ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΑΛΑΜΑΣ : ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ
Παιδί, το περιβόλι που θα κληρονομήσεις,
όπως το βρεις κι όπως το δεις να μη το παρατήσεις.
και πλούτησε τη χλώρη του και πλάτυνε τη γη του,
κι ακλάδευτο όπου μπλέκεται να το βεργολογήσεις,
και να του φέρνεις το νερό το αγνό της βρυσομάνας -
κι αν αγαπάς τ' ανθρώπινα κι όσα άρρωστα δεν είναι,
ρίξε αγιασμό και ξόρκισε τα ξωτικά, να φύγουν,
και τη ζωντάνια σπείρε του μ' όσα γερά, δροσάτα.
Γίνε οργοτόμος, φυτευτής, διαφεντευτής
Κι αν είναι
κι έρθουνε χρόνια δίσεχτα, πέσουν καιροί οργισμένοι,
κι όσα πουλιά μισέψουνε σκιασμένα, κι όσα δένδρα
για τίποτ' άλλο δε φελάν παρά για μετερίζια,
μη φοβηθείς το χαλασμό. Φωτιά! Τσεκούρι! Τράβα,
ξεσπέρμεψέ το, χέρσωσε το περιβόλι, κόψ' το,
και χτίσε κάστρο απάνου του και ταμπουρώσου μέσα,
για πάλεμα, για μάτωμα, για την καινούργια γέννα,
π' όλο την περιμένουμε κι όλο κινάει για να 'ρθει,
κι όλο συντρίμι χάνεται στο γύρισμα των κύκλων.
Φτάνει μια ιδέα να σ' το πει, μια ιδέα να σ' το προστάξει,
κορόνα ιδέα, ιδέα σπαθί που θα είν' απάνου απ' όλα.
[ΑΠΌ ΤΟ ΒΑΣ. ΑΒΡΑΜΟΠΟΥΛΟ]
Το ποίημα «Οι Πατέρες του Παλαμά» είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της ελληνοκεντρικής, πνευματικής και πολιτισμικής σκέψης του Κωστή Παλαμά, και εντάσσεται στη συλλογή Οι Καημοί της Λιμνοθάλασσας (1912). Πρόκειται για ένα έργο βαθιά στοχαστικό, με έντονα ιδεολογικά και φιλοσοφικά στοιχεία.
Πυρήνας του ποιήματος:
Ο ποιητής αναλογίζεται τους πνευματικούς του προγόνους, δηλαδή όχι τους βιολογικούς «πατέρες», αλλά εκείνους που επηρέασαν και διαμόρφωσαν την εθνική, πνευματική και πολιτισμική του ταυτότητα. Τους αποκαλεί «Πατέρες», γιατί μέσω της σκέψης και του έργου τους συνδέεται μαζί τους σε μια διαχρονική αλυσίδα ελληνικότητας και ανθρωπιάς.
Κύρια θεματικά στοιχεία:
Η Ιστορική Συνέχεια του Ελληνισμού
Ο Παλαμάς αντιλαμβάνεται τον ελληνισμό ως μια ζωντανή και εξελισσόμενη συνέχεια που ενώνει τον αρχαίο κόσμο, το Βυζάντιο και τη νεότερη Ελλάδα. Δεν βλέπει την Ιστορία ως παρελθόν νεκρό, αλλά ως ενεργό στοιχείο της ταυτότητάς του.
Ο Διάλογος με τους Προγόνους
Το ποίημα έχει έναν τόνο «επικλητικό». Ο ποιητής μιλά με δέος στους προγόνους του, ζητώντας τους να τον καθοδηγήσουν ή να τον εμπνεύσουν. Τους αντιμετωπίζει ως ζωντανές φωνές που ακόμη συνομιλούν με το παρόν.
Η Αποστολή του Πνευματικού Ανθρώπου
Ο Παλαμάς αυτοπροσδιορίζεται ως συνεχιστής ενός πνευματικού έργου. Δεν είναι μόνο ποιητής, αλλά και φορέας ευθύνης απέναντι στην παράδοση και το μέλλον του έθνους και του πολιτισμού.
Υφολογικά και τεχνικά χαρακτηριστικά:
Γλώσσα: Δημοτική, αλλά με έντονες λόγιες αποχρώσεις. Χρησιμοποιεί αρχαιοπρεπείς λέξεις και σύνταξη όταν θέλει να προσδώσει ύψος και βαρύτητα.
Ύφος: Πατριωτικό, σοβαρό, μεγαλόπρεπο αλλά και στοχαστικό. Ο τόνος είναι εμψυχωτικός και σε σημεία απολογητικός.
Μορφή: Ελεύθερος στίχος, αλλά με εσωτερική ρυθμικότητα.
Ερμηνευτικά:
Το ποίημα είναι μια ποιητική δήλωση ταυτότητας. Ο Παλαμάς δεν ανήκει μόνο στον καιρό του, αλλά και στο παρελθόν και στο μέλλον της Ελλάδας. Αναγνωρίζει πως είναι αποτέλεσμα μιας ιστορικής διαδρομής και πως έχει καθήκον να τη συνεχίσει.
Είναι επίσης ένα μήνυμα προς τις επόμενες γενιές: για να υπάρξει εθνική πρόοδος, πρέπει να υπάρχει επαφή με τις ρίζες. Όχι ως φολκλορική αναφορά, αλλά ως ζωντανή δημιουργική σύνδεση
Πυρήνας του ποιήματος:
Ο ποιητής αναλογίζεται τους πνευματικούς του προγόνους, δηλαδή όχι τους βιολογικούς «πατέρες», αλλά εκείνους που επηρέασαν και διαμόρφωσαν την εθνική, πνευματική και πολιτισμική του ταυτότητα. Τους αποκαλεί «Πατέρες», γιατί μέσω της σκέψης και του έργου τους συνδέεται μαζί τους σε μια διαχρονική αλυσίδα ελληνικότητας και ανθρωπιάς.
Κύρια θεματικά στοιχεία:
Η Ιστορική Συνέχεια του Ελληνισμού
Ο Παλαμάς αντιλαμβάνεται τον ελληνισμό ως μια ζωντανή και εξελισσόμενη συνέχεια που ενώνει τον αρχαίο κόσμο, το Βυζάντιο και τη νεότερη Ελλάδα. Δεν βλέπει την Ιστορία ως παρελθόν νεκρό, αλλά ως ενεργό στοιχείο της ταυτότητάς του.
Ο Διάλογος με τους Προγόνους
Το ποίημα έχει έναν τόνο «επικλητικό». Ο ποιητής μιλά με δέος στους προγόνους του, ζητώντας τους να τον καθοδηγήσουν ή να τον εμπνεύσουν. Τους αντιμετωπίζει ως ζωντανές φωνές που ακόμη συνομιλούν με το παρόν.
Η Αποστολή του Πνευματικού Ανθρώπου
Ο Παλαμάς αυτοπροσδιορίζεται ως συνεχιστής ενός πνευματικού έργου. Δεν είναι μόνο ποιητής, αλλά και φορέας ευθύνης απέναντι στην παράδοση και το μέλλον του έθνους και του πολιτισμού.
Υφολογικά και τεχνικά χαρακτηριστικά:
Γλώσσα: Δημοτική, αλλά με έντονες λόγιες αποχρώσεις. Χρησιμοποιεί αρχαιοπρεπείς λέξεις και σύνταξη όταν θέλει να προσδώσει ύψος και βαρύτητα.
Ύφος: Πατριωτικό, σοβαρό, μεγαλόπρεπο αλλά και στοχαστικό. Ο τόνος είναι εμψυχωτικός και σε σημεία απολογητικός.
Μορφή: Ελεύθερος στίχος, αλλά με εσωτερική ρυθμικότητα.
Ερμηνευτικά:
Το ποίημα είναι μια ποιητική δήλωση ταυτότητας. Ο Παλαμάς δεν ανήκει μόνο στον καιρό του, αλλά και στο παρελθόν και στο μέλλον της Ελλάδας. Αναγνωρίζει πως είναι αποτέλεσμα μιας ιστορικής διαδρομής και πως έχει καθήκον να τη συνεχίσει.
Είναι επίσης ένα μήνυμα προς τις επόμενες γενιές: για να υπάρξει εθνική πρόοδος, πρέπει να υπάρχει επαφή με τις ρίζες. Όχι ως φολκλορική αναφορά, αλλά ως ζωντανή δημιουργική σύνδεση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου