ΑΡΙΣΤΕΡΑ: ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ (3)

 (Επιλογές από τα ΕΝΘΕΜΑΤΑ της Αυγής, που επιμελείται ο Στρατής Μπουρνάζος)

Υπάρχει μια τεράστια πρόκληση για την Αριστερά: η Αριστερά πρέπει με ιστορική ευθύνη να αντιμετωπίσει τις νέες συνθήκες και τα νέα καθήκοντα που μπαίνουν και ταυτόχρονα να ξεπεράσει αγκυλώσεις και μέχρι τώρα λογικές, οι οποίες ήταν ψευδείς στην αφετηρία τους (όπως η λογική τού «small is beautiful»,) ή δεν ήταν αποτελεσματικές. Επίσης, η Αριστερά πρέπει να πάψει να αντιλαμβάνεται την πολιτική εξουσία, στην οποία συμμετέχει και θα συμμετάσχει σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, εργαλειακά.

Salv. Dali

 Ένα πρώτο παράδειγμα είναι τι εννοούνε ως περιβαλλοντική πολιτική στις περιφέρειες: για τον νόμο, είναι η μεταφορά, σε επίπεδο περιφέρειας, του ελέγχου των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η περιφέρεια όμως είναι η κατεξοχήν γεωγραφική μονάδα όπου μπορεί να υλοποιηθεί αυτό που λέμε «περιβαλλοντική διαχείριση»: οικότοποι, ορεινοί όγκοι, νερά, δάση· πραγματικά, σε επίπεδο περιφέρειας, έχουμε μια μοναδική ευκαιρία η διαχείριση των φυσικών πόρων να αποκτήσει υπόσταση, και να μην περιοριστεί στον έλεγχο μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Δεν είναι λίγο αυτό, και είναι μια προοπτική που όλοι στην Αριστερά και στον οικολογικό χώρο την είχαν ως ζητούμενο. Δεν μπορείς να έχεις διαχείριση στο επίπεδο του δήμου ή της νομαρχίας. Αυτό λοιπόν είναι ένα νέο επίπεδο παρέμβασης.

Δεύτερο παράδειγμα: ο έλεγχος, σε επίπεδο περιφέρειας πάλι, των επενδύσεων. Η απόφαση για μια βιομηχανική ή τουριστική επένδυση μεταφέρεται τώρα στο περιφερειακό συμβούλιο, το οποίο γνωμοδοτεί, την απόφαση την ελέγχει το κρατικό επίπεδο, και έτσι προχωράει μια επένδυση. Το ίδιο το ΠΑΣΟΚ όμως, πριν καν τεθεί σε εφαρμογή ο νόμος, τον υπονομεύει: για μια σειρά μεγάλες, αναπτυξιακές επενδύσεις δεν λαμβάνεται υπόψη ούτε ο Δήμος ούτε η περιφέρεια ούτε και η Βουλή· αυτά μας λέει ο κ. Παμπούκης, βλ. τι πήγε να γίνει στον Αστακό. Σε επίπεδο όμως περιφέρειας μπορεί να υπάρχει μια δυναμική αντίστασης από τη μια πλευρά, και από την άλλη να αρχίσουμε να συζητάμε εναλλακτικές αναπτυξιακές προτάσεις με κοινωνικό περιεχόμενο.  
Είναι ένα πεδίο όπου η Αριστερά έχει πολλά περιθώρια για παρέμβαση. Αρκεί φυσικά να μην περιοριστεί σε μια παθητική και απαισιόδοξη λογική που αντιλαμβάνεται τους θεσμούς παγωμένους και ανεπηρέαστους από την κοινωνική δυναμική

Η κρίση διαιρεί την κοινωνία από τη μια σε μια ολιγαρχική ελίτ (που συγκροτείται στη βάση των συμφερόντων του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου) και από την άλλη σε όλα εκείνα τα κοινωνικά στρώματα και τάξεις, που βλάπτονται υπαρξιακά από αυτή (μισθωτούς, συνταξιούχους του δημόσιου και του ιδιωτικού, μικροεπιχειρηματίεςκ.ά.),

. Η Αριστερά,, οφείλει να ξεπεράσει τις αγκυλώσεις των – σημαντικών κατά τα άλλα – αναφορών σε πολιτικές διαιρέσεις του παρελθόντος, στα εκλογικά ή και προσωπικά ζητήματα και να παρέμβει σε αυτό το κοινωνικό επίπεδο.

Η έννοια του αριστερού δημάρχου στην Ελλάδα ενέχει ένα θέμα-ταμπού, είναι το πρόβλημα του ρεφορμισμού. Αφενός, υπάρχει ένα κατοχυρωμένο πλαίσιο, ο διεκδικητικός ρόλος. Αυτό όχι μόνο δεν πρέπει να αρθεί, αλλά, ιδίως υπό τις σημερινές συνθήκες, πρέπει να ενταθεί. Από την άλλη, κάθε φορά που συζητάμε τι κάνει ένας αριστερός δήμαρχος ξαναμπαίνει το ερώτημα: Αν κάνει κάτι πέρα από τη διεκδίκηση, αυτό είναι αναπαραγωγή του συστήματος, είναι ένταξη στις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής;

Τι γίνεται λοιπόν σήμερα, όταν υπάρχει ένα τοπικό πρόβλημα μεγάλης ανεργίας; Οι καινούργιες δυνατότητες σου αφήνουν κάποια ψήγματα πρωτοβουλιών, με λίγους πόρους. Καταρχάς, σίγουρα ζητάς περισσότερα χρήματα, γιατί ένας αριστερός δήμαρχος δεν μπορεί να είναι απλώς διαχειριστής της φτώχειας. Αυτό είναι σίγουρο. Μια πολύ σημαντική πηγή κονδυλίων, ειδικά για τη φτώχεια, είναι τα κοινωνικά ταμεία συνοχής. Όμως, για να πάρεις χρήματα από εκεί χρειάζεσαι τεχνοκρατική προετοιμασία. Ορισμένοι αριστεροί δήμαρχοι δεν το κάνουν, επειδή θεωρούν ότι είναι χάσιμο χρόνου ή αποδοχή της «κακιάς Ευρωπαϊκής Ένωσης».Παραπέρα, πρέπει να σκεφτούμε ιδέες που ξεπερνάνε τη διαχείριση της φτώχειας και την έλλειψη κονδυλίων. Στην Ευρώπη, δήμαρχοι που έχουν ψηφιστεί από την Αριστερά (εμείς μπορεί, βέβαια, με το δικό μας το «αριστερόμετρο» να τους θεωρούμε απλώς «εκσυγχρονιστές») έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν θεσμούς και δομές που δίνουν στους άνεργους και τις άνεργες δημιουργικές διεξόδους. Είναι επίσης διαδεδομένα τα «κοινωνικά παντοπωλεία»: παρόλο που στη χώρα μας η ιδέα έχει υλοποιηθεί συχνά με κακό και ψηφοθηρικό τρόπο, μπορεί να αποτελέσει, για την Αριστερά, μια πρακτική με προοπτικές.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο συνδυασμός βιολογικής γεωργίας και κοινωνικά χρήσιμου φαγητού. Υπάρχουν μεγάλοι καταναλωτές φαγητού, όπως ο στρατός, τα σχολεία, τα νοσοκομεία, τα πανεπιστήμια, καθώς και τα κοινωνικά συσσίτια ενός δήμου, που έχουν σημαντική ζήτηση αγροτικών προϊόντων, ως πρώτη ύλη. Στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, ακόμη και τη Γιουγκοσλαβία κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών, αριστεροί δήμοι και περιφέρειες (η τελευταία προσφέρει τις αναγκαίες οικονομίες κλίμακας), οργάνωσαν και θεσμοθέτησαν τη συνεργασία μεταξύ βιολογικής γεωργίας και μεγάλων, σταθερών καταναλωτών, δημιουργώντας στην πράξη κοινωνικά χρήσιμο φαγητό για όλους.

Μια άλλη ιδέα είναι οι λεγόμενες «κοινωνικές τράπεζες χρόνου», που έχουν εφαρμοστεί εκτεταμένα στην Ιταλία. Ο κάθε πολίτης «καταθέτει» στην τράπεζα ένα χρονικό διάστημα στο οποίο μπορεί να παρέχει μια υπηρεσία: να φτιάξει τα υδραυλικά, να κάνει μαθήματα κιθάρας ή αγγλικών, να συμπληρώσει μια φορολογική δήλωση κ.ο.κ. Η κάθε ώρα σε αυτή την κοινωνική παροχή είναι ισάξια, δεν υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάλογα με το είδος της εργασίας: μία ώρα ενός ηλεκτρολόγου αντιστοιχεί με μία ώρα μιας καθηγήτριας, ενός γυμναστή κ.ο.κ. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι όλα αυτά είναι ρεφορμισμός;