Η παραβατικότητα, καθημερινό…κεκτημένο

ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΟΥΔΗ

Καημένε Αθανασόπουλε, τι σου ’μελε να πάθεις

Από κακούργα πεθερά τα νιάτα σου να χάσεις

            Αυτός ο στίχος από τραγούδι του 1931 του Ιάκωβου Μοντανάρη, περιγράφει μια υπόθεση δολοφονίας στην Αθήνα του μεσοπολέμου. Μια κοινωνία που οι σχέσεις των ανθρώπων ήταν απλές, παραδοσιακές που αντιστοιχούσαν σε ανάλογες δομές της εξουσίας. Η υπόθεση αυτή συντάραξε την Ελλάδα, ακριβώς γιατί η κοινωνία δεν ήταν εθισμένη σε παραβατικότητα αυτού του είδους. Η εποχή της ληστοκρατίας ήταν μια ανάμνηση και σε τελευταία ανάλυση αναπτύχθηκε σε μια κοινωνία που ήταν ακόμα απλούστερη. Μάλιστα οι ληστές των ορέων ενέπνεαν και κάποιο ρομαντισμό.

            Η υπόθεση του Αθανασόπουλου ήταν ένα έγκλημα που η εξιχνίαση και η σύλληψη των δραστών ήταν απλούστατη ακριβώς γιατί οι δράστες δεν ζούσαν στα δικά μας χρόνια…Όπως είπαμε πριν, οι δομές της εξουσίας ήταν πιο απλές. Η αστυνομία λειτουργούσε τόσο απλά που χαρακτηρίζεται από την φράση της διαφήμισης : «Πουτ δε κοτ ντάουν». Χαρακτηριστικός τύπος αρχηγού ο Μπαϊρακτάρης, λίγο παλαιότερος αυτός. Απλά πράγματα : για να αντιμετωπίσεις τους κουτσαβάκηδες κόβεις ένα μανίκι απ’ το σακάκι και το μισό μουστάκι του παραβάτη. Ακόμα και στην δεκαετία του '60 ήταν τα πράγματα απλούστερα. Για να αντιμετωπίσεις τον παραβατικό νέο, τον κουρεύεις «γουλί», του κρεμάς και μια επιγραφή «είμαι τεντυμπόης» και τον διαπομπεύεις στις γειτονιές!...

            Εκεί που η αστυνομία «έδινε ρέστα», ήταν στο κυνηγητό των αριστερών. Ένας ολόκληρος μηχανισμός είχε αποκλειστική και επείγουσα αποστολή την καταδίωξη και καταδίκη ακόμα και της έκφρασης γνώμης. Δεν είναι περίεργη αυτή η «πρεμούρα»…Ένα ολόκληρο νομικό οπλοστάσιο είχε στηθεί από τις αρχές του αιώνα με σκοπό την άμυνα του καθεστώτος από τον ταξικό εχθρό. Και οι επιτυχίες ήταν ανάλογες γιατί κινδύνευε η ίδια η ύπαρξη του συστήματος. Ήταν δε ανάλογες και οι επιτυχίες της αντιμετώπισης του ποινικού εγκλήματος. Η ελληνική αστυνομία εξακολουθούσε να αντιμετωπίζει επιτυχώς δολοφονίες που διαπράττονταν με τσεκούρι, φαλτσέτα, κοτρόνα, ή μαδέρι!...Λίγα εγκλήματα ήταν ανεξιχνίαστα γιατί οι μέθοδοι του παραβάτη ήταν λίγο πιο σύνθετες, αλλά και γιατί βεβαίως ο προσανατολισμός της εξουσίας ήταν διαφορετικός.

            Τα χρόνια άλλαξαν, το κράτος έχει περιορισμούς, οι θεσμοί του λειτουργούν με ικανοποιητικό τρόπο, η κοινωνία έχει κι αυτή αλλάξει, Η Ελλάδα δεν είναι πια «Ψωροκώσταινα», το βιοτικό επίπεδο έχει ανέβει και, θα περίμενε κανείς, ότι όλα αυτά θα συνέβαιναν σε κάθε εκδήλωση του κοινωνικού βίου… Κι όμως, άλλαξαν τα πάντα, άλλαξαν οι τρόποι της παραβατικότητας, αλλά οι διωκτικοί μηχανισμοί έμειναν κολλημένοι στην παλιά ωραία εποχή. Τώρα όμως ο «εχθρός» δεν υπάρχει, δεν υπάρχει λοιπόν ανάγκη καταστολής. Τώρα η ανάγκη είναι η διαφύλαξη της πολιτικής εξουσίας και οι διωκτικοί μηχανισμοί εκπληρώνουν επαρκώς αυτό το καθήκον. Την αστυνομία θα την βρει κανείς στα γραφεία και τις υπηρεσίες, τι χρειάζονται τα άλλα τα πολύπλοκα. Εξιχνίαση εγκλήματος, τι φρούτο είναι κι αυτό ; Άσε που η καταστολή της καθημερινής παράβασης έχει και κάποια στοιχεία πολιτικού κόστους, ή όχι!...

            Τι να πρωτογράψει κανείς για τις μεθόδους του εγκλήματος. Το έγκλημα το συναντάμε πια κάθε μέρα. Από τις καθημερινές ένοπλες ληστείες τραπεζών και χρηματαποστολών. (ακραία η περίπτωση της κλοπής ολόκληρων ΑΤΜ στα Ζωνιανά), μέχρι τις απαγωγές, τους εκβιασμούς, τις δολοφονίες κατόπιν παραγγελίας, της μεγάλης μπίζνας των ναρκωτικών και άλλων «ων ουκ έστιν αριθμός». Η παραβατικότητα είναι πια καθημερινό φαινόμενο με δράστες τον καθημερινό άνθρωπο, που έχει από χρόνια συνηθίσει στην ιδέα ότι σ΄ αυτό τον τόπο όλα επιτρέπονται και αφού όλα επιτρέπονται μαθαίνουμε να ζούμε σ’ ένα υποβαθμισμένο περιβάλλον με βρώμικα πεζοδρόμια, βρώμικους τοίχους, σκουπίδια παντού, αυθαιρεσία που προκαλεί απελπισία. Ούτε τα μνημεία δεν γλιτώνουν από την μανία που έχει καταλάβει την «αντιεξουσιαστική εξουσία». (Χρησιμοποιώ καθ ΄υπέρβαση τον όρο που δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα!...). Στον τόπο μας είναι ακατόρθωτη η επίλυση του προβλήματος των σκουπιδιών, των αυθαιρέτων, των μπαζωμένων ρεμάτων και βέβαια της επιδημίας εγκληματικότητας. Για τα προβλήματα αυτά η πολιτική εξουσία σου πασάρει στατιστικές και παραδείγματα από άλλες χώρες, εννοώντας βέβαια την Σομαλία ή το Τζιμπουτί. Περισσότερο αναφέρονται στο Κυπριακό και το λεγόμενο «Σκοπιανό», προβλήματα που παρακάμπτουν τα καθημερινά.

            Εδώ ταιριάζει η φράση που έγραψε ο Ροΐδης στην «Πάπισσα…», περιγράφοντας τους καλόγερους που συνάντησε η Ιωάννα στην μονή του Δαφνίου : «…καθήμενοι εις τας εισόδους του ναού, αδιάφοροι με την αποφορά που εξέπεμπον, ξέοντας τα έλκη των, ευχαριστούντες κακείνοι τον θεόν ότι εγεννήθησαν Έλληνες και ουχί βάρβαροι».

ΚωΜ-ης