Έτσι διαλύεται το Ιράκ

Αγγελική Σπανού      Μεταρρύθμιση.gr  29/06/2014

                        Η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Συρίας [ή Λεβάντ], γνωστή με τα αρχικά ISIS [ή ISIL] ήταν μέχρι πρόσφατα παρακλάδι της Al qaeda, αποτελείται από φανατικούς τζιχαντιστές και γιγαντώθηκε μετά την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ, το Δεκέμβριο του 2011. Βασικός λόγος της υποστήριξης που παρέχουν ακόμα και κοσμικοί σουνίτες στην ISIL είναι η καταπιεστική πολιτική που άσκησε η σιιτική κυβέρνηση του Πρωθυπουργού του Ιράκ Νούρι αλ Μαλίκι εναντίον τους, ο οποίος λειτούργησε όπως και  ο Σαντάμ Χουσεΐν κατά των Σιιτών όταν κυβερνούσε.

      Η ISIL έχει συσπειρώσει γύρω της περίπου 10-12 χιλιάδες υπερφανατικούς τζιχαντιστές (8-10.000 στη Συρία και 2.000 στο Ιράκ) που βραχυπρόθεσμα στοχεύουν στην αποσταθεροποίηση του Ιράκ, με ευρύτερο στρατηγικό όραμα την ίδρυση ενός χαλιφάτου από εδάφη του Ιράκ και της Συρίας, κάτι που αν συμβεί  θα αλλάξει το χάρτη της περιοχής. Ήδη, οι νίκες που έχει καταφέρει ο ISIS εντός της Συρίας (έχοντας συνάψει τακτικού επιπέδου συμμαχία με το καθεστώς Assad) αλλά και η κατάληψη εδαφών εντός του Ιράκ (έχοντας συνάψει τακτικού επιπέδου συμμαχία με ομάδες σουννιτών μεταξύ οποίων πολλοί Μπααθιστές, δημιουργούν ένα ενιαίο σύνολο εδαφών που τέμνει οριζόντια τις δύο χώρες.

 Ποια είναι η ISIS

Αυτή τη στιγμή δε μπορεί κανείς να πει αν και ποιες μυστικές υπηρεσίες μπορεί να κρύβονται πίσω από την ISIS και ποιοι τη χρηματοδοτούν.  Θεωρείται βέβαιο ότι η ISIS βρίσκει χρήματα από κύκλους των χωρών της Περιοχής του Κόλπου (κυρίως Κατάρ και Σ. Αραβία), τις ληστείες τραπεζών, τη διακίνηση ναρκωτικών, τις απαγωγές με στόχο την είσπραξη λύτρων, την εκμετάλλευση πετρελαϊκών πηγών που καταλαμβάνει -  έχει αναφερθεί ότι πουλάει πετρέλαιο ακόμα και στον Ασάντ. Ακόμα, η οργάνωση αυτή χρησιμοποιεί κατά εξαιρετικά αποτελεσματικό τρόπο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης  για να προσελκύει οπαδούς, διαθέτει υπερσύγχρονο δίκτυο επικοινωνιών και ανωτέρου επιπέδου επιχειρησιακό σχεδιασμό. Μπορεί  να επιχειρεί ταυτόχρονα σε διαφορετικά μέρη, να διεξάγει την ίδια στιγμή δύο πολέμους σε δύο χώρες, το Ιράκ και τη Συρία, να διατηρεί άκρες στη Γάζα και τη Βηρυτό, να μάχεται καθημερινά κατά διαφόρων φυλετικών στοιχείων και θρησκευτικών ομάδων, και να παρελαύνει θρασύτατα σε δύο μέρη σύμβολα για τους Αμερικανούς, τη Φαλούτζα και το Αμπού Γκράιμπ. Ακόμα και αν αποτύχει στην προσπάθεια δημιουργίας χαλιφάτου, η υποδομή που έχει δημιουργήσει αποτελεί τρομακτική «επένδυση» για το μέλλον. Σύμφωνα με έκθεση του Βρετανικού Κοινοβουλίου με ημερομηνία 16 Ιουνίου, η αξία των περιουσιακών στοιχείων της σε μετρητά και ακίνητα ανέρχεται σε 2.5 δισεκατομμύρια δολάρια.

Οι εκπληκτικές νίκες της ISIS κατά του Ιράκ μπορεί να οφείλονται και στο γεγονός ότι ο στρατιωτικός της διοικητής του βορείου Ιράκ έχει εκπαιδευτεί από τους ίδιους τους Αμερικανούς, γεγονός που του επιτρέπει να πολεμάει αποτελεσματικά τους Ιρακινούς γιατί γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο οι Ιρακινοί στρατιωτικοί σκέπτονται αι ενεργούν σήμερα, αφού και αυτούς Αμερικανοί τους εκπαίδευσαν. Όπως ισχυρίζεται ο ειδικός σε θέματα τρομοκρατίας και Τζιχάντ της περιοχής του βορείου Καυκάσου Γκόρντον Χαν, του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών, πρόκειται για τον Ομάρ αλ-Σισάνι, Τσετσένο την καταγωγή, ο οποίος μεγάλωσε στη Γεωργία και εκπαιδεύτηκε σε ειδικό πρόγραμμα καταπολέμησης τρομοκρατών χρηματοδοτούμενο από τις ΗΠΑ.

Η ISIS αποτελεί τη πιο σύγχρονη και επικίνδυνη μορφή τρομοκρατίας, και δείχνει να είναι πολύ ανώτερη από την παλιά αλ Κάιντα. Δεν είναι λοιπόν δυνατόν να μην αναρωτηθεί κανείς, τι θα γίνει αν αποφασίσει να στραφεί σε πλήγματα κατά αμερικανικών, διαφόρων συμμαχικών και άλλων ευρωπαϊκών στόχων.

Ο στρατός του Ιράκ

Η αναλογία στρατιωτικών δυνάμεων μεταξύ Ιράκ και ISIS είναι περίπου 240 προς 1, σύμφωνα με στρατιωτικούς που έχουν υπηρετήσει στο Ιράκ. Η αναλογία ανεβαίνει στο 600 προς 1 αν συνυπολογίσει κανείς τις εθνικές και τοπικές αστυνομικές δυνάμεις. Αλλά, οι μαχητές της ISIS είναι απείρως πιο βίαιοι, πιο αφοσιωμένοι σε αυτό που κάνουν και έχουν καλύτερη στρατιωτική ηγεσία από τους Ιρακινούς.

Και να σκεφθεί κανείς ότι από την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά του Ιράκ το 2003 έως το Σεπτέμβριο του 2012, μόνον οι ΗΠΑ δαπάνησαν περισσότερα από 25 δισεκατομμύρια δολάρια για την οικοδόμηση του Ιρακινού στρατού, την εκπαίδευση του, και την ανέγερση απαραίτητων στρατιωτικών εγκαταστάσεων, σύμφωνα με την από Μάρτιο του 2013 «Τελική Έκθεση του Ειδικού Γενικού Επιθεωρητή για την Ανοικοδόμηση του Ιράκ». Ενδεικτικό του χαμηλού ηθικού (και του διχασμού σιιτών-σουνιτών) στον Ιρακινό Στρατό είναι το γεγονός ότι οι μονάδες του στην Μοσούλη υποχώρησαν από την πόλη χωρίς να δώσουν καν μάχη παρά το γεγονός ότι αριθμούσαν πάνω από 25.000 έναντι 1.000-2.000 μαχητές της ISIL.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Η Κυβέρνηση Ομπάμα αποφάσισε ύστερα από δύο χρόνια αναμονής να επαναδραστηριοποιηθεί διπλωματικά στο Ιράκ αποστέλλοντας  300 «συμβούλους» ίσως για να εμποδίσει την πλήρη προσέγγιση των κυβερνήσεων Ιράν-Ιράκ. Οι Αμερικανοί σύμβουλοι μεταβαίνουν αφού πρώτα το Ιράκ εγγυήθηκε στο Αμερικανικό Πεντάγωνο για το νομικό καθεστώς που θα διέπει την παρουσία τους στη χώρα. Με ποίου την πρωτοβουλία όμως επιστρέφουν οι Αμερικανοί στο Ιράκ; Προχθές, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Κέρι δεν την απέκλεισε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Αμερικανική Πρεσβεία στο Ιράκ.

Ο τουρκικός παράγοντας

Ερωτηματικό αποτελούν και οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ακραίες ισλαμιστικές οργανώσεις που δρουν στη Συρία. Η Άγκυρα έχει κατηγορηθεί επανειλημμένως κατά τα τελευταία τρία χρόνια ότι ανέχεται τη μετάβαση ισλαμιστών μαχητών στη Συρία μέσω του εδάφους της και εξοπλίζει ισλαμιστικές οργανώσεις (όπως το έτερο παρακλάδι της Al Qaeda, την Al Nusrah) οποίες μάχονται το καθεστώς Assad. Mέχρι πρότινος η Τουρκία κατηγορούσε ευθέως την ISIL για συνεργασία με τη Δαμασκό συμβάλλοντας στη δημιουργία της εικόνας της "κακής AlQaeda" (ISIL) ʼεναντι της "καλής AL Qaedaʼ (Al Nusra). Όσο κοπάζουν ωστόσο οι ενδοαντιπολιτυετικές συγκρούσεις στη Συρία και ακούγεται ότι ISIL και Αl-Nusrah ξανασυμμάχησαν, η Τουρκία κατηγορείται από τους Κούρδους της Συρίας (PYD, παρακλάδι του PKK) για υποστήριξη των επιθέσεων ISIL κατά των των εκεί κουρδικών δυνάμεων. Άλλωστε, η δημιουργία μιας σουνιτικής οντότητας υπό την ISIL σε Συρία και Ιράκ, επιταχύνει μεν την προοπτική διάσπασης του Ιράκ και ανεξαρτητοποίησης του Κουρδικού Βορείου Ιράκ, αλλά δημιουργεί και προϋποθέσεις για γεωγραφικό διαχωρισμό του τελευταίου (με το οποίο η Τουρκία διατηρεί στενές οικονομικές και πολιτικές σχέσεις) με το Συριακό Κουρδιστάν (Rojava) το οποίο διοικείται από παρακλάδι του PKK. Αναλυτές τονίζουν, επίσης, ότι  δημιουργία σουνιτικής οντότητας στο Ιράκ, είτε ανεξαρτητοποιηθεί είτε όχι, ενισχύει τη θέση των Σουνιτών στη χώρα εις βάρος της καταπιεστικής Σιιτικής κυβέρνησης Maliki και των σιιτικών δυνάμεων γενικότερα. Προς το παρόν η Τουρκία υποστηρίζει δημοσίως την εδαφική ακεραιότητα του Ιράκ, αλλά αντιτίθεται σθεναρά σε στρατιωτική επέμβαση της διεθνούς κοινότητας κατά της ISIL, τονίζοντας ότι 80 Τούρκοι πολίτες (συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού του Γενικού Προξενείου Μοσούλης) βρίσκονται υπό την ομηρεία αυτής της οργάνωσης και θα είναι οι πρώτοι που θα θυσιαστούν.

Η Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος