Στην ανάρτηση στις προάλλες γενικώς για τα επαγγέλματα που πλέον τα έχει καταπιεί ο χρόνος τονίζαμε ότι ειδικά θα αναφερθούμε στο επάγγελμα του γανωτή, που στα χωριά μας ήταν αρκετά διαδεδομένο και είχαν ορισμένα χαρακτηριστικά.
Βεβαίως οι νεότεροι, κάτω των 35, αγνοούν εντελώς τι εστί γάνωμα και γανωτής. Γανώνω και γάνωμα λοιπόν προέρχεται από το αρχαίο ρήμα γανώ = δίνω λάμψη. Και επειδή τα τότε μαγειρικά σκεύη [ταψιά, καζάνια, τεντζερέδες, κατασαρόλες, τηγάνια, κουταλοπήρουνα] ήταν χάλκινα μπακιρένια (τουρκική λέξη bakir = χαλκός) από καιρό σε καιρό οξειδώνονταν [σκούριαζαν] και αφενός χάλαγε ή όψη τους και αφετέρου τα δηλητηριώδη οξείδια τα έκαναν επικίνδυνα. Έτσι έπρεπε να επικαλυφθεί και να στιλβωθεί η επιφάνεια τους με ένα ειδικό μέταλλο, κι αυτό ήταν το το καλάι, κασσίτερος. Όλη αυτή η διαδικασία ήταν το γάνωμα και το έκαναν οι γανωτές ή γανωτήδες ή επικασσιτεροποιοί ή καλατζήδες.
Γυρνούσαν τις γειτονιές με την μακρόσυρτη διαπεραστική φωνή.- Καλντζηηής… Χαλκώματα γανώνωωω…
και καλούσαν τις νοικοκυρές να φέρουν οι τα οικιακά τους σκεύη για γάνωμα. Σε άλλα μέρη ήταν παρέα δύο -δυο και είχαν και βοηθό. Βασικά εργαλεία είχαν ένα κάτι σαν γκαζιέρα που έλειωναν το καλάι και έναν ποδοκίνητο μικρό τροχό που ακόνιζαν τα μαχαίρια, κι αυτά τα κουβαλούσαν στον ώμο, μαζί με ένα μεγάλο πανί σαν σακούλι, τσάντα με τα υπόλοιπα σύνεργα, μια τσιμπίδα κτ.λ. Στο τέλος περνούσαν τα χαλκώματα σε νερό να κρυώσουν και τα σκούπιζαν για να γυαλίσουν καλύτερα.
Αναφέρονται από αρκετούς γραφιάδες ότι ως γυρολόγοι ήταν φτωχοί, κοκκαλιάρηδες με ρακένδυτη και μαυριδερή όψη. Φασουλάδα και άγιος ο Θεός! 
Στην περιοχή υπήρχαν 4 καλατζήδες, δύο στη Ζαχάρω και δύο στο Νιοχώρι. Να τονίσουμε ότι και οι τέσσερις ήταν από τον Τσαμαντά, το ακριτικό χωριό στα σύνορα με την Αλβανία [1]και κατέβηκαν από εκεί περί το 1910. Κώστας και Μηνάς Στολάκης στη Ζαχάρω και οι Ράπτης και Κέντρος στο Νιοχώρι.[2Δεν είχαν μεταξύ τους προστριβές και μαλώματα γιατί είχαν χωρίσει τα χωριά κι ο καθένας κάθε βδομάδα περίπου πήγαινε στο δικό του. Λόγου χάρη στη Γλάτσα {Ανήλιο] [3] και Καλίδονα πήγαινε ο Κώστας, στην Αρήνη και Ροδινά ο Μηνάς και στα χωριά Νιοχώρι και πέρα οι Νιοχωρήτες .................
Αξιοσημείωτο είναι ότι έφεραν τις πρώτες ιδέες του Κομμουνισμού και τις διέσπειραν στα χωριά. Μάλιστα κατηγορήθηκαν και επέστησαν σχετικές διώξεις από συντηρητικούς κύκλους της Ζαχάρως, που από τότε έβραζε, και της Καλίδονας [4]
[1] Δύο ήταν τα παραδοσιακά επαγγέλματα της θεόφτωχης Ηπείρου. Του καλαντζή και του χτίστη. Τα επαγγέλματα αυτά ασκούνταν και σ’ άλλα μέρη της Ελλάδας, όμως η Μέκκα όμως των μαστόρων και των καλαντζήδων ήταν η Ήπειρος.
[2] Ο Κώστας ήταν πατέρας του γνωστού ξάδερφου Βασίλη Στολάκη, από τη γυναίκα του την Αθηνά, από τον οποίο πήρα και τα σχετικά στοιχεία, μια και είναι άριστος αφηγητής για τα αλλοτινά χρόνια. Στον Βασίλη οφείλεται και η καταπληκτικά αναφορά πριν12 χρόνια για τον θρυλικό γαμπρό στον Άγιο Σπυρίδωνα [κλικ ΕΔΩ] 4 χρόνια μετά τον Εμφύλιο!. Κι όμως με τέτοια σπουδαία οικογενειακή παράδοση πολιτικά τα έχει μπουρδουκλώσει π.χ. λάτρης της χούντας μεν, δημοκράτης δε όπως υποστηρίζει. Αν είναι δυνατόν....
3] Οι κάτοικοι δεν τους καλούσαν στα σπίτια τους, κι αυτοί αφού μάζευαν τα χαλκώματα σε κάτι χαμόσπιτα έστηναν τα εργαλεία και τα συμπράγκαλά τους. Η παρακείμενη φωτογραφία δείχνει το χαμόσπιτο του γανωτή, Κώστα Τσολάκη, ανακαινισμένο πλέον, στο Ανήλιο.
[4] Οι Τσαγκάρηδες και οι γανωματήδες είχαν την πλειοψηφία τότε στο ΚΕΕ, περισσότερο οι πρώτοι. [Ο Γιώργης Σιάντος ήταν τσαγκάρης, όπως και αρκετά μέλη της Κ,Ε]. Κι αυτό γιατί ότι και τότε και τώρα κυριαρχούσε η αντίληψη στην οργάνωση του εργατισμού, όπως στον μπολσεβικισμό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου