Είναι ομότιμος καθηγητής Θεολογίας, Πολιτικής και Ηθικής στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ. Ερχεται στην Ελλάδα για να μιλήσει με θέμα «Μεταφιλελευθερισμός, λαϊκισμός και Αριστερά». Ιδιαίτερο θέμα, σύγχρονο, ωστόσο το πιο ιδιαίτερο είναι ο ίδιος ο ομιλητής.
Ο Τζον Μίλμπανκ είναι γνωστός παγκοσμίως ως θεολόγος, με τεράστια γνώση της κοινωνικής θεωρίας. Το βιβλίο του «Θεολογία και Κοινωνική Θεωρία» θεωρείται ένα από τα πλέον σημαντικά συγγράμματα και ο ίδιος είναι ο εμπνευστής του ρεύματος που ονομάζεται «Ριζοσπαστική Ορθοδοξία». Υπό αυτό το πνεύμα, μας μιλάει για το πόσο κοντά είναι ο ορθόδοξος ριζοσπαστισμός με τον σοσιαλισμό, αλλά και για το κατά πόσον η Αριστερά έχει αφήσει χώρο για την άνοδο όχι μόνο του λαϊκισμού αλλά και του νεοφασισμού.
• Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: γιατί οι άνθρωποι έχουν έως σήμερα ανάγκη τη θρησκευτική πίστη;
Ο Τζον Μίλμπανκ μίλησε προχτές (28/11) στο Μέγαρο Μουσικής, με θέμα "Μεταφιλελευθερισμός, Λαϊκισμός και Αριστερά" σχετικά της οποίας θα σας παρουσιάσουμε προσεχώς.
«Καθώς οι περισσότεροι πολιτισμοί
φέρουν στοιχεία θρησκευτικής πίστης, ας συμφωνήσουμε πως η ερώτηση θα μπορούσε να είναι: γιατί είμαστε ακόμα τόσο... ανώμαλοι; Το να μην πιστεύεις δεν είναι το αντεπιχείρημα. Ισα ίσα. Ακριβώς γιατί για να προχωρήσουμε ως άτομα και ως κοινωνικά όντα χρειάζεται να έχουμε μία καθολική εικόνα της πραγματικότητας, ακόμη κι αν αυτή φέρει στοιχεία συμβολικά, μυθικά ή θρησκευτικά και όχι μόνο θεωρητικά. Ενας πολιτισμός υπάρχει ακριβώς για να αναπαριστά το μη υπαρκτό και να πραγματώνει το μη πραγματοποιήσιμο. Πλέον, ούτε ο πολιτισμός είναι ικανός να μας κρατήσει ενωμένους.
Ο διαχωρισμός ανθρώπων με βάση τη θρησκευτική τους ταυτότητα, αν και ρηχός και παράλογος, υφίσταται, ανεξάρτητα αν ο άλλος είναι Δεξιός ή Αριστερός. Οι πιο ευαισθητοποιημένοι αναγνωρίζουν στη θρησκεία στοιχεία υγιούς κοινωνικότητας που τα χρειαζόμαστε όσο ποτέ σήμερα. Γι’ αυτό και λέω πως η θεμελιώδης ερώτηση είναι: πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα στοιχεία ενωτικά και όχι ως πηγή βίας;
• Πώς απαντά η Ριζοσπαστική Ορθοδοξία (Ρ.Ο.) στα σύγχρονα προβλήματα;
Η θεωρία αυτή υπερασπίζεται το ότι ο παραδοσιακός χριστιανισμός φαντάζει ακόμη πιο ριζοσπαστικός σήμερα απ’ ό,τι οι όποιες, πιο «ανάλαφρες» παραλλαγές του. Το να πιστεύεις ότι ο Θεός είναι κοινός για όλους και ξεχωρίζει κάθε ανθρώπινη ύπαρξη ως μοναδική οντότητα είναι πολύ πιο ενωτικό και αντι-ατομικιστικό από ό,τι ο φονταμενταλιστικός Προτεσταντισμός κ.ά.
Η Ρ.Ο. υποστηρίζει ότι χρειάζεται να επαναοραματιστούμε πάνω στην Ιστορία και την Υπαρξη υπό αυτές ακριβώς τις έννοιες της ενότητας, του μη ατομικισμού. Για μας, η πίστη στον Θεό δεν είναι ένα σεβάσμιο υποκατάστατο του ανθρωπισμού. Αντίθετα, αυτή η πίστη, πως όλοι ανήκουμε σε μία θεϊκή ολότητα και προς τα εκεί βαδίζουμε (όταν πεθάνουμε), αυτή ακριβώς μας κάνει να συμμετέχουμε ριζοσπαστικά και αληθινά ως κοινωνικά όντα και εδώ, στη Γη.
• Απαντά ακόμη και σε ζητήματα όπως η φτώχεια, η κλιματική αλλαγή ή η άνοδος της Ακροδεξιάς;
Για μας, η κοινωνία έρχεται πριν από το κράτος και τις αγορές. Αρα μιλάμε για έναν «σοσιαλισμό» που απορρίπτει τόσο τον καπιταλισμό όσο και τη γραφειοκρατία. Είναι ένα είδος προ-δημοκρατικό, με βάση την ιεραρχική εκπαιδευτική και ηγετική καθοδήγηση, σε αντίθεση με την ψευδοκαθοδήγηση του χρήματος και της εξουσίας. Μην ξεχνάμε πως οι ίδιες οι λέξεις «ιεραρχία» και «ιεράρχηση» είναι και ελληνικές και χριστιανικές. Επιπλέον, για μας, η ακροαριστερή ελευθεριότητα και ο δεξιός οικονομικός φιλελευθερισμός είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Απορρίπτουμε και τους δύο, στο όνομα της κυριαρχίας του ατόμου (ως καθολική ύπαρξη με ανάγκες και δικαιώματα), της οικογένειας και της κοινότητας. Αυτά τα τρία είναι δημιουργήματα του Θεού, όπως και όλα τα άλλα πλάσματα. Αρα πιστεύουμε ότι πρέπει να είμαστε σε αρμονία και με το περιβάλλον και κάθε πλάσμα πάνω στον πλανήτη.
Οχι ως ανώτερα εμείς όντα και αυτά κατώτερα, αλλά ως «ένα». Υπό αυτή την έννοια, ο άνθρωπος πρέπει ως ον με νόηση να δρα προστατευτικά και προς τον άλλο άνθρωπο και προς τα υπόλοιπα όντα -όχι εγωιστικά ή μισανθρωπικά. Νομίζω κάλυψα τους τομείς που αναφέρετε.
• Χρησιμοποιείτε τον όρο «μεταφιλελευθερισμός» και όχι «νεοφιλελευθερισμός». Γιατί;
Δεν έρχονται σε αντίθεση. Ο «μεταφιλελευθερισμός» είναι ακριβώς το «μετά» του φιλελευθερισμού. Ο φιλελευθερισμός έχει αποτύχει ακριβώς εξαιτίας της τεράστιας, σχεδόν καθολικής εξάπλωσής του. Εχουμε φτάσει πλέον στο σημείο του «πόλεμος όλων εναντίον όλων».
Ολοι ανταγωνίζονται (βίαια μάλιστα) όλους και όλα. Γι’ αυτό και εμείς της Ριζοσπαστικής Ορθοδοξίας δεν απαιτούμε μόνο τον μετασχηματισμό του φιλελευθερισμού, αλλά την πλήρη υπέρβασή του, ακόμη κι αν φέρει κάποια νομιμοποίηση. Δηλώνω εναντίον του καπιταλισμού. Δηλώνω χριστιανός σοσιαλιστής. Η προτεσταντική ηθική (γενικότερα αλλά και στον τρόπο σκέψης και την εργασία) δεν μου ταιριάζει. Το ίδιο και η νεοφιλελεύθερη, ως η έσχατη μορφή του σύγχρονου καπιταλισμού.
• Τελικά φταίει η Αριστερά; Με το να αφήνει «χώρο» στην Ακροδεξιά;
Το νέο ρήγμα μεταξύ λαϊκισμού και φιλελευθερισμού ήρθε να αντικαταστήσει την παλαιότερη τομή μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς, ακόμη και όταν αυτό δεν είναι εντελώς φανερό. Τα νέα ή τα ανανεωμένα δεξιά κόμματα στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Μεγάλη Βρετανία συνιστούν μια παράταιρη μίξη σοσιαλδημοκρατικής νοσταλγίας, πολιτικά ορθού εναλλακτικού φιλελευθερισμού και λαϊκισμού. Ενίοτε συμμαχούν με τους ακροδεξιούς λαϊκιστές.
Αυτό φαίνεται να ισχύει και στη χώρα σας, με τη δεξιά πτέρυγα. Δυστυχώς, ο δεξιός λαϊκισμός έναντι του αριστερού κερδίζει συνεχώς έδαφος. Η Αριστερά έχει αποτύχει στο να συνειδητοποιήσει πως οι εργάτες δεν μάχονται μόνο για υλικά αγαθά, αλλά και για πνευματικά -για την ύπαρξή τους ως ολότητες. Γι’ αυτό και θεωρώ πως πιο σημαντική τώρα είναι μια κατεύθυνση προς τον μεταφιλελεύθερο σοσιαλισμό, που θα αναγνωρίζει ότι ο αυθεντικός σοσιαλισμός δεν ήταν ποτέ «δεξιός» και ότι η πραγματική εναλλακτική του καπιταλισμού ενέχει και μια ριζοσπαστική στιγμή. Είναι δυνατόν και να πιστεύεις στο Θεό και να μελετάς Μαρξ.
ΠΗΓΗ: efsyn.grΝόρα Ράλλη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου