνες της εισόδου που σε οδηγούν σε μια διπλή σειρά από κολώνες για να φθάσεις έτσι στη δεύτερη τεράστια πύλη του ναού του Ραμσή. Το τεράστιο γρανιτένιο άγαλμά του, με την κόρη του στα πόδια, δεσπόζει στην είσοδο της Μεγάλης Υπόστυλης Αίθουσας. Αυτή πια η αίθουσα είναι πέραν πάσης περιγραφής. Φθάνει να πούμε ότι στηρίζεται σε ένα δάσος από 134 κολώνες που και μόνο η θέα τους σε ζαλίζει. Διάβασα κάπου, ότι μερικές κολώνες έχουν διάμετρο τρία μέτρα. Εδώ γυρίστηκαν σκηνές από το κινηματογραφικό έργο «θάνατος στον Νείλο». Όταν βγεις από την Μεγάλη Αίθουσα συναντάς δύο οβελίσκους, θραύσμα από άλλον, ένα τεράστιο σκαραβαίο και την ορθογώνιοι Ιερή Λίμνη, όπου εξαγνίζονταν οι ιερείς στα νερά της. Σε μια πλευρά της λίμνης, κατασκεύασαν τρεις σειρές από κερκίδες για το θέαμα «Ήχος και φως» που δίνουν για τους εραστές τέτοιων θεαμάτων.
          Επιστρέψαμε στο πλοίο, γευματίσαμε, ήπιαμε τον καφέ μας, ψωνίσαμε δώρα και στις 8.30 είχαμε ραντεβού για το «Ήχος και φως». Μας παρέλαβε ένας συμπαθής μεσήλικας Αιγύπτιος, ο κ. Τόνυ, για να μας οδηγήσει στο ίδιο μέρος που είδαμε το μεσημέρι, δηλαδή στον ναό του Καρνάκ. Τον χώρο τον είδα τώρα με άλλο μάτι, αφού με τον φωτισμό έγινε φαντασμαγορικός, αφού μέσα στην νύχτα, δεν έβλεπες την πολλή σκόνη που καλύπτει τα πάντα εκεί. Το θέμα της παράστασης ήταν καθαρά Χολυγουντιανό, έτσι που κλαίγαμε τα λεφτά μας (35 €), για να δούμε αυτή την μαλακία. Επιστρέψαμε στο πλοίο, δειπνήσαμε και παρακολουθήσαμε πάρτυ με χορό της κοιλιάς και περιδινούμενο δερβίση. Μία από τα ίδια…Λίγο αργά στις 11.30 αποχαιρετίσαμε τα άλλα μέλη του γκρουπ που θα φεύγανε την άλλη μέρα.



7η μέρα

Ξυπνήσαμε στις 4.00, ξεκινήσαμε στις 5.00 για το αεροδρόμιο του Λούξορ. Απογείωση 6.45, προσγείωση στις 8.00 στο αεροδρόμιο του Καΐρου. Με τον Γιώργο στο πούλμαν, φθάσαμε στην είσοδο της Ακρόπολης του Καΐρου, (Citadel of Salah al-din), με εισιτήριο 50 LE. Πρόκειται για μια τοποθεσία που διάλεξε ο Μωχάμετ Άλι για να φτιάξει το ομώνυμο τζαμί που ξεχωρίζει από τα άλλα κτίρια του συγκροτήματος. 
Στον λόφο αυτό χτίστηκαν οι κατοικίες των Αιγυπτίων ηγεμόνων. Ιδρύθηκε το 1176 από τον Σαλαντίν αφού πρώτα έγινε η επιλογή της θέσης. Την ξενάγηση ανέλαβε ένας άλλος ελληνοαιγύπτιος, ο Δημήτρης που μας πήγε κατευθείαν στο τζαμί, που είναι, όπως και η Ακρόπολη, κι αυτό περιτειχισμένο. Εκτός από το κυρίως συγκρότημα του τεμένους, υπάρχει ένα περίτεχνα διακοσμημένο πηγάδι και το ρολόι που κατάφερε να…κονομήσει εκείνο το μεγάλο ταλέντο, ο Μωχάμετ Άλι. Για να μπούμε στο τζαμί, καλύψαμε τα παπούτσια μας σε πλαστικές θήκες, πληρώνοντας μισό ευρώ ο καθένας. Όπως όλα τα μουσουλμανικά τεμένη, έτσι και αυτό είναι άδειο εσωτερικά, με στρωμένα χαλιά και την σχετική «διακόσμηση» (πώς αλλιώς το λένε;) στους τοίχους. Ο φωτισμός σχηματίζει δυο επάλληλους κύκλους και βέβαια οι διαστάσεις του χώρου είναι τεράστιες. Δεξιά υπάρχει ο τάφος του Μωχάμετ Άλι και προς την διεύθυνση της προσευχής μια μεγάλη σκάλα οδηγεί στο υπερυψωμένο εξώστη, από όπου ο ιμάμης εκτελεί την λειτουργία, ή όπως αλλιώς λέγεται. 

Ο Δημήτρης μας εξήγησε για τα μουσουλμανικά δόγματα, τις σχέσεις των δύο φύλων, την οικογενειακή ζωή και διάφορα παράδοξα, πχ ότι οι πιστοί, από την πολλή προσευχή και το σκύψιμο, φθάνουν να βγάζουν μια μελανιά στο μέτωπο. Εξωτερικά το τζαμί εντυπωσιάζει με τους επάλληλους τρούλους με αλαβάστρινη επένδυση, καθώς και τους μιναρέδες του, που οι δυο απ’ αυτούς είναι θεόρατοι. Από το τζαμί φαίνεται όλο το Κάιρο που εκείνη την ώρα ήταν πηγμένο στην αιθαλομίχλη.
Πήραμε τον δρόμο προς την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Περάσαμε από το νεκροταφείο των Μαρωνιτών και μπήκαμε στο Χριστιανικό (ή Κοπτικό, ή παλαιό) Κάιρο. Το πούλμαν πέρασε από είσοδο με μπάρα που την ανοίγει η αστυνομία, επειδή απαγορεύονται τα αυτοκίνητα σ’ αυτές τις γειτονιές,
Ο Άγιος Γεώργιος έχει εικόνα του αγίου του 9ου αιώνα. Η εκκλησία κάηκε το 1904, αλλά η εικόνα διασώθηκε. Είναι εκκλησία ροτόντα, χτισμένη πάνω σε πύργο Ρωμαϊκού κάστρου, ίχνη του οποίου υπάρχουν λίγο μακρύτερα στον περίβολο του Κοπτικού Μουσείου. Στην εκκλησία υπάρχει η αίθουσα, και τα εργαλεία με τα οποία βασανίστηκε ο άγιος, καθώς και τάφοι πατριαρχών. Λίγο μακρύτερα βρήκαμε την εκκλησία της Παναγίας. Περάσαμε πρώτα από Ελληνικό νεκροταφείο, καλά διατηρημένο, παρ’ όλο που οι σταυροί και τα αγάλματα χρειάζονται λίγο καθάρισμα. Δεν κάθισα περισσότερο στους τάφους γιατί πλησίασαν, απελπισμένοι και ικετεύοντας βοήθεια, εργάτες του νεκροταφείου. Δεν κράταγα λεφτά επάνω μου, τι να έκανα. Στον ναό της Παναγίας υπάρχει αναγεννησιακή εικονογραφία. Κτίστηκε στην θέση που υποτίθεται ότι κατέφυγε ο Ιωσήφ, η Παναγία και ο Χρηστός, μετά την σφαγή των νηπίων.
          Πολύ κοντά  βρίσκεται το Κοπτικό Μουσείο, όπου βγάλαμε εισιτήριο 50  LE. Είναι τριώροφο κτήριο με αίθριο, που περιβάλλεται από αίθουσες εκθεμάτων σε σχήμα Π. Το αίθριο έχει δυο ψηλούς φοίνικες, περίτεχνα κιονόκρανα και τέσσερα αντικριστά χαγιάτια, που εντυπωσιάζουν με τα ωραιότατα ξυλόγλυπτα διακοσμητικά τους. Ανάλογη διακόσμηση έχουν και τα ταβάνια. Στην είσοδο του Μουσείου εκτίθεται ωραιότατο κοπτικό κέντημα. Γενικά κυριαρχούν διακοσμητικά στοιχεία, ενώ οι απεικονίσεις μορφών έχουν ένα λαϊκότροπο ύφος. Τέτοιες μορφές βλέπει κανείς σε ζωγραφικούς πίνακες, σε μικρογραφίες, σε ξυλόγλυπτα, όλα δείγματα πρωτοχριστιανικής τέχνης.
          Επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο και συνεννοηθήκαμε για το μεθαυριανό ραντεβού στο αεροδρόμιο. Πέσαμε σαν ξεροί για ύπνο, αλλά το βράδυ διαθέσαμε στον εαυτό μας ένα πλούσιο δείπνο στο περιστρεφόμενο εστιατόριο του 41ου ορόφου. Καθίσαμε 75 λεπτά, δηλαδή μια πλήρη περιστροφή…Έτσι ξοδέψαμε ό,τι λεφτά είχαμε, αφήνοντας ελάχιστα για την άλλη μέρα.

8η μέρα

Πρωί στις 7.30 για πρωινό και μετά ξεκινήσαμε για το Αιγυπτιακό Μουσείο με ταξί, που πληρώσαμε 40 LE. Αυτή την φορά υπήρχε τριπλός, αυστηρότερος έλεγχος. Εντύπωση μου έκανε ένας μπάτσος στην είσοδο που αδιάφορος είχε πέσει σε έκσταση, διαβάζοντας το κοράνι.
Σ’ αυτή την επίσκεψη παρακάμψαμε τις αίθουσες του Τουταγχαμών και αυτές με τις μούμιες. Αρχίσαμε από την αριστερή πλευρά του Μουσείου, όπου το πρώτο που συναντάς είναι ένα μικρό άγαλμα του Ζοζέρ, πρώτου φαραώ που έφτιαξε πυραμίδα στην Σακάρα, γύρω στα 2.660 πΧ. Μια βαθμιδωτή πυραμίδα με έξη επάλληλα επίπεδα (μασταμπάδες).
Δεν έχει νόημα να κάνω τον ξεναγό, σιγά - σιγά θα την ψωνίσω δηλαδή ότι είμαι και Αιγυπτιολόγος. Γι αυτό θα αναφέρω τι πρόλαβα να δω, έτσι όπως τα είδα και τα κατάλαβα, αφού δεν είχαμε ξεναγό.
·        Αίθουσα γραφέων, καθιστές φιγούρες και ανδρόγυνα. Σε όλα αυτά βλέπεις μια μετάβαση σε στάσεις που χωρίζονται τα πόδια ή τα χέρια. Ιδιαίτερα ξεχωρίζει ξύλινο άγαλμα ιερέα, με την κοιλίτσα του, πολύ εκφραστικό χαμόγελο και καλοσυνάτο βλέμμα.
·        Φορείο μεταφοράς βασίλισσας (αίθουσα 2ης – 3ης χιλιετίας).
·        Έπιπλα, λεοντόμορφες φιγούρες. Ραχοτέπ και η γυναίκα του Νοφρέτ.
·        Σκηνές από μάχες πάνω σε βάρκα.
·        Αίθουσα μέσου βασιλείου (2100 – 1650). Σαρκοφάγος με τοιχώματα με επιγραφές.
·        Πλάκες εικονογραφημένες με σκηνές καθημερινής ζωής.
·        Μινιατούρες κατασκευών με εικόνες καθημερινής ζωής.
·        Μονόλιθος τμήμα οβελίσκου.
·        Μωρό που πίνει γάλα από την θεά αγελάδα Άθωρ.
·        Ημικατεστραμένη κεφαλή της Χατσεψούτ πολύ εντυπωσιακή.
·        Αίθουσα Νέου Βασιλείου (18η δυναστεία). Αναδυόμενες κεφαλές μητέρας, παιδιών, θεάς Άθωρ. Ευρήματα από τον τάφο της Χατσεψούτ. Σφίγγες, ζωόμορφες φιγούρες. Αναστύλωση ημικατεστραμένων αγαλμάτων Αμούν και Μουτ από το Καρνάκ. Κοσμήματα, θαυμάσιο κομμάτι από τοιχογραφία με ζωηρά χρώματα. Νέγρικα κεφάλια.
·        Περίοδος Αμάρνας (1352 – 1336). Αμενχοτέπ 4ος (= Ακενατόν) που αμφισβήτησε τις υφιστάμενες θεότητες και προσπάθησε να επιβάλει τον Ατόν. Η σαρκοφάγος του Ακενατόν.
·        Ο Ραμσής ο 2ος στα πόδια του θεού Ώρου, βυζαίνει το δάχτυλό του
·        Νέο Βασίλειο (19η – 20η δυναστεία). Καθιστές μορφές με τσακάλι, γύπα και βασιλιά. Κολώνα με κιονόκρανο λωτό.
·        Ελληνορωμαϊκά : Κεφαλές, επιγραφές, επιτάφιες στήλες. (μια απ’ αυτές γράφει : ΙCΙΔΩΡΟC IKE MHNOC ā HΜΕΡωΝ Ħ ΕΥΨυxi. Kεφαλή Γαλάτη σε στιγμές έντασης. Ελληνικές επιγραφές. Υφάσματα σε βιτρίνα, μικροεργαλεία, σκεύη κουζίνας.
·        Ουγγρική ανασκαφή : Σαρκοφάγος, κοσμήματα, στέμματα, ανδρική μορφή ελληνιστικής περιόδου, πιθανότατα ο Μ. Αλέξανδρος. Απέναντι υπάρχει ανάλογη μορφή του Χορενχέμπ, αξιωματούχου Πτολεμαϊκής περιόδου.
·        Προς την έξοδο περάσαμε πάλι από σαρκοφάγους, έδρα για ταριχεύσεις, στήλη Ροζέτας και προτομή Σαμπολιόν που είδαμε στην πρώτη επίσκεψή μας.
·        Ξύλινο σκάφος περίπου δέκα μέτρων μήκους του 1870 – 1831.
·        Τέλος μια μεταλλική πλάκα του 3.100 π.Χ. που απεικονίζει τον βασιλιά Νάρμερ να σκοτώνει ένα εχθρό, βοηθούμενος από τον θεό Ώρο. Είναι το αρχαιότερο εύρημα του Μουσείου.
Αποχαιρετίσαμε το Μουσείο, αφού βγάλαμε φωτογραφίες το κτίριο και αρχίσαμε βόλτες στην γειτονιά. Ελάχιστα χρήματα μας απέμειναν πια. Μόνος μου κατέβηκα στο σταθμό του μετρό που είναι κοντά στο Μουσείο. Εγκατάλειψη, σκουπίδια, σκόνη και δεν έχει κυλιόμενες σκάλες. Βγήκαμε στην πλατεία Ταχρίρ, κι από εκεί πήραμε την οδό Ταλαάτ, που μας έβγαλε στην ομώνυμη πλατεία. Το Κάιρο έχει πολλά υψηλά κτίρια, πολλά επίσης έχουν ωραίες όψεις αλλά τα περισσότερα χρειάζονται τουλάχιστο βάψιμο. Ο Δημήτρης πάντως έβγαλε αρκετές φωτογραφίες. Μικρή ήταν η βόλτα μας, σταματήσαμε ένα ταξί που μας πήρε 10  LE, αντί για 40 που πήρε ο πρώτος…Η υπόλοιπη μέρα πέρασε στα δωμάτιά μας, πού σκέψη για εστιατόριο!... Βολευτήκαμε με τις ελιές της Αρετής, και κάποια τυριά και σαλάμια που περίσσεψαν από το πρωινό. Το βράδυ μάλιστα επήγαμε για μια μπύρα στον τελευταίο όροφο του ξενοδοχείου και με το ζόρι φθάσανε τα λεφτά !...Δεν βαριέσαι, τόσες μέρες χορτάσαμε από αυτά που είδαμε. Μόνο στην Σακάρα δεν πήγαμε, αλλά γι αυτήν μέχρι και η Αρετή δεν είχε πια καμιά διάθεση.


Ο συγγραφέας με την Αργυρώ του, στο περιστρεφόμενο ρεστοράν στον 41ο όροφο του Hyatt hotel, με φόντο τα φώτα του Καίρου.


9η μέρα  ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

 Φορτωμένοι βαλίτσες και εντυπώσεις πήραμε το πούλμαν για το αεροδρόμιο. Καλό το ταξίδι, καλός κι ο καιρός στην Αθήνα, όπου μας περίμενε ο Στάθης…


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

 Στην  Αίγυπτο περάσαμε πολύ ωραία. Ένα ταξίδι με τα όλα του. Συγκινηθήκαμε, ενθουσιαστήκαμε, κουραστήκαμε, κλάψαμε και γελάσαμε. Γελάσαμε πολύ. Ειδικά με το Ραμσή νούμερο 3.
Μεγάλη εντύπωση μου έκανε εμένα που δεν είδα πρωτόγονα στοιχεία στον αρχαίο Αιγυπτιακό πολιτισμό. Από τα πρώτα, κατά σειρά χρονολογική μνημεία, που είδαμε, υπήρχε μία σοβαρότητα και μία... τελειότητα. Τίποτα το παιδικό, το ακατέργαστο ή ναΐφ. Κι έτσι παρέμεινε, μέχρι την εισβολή των Ελλήνων και των Ρωμαίων, μιλάμε για τρεις χιλιάδες χρόνια χωρίς σημαντικές αλλαγές και εξελίξεις, αλλαγές που θα μπορούσε τουλάχιστον να πιάσει το μάτι ενός ανειδίκευτου τουρίστα. Αυτό εξηγείται από τη θρησκευτικότητα της αρχαίας αιγυπτιακής τέχνης και μάλιστα μια θρησκευτικότητα στενά δεμένη με τους νεκρούς και την αιωνιότητα και από την πανίσχυρη εξουσία των παπάδων, αλλά εν μέρει νομίζω, όχι εντελώς.
Τέλος πάντων πολλά ερωτήματα μας έμειναν αναπάντητα, απ’ αυτά που μας προέκυπταν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, όπως πχ αν οι αρχαίοι Έλληνες υπήρξαν διαβόητοι πειρατές στο Αιγαίο. Τα μπερδεύαμε συνέχεια, αν ο Ραμσής ο δεύτερος ή ο τρίτος ήταν ο γυναικάς και ποιανού τον τάφο επισκεφτήκαμε του Ραμσή του έβδομου ή του  ένατου. Τον Ακενατόν δεν τον μπερδεύαμε, ήταν ένας και μοναδικός ο αιρετικός φαραώ, έμοιαζε με εξωγήινο και με το Χριστό.  Και δεν ξεκαθαρίσαμε  αν τα διπλά χέρια και όπλα που είχε ο Ραμσής  στις ανάγλυφες τοιχογραφίες του Αμπού Σιμπέλ ήταν συμβολικά για να δείξουν την παρουσία του Θεού δίπλα του ή ήταν απλώς λάθος του καλλιτέχνη.  Ούτε αν η Χαπσεψούτ ήταν χοντρέλα. Όλα χρήζουν περαιτέρω έρευνας.
Οι γνώμες διίστανται. Υπάρχουν πολλές σχολές, οι επιστήμονες, αρχαιολόγοι κι ιστορικοί διαφωνούν μεταξύ τους, μας είπε η Χριστίνα η μαθητευόμενη ξεναγός μας, μια ωραία κοπέλα που έμοιαζε πάντα  θλιμμένη. Αλλά τι περιμένεις. Εδώ διαφωνούν για τωρινά πράγματα οι επιστήμονες, για το αν, ας πούμε, ο σύγχρονος πόλεμος στη Μεσοποταμία είναι επιθετικός ή αμυντικός για την πάταξη της τρομοκρατίας, για πράγματα που έγιναν πριν πέντε χιλιάδες χρόνια θα συμφωνήσουν?
Και μια που μιλάμε για τρομοκρατία, παντού όπου υπήρχαν τουρίστες, αφθονούσαν τα μέτρα ασφαλείας, φυλάκια, οπλισμένοι μπάτσοι, περιπολίες, σκυλιά που μυρίζανε, σωματική έρευνα. Οι Αιγύπτιοι πάντως που συναντήσαμε ήταν γλυκύτατοι, ευγενέστατοι, δεν σου προξενούσαν την παραμικρή ανησυχία κι είχαν πάντα μια καλή κουβέντα να πουν για την Ελλάδα και τους Έλληνες.
Αρκεί να μην άρχιζες τα παζάρια μαζί τους.  Παζάρια ατελείωτα, σουρεαλιστικά. Ποτέ δεν ήξερες αν πήρες κάτι σε λογική τιμή ή στο δεκαπλάσιο απ’ ότι άξιζε. Γρήγορα παραιτήθηκα. Αλλά γενικά με το χρήμα δυσκολευτήκαμε, μπερδευόμαστε με τα ευρώ και τις λίρες, με τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα, με το πότε και πόσο έπρεπε να πληρώσουμε. Ήταν κι αυτό μια εμπειρία. Μας είπε πολλά για τη σύγχρονη Αίγυπτο. Όποιος δεν  έχει δει καμηλιέρη να λαδώνει χωροφύλακα στις πυραμίδες, δεν ξέρει τίποτα από Αίγυπτο. Με τι χάρη έσκυψε ο καμηλιέρης απ’ το σαμάρι του και γλίστρησε το χαρτονόμισμα στη λιγδωμένη παλάμη του στρατιώτη κι εκείνος σηκώθηκε στις μύτες των παπουτσιών του και τέντωσε το χέρι του για να το δεχτεί, να το σφίξει και να το κρύψει στην τσέπη του. Έμοιαζε με μπαλέτο συγχρονικό.  Δίπλα στο Χέοπα, το θαύμα του  κόσμου. Αλλά έτσι είναι η ζωή γενικώς, νομίζω. Το μεγαλείο απέχει απ’ το γελοίο μια τρίχα.
Άφησα για το τέλος το καλύτερο, το Μουσείο του Καίρου. Τρελαθήκαμε. Θα μπορούσαμε να χαζεύουμε με τις ώρες το κάθε έκθεμα, ένα ένα. Από τα κοσμήματα του Τουταγχαμών, μέχρι τα αγάλματα κολοσσούς θεών και φαραώ, τους συμβολισμούς και τις εκφράσεις τους. Ήταν ατελείωτα όμως και είχαμε πέσει ήδη από τα πόδια μας.