Νότης Μαυρουδής (Διαδυκτιακό περιοδικό TAR)

Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΡΑΣΟΥΛΗΣ ΠΗΡΕ ΤΟ ΚΑΠΕΛΟ ΤΟΥ...

• Το τελευταίο ταξίδι του Μανώλη Ρασούλη όπως φαίνεται δεν ήταν εύκολο, αφού τον βρήκαν μετά από δέκα μέρες νεκρό, όπως ανακοίνωσε ο ιατροδικαστής Ματθαίος Τσούκας.
• Τραγική κατάληξη ενός φίλου, που την έννοια της ανατροπής την είχε ως φιλοσοφία ζωής και έκανε πράξη όσα είχε στο μυαλό του και τον απασχολούσαν.
• Το παρατηρεί κανείς και στα τραγούδια του. Ελεύθερος λόγος, ποιητικός, γεμάτος συναισθηματισμό και γήινη μυρωδιά μεσογειακού τοπίου. Δείχνει πως η στιχουργία του ήταν βιωμένη από ένα απέραντο λιβάδι γνώσης και στοχασμού…
• Ίσως ήταν από τους πιο λαϊκούς διανοούμενους που έχω γνωρίσει στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού και τον θυμάμαι από παλιά, στο περιβάλλον του Μάνου Λοΐζου, εκεί στη Φιλοθέη, όταν πήγαινα στο σπίτι του.
• Εκεί τον είχα πρωτογνωρίσει, πριν από τα «Δήθεν» και το «Αχ Ελλάδα σ’ αγαπώ», όταν πρόβαλλε η προσωπικότητά του και άρχισε να γίνεται επίκεντρο προσοχής στο χώρο του τραγουδιού.

• Κανείς μας δεν πίστεψε πως θα ήταν περαστικός και η παρουσία του συγκυριακή. Αντιθέτως, κατάφερε να δημιουργήσει εκφραστική «σχολή» τόσο στο μεταπολιτευτικό λαϊκό τραγούδι, όσο και στην ερωτική μπαλάντα.
• Ξεφυλλίστε τους στίχους απ’ τα τραγούδια του και είμαι σίγουρος πως θα συναντήσετε φράσεις και νοήματα τόσο καθημερινά που όμως περνούν από την ποιητική ευαισθησία ενός σουρεαλιστή της καθημερινότητας, που κατάφερε να επεξεργαστεί απλά και απέριττα όλα όσα απασχολούν τον κοινό βίο και την κοινωνία μας.
• Ενεργός πολίτης ο Ρασούλης, ποτέ δεν κάθισε στα αυγά του. Με τα άσπρα γένια, το καπέλο και την χαρακτηριστική φυσιογνωμία του μοναχικού, πάντα είχε μια σκέψη για να μας προβληματίσει και να μας κάνει να σκεφτούμε διαφορετικά…
• Μαχητής επίμονος σε ό,τι θεωρούσε στραβό και αντιδραστικό, κρατούσε τις θέσεις του αμετακίνητος και αποφασιστικός.
• Μια ζωή μέσα στη δική του Αριστερά, αναζητούσε επίμονα δρόμους που θα τον έφερναν σε θέση να κατανοήσει τα ανθρώπινα και τα επίγεια της ζωής.

• Όσες φορές τον συναντούσα με έκανε να νιώθω πως η ουτοπία των πάντων ήταν ο λόγος της δικής του απομόνωσης και της μοναχικότητας που τον διέκρινε.
• Το τραγούδι, ήταν γι αυτόν ο τρόπος να εκτονώσει τις σκέψεις και τις διαπιστώσεις του για την ίδια τη ζωή.
• Τον θυμάμαι γύρω στο ’85, όταν ήρθε στο ΄Β πρόγραμμα της Ραδιοφωνίας (οπου εγώ τότε ήμουν υπεύθυνος του μουσικού προγράμματος) για να μου δώσει να ακούσω ένα δείγμα δουλειάς από δυο νέους φέρελπεις όπως τους ονόμαζε τότε. Αναφερόταν στους αδελφούς Κατσιμίχα και υπερασπιζόταν τον πρώτο τους δίσκο (Ζεστά ποτά) που είχε κάνει ο ίδιος την παραγωγή.
• Θυμάμαι, πως μου έκανε ανάλυση γιατί η Ελλάδα, το ελληνικό τραγούδι, είχαν ανάγκη από νέο αίμα και τι εκπροσωπούσε η δουλειά εκείνη. Αργότερα κυκλοφόρησε ο δίσκος από τη ΕΜΙ που τρελάθηκε στις πωλήσεις...
• Η ιδιόμορφη γλώσσα του Ρασούλη χτυπάει κόκκινο πολλές φορές. Έτσι και στον δίσκο αυτόν, παραθέτω απόσπασμα από το εισαγωγικό του σημείωμα:
• «…Η τραγουδοποιία είναι ένας καθρέφτης ή το νησί της Κίρκης. Αν δεν ενδιαφέρεσαι για το είναι σου, είναι εύκολο να υποκύψεις. Σε τρώνε οι μορφές-γκρέμλινς. Στον γοητευτικό και επικίνδυνο κόσμο των υπερούσιων θείων μπουρμπουληθρών που ονομάζονται τραγούδια, έχω τους λόγους μου να πιστεύω και να ελπίζω πως θα διατηρήσουν το φυσικό τους βελούδινο νακ και νάναι πάντα στο στόμα τους το τραγούδι της ζωής και μοιραία η ηχώ του: τα τραγούδια της έκφρασης. Για τους όσους δεν προφύλαξαν την ανθρώπινη ανθρωπιά τους σαν άνθρωποι, λέω κι από δω τη φράση-ξόρκι: ζαμάν φου μπιρλέρο, φτου κι απ’ την αρχή.»

• Δεν περιορίζεται ασφαλώς σε κειμενάκια που συνοδεύουν τους δίσκους. Πέρα από αξιόλογες στιχουργίες, αλλά και άλλες (που είναι ήσσονος σημασίας), αφιερώνει χρόνια ολόκληρα για να γράψει τα βιβλία του «Η μπαλάντα του Ισαάκ», «Μεγάλος ήρωας σε μικρή χαρτοσακούλα», «Κβο βάντις, στάτους κβο», «Οι Εβραίοι είναι Έλληνες -Κρήτες», «Εδώ είναι του Ρασούλη», «Τι είδε ο Βουκεφάλας», «Κρυμμένη αρμονία- ομιλίες πάνω στον Ηράκλειτο».
• Δεν γνωρίζω κατά πόσο οι σκέψεις του Ρασούλη έχουν απλωθεί στο χώρο των ανθρώπων του βιβλίου, αλλά ούτε αυτό έχει σημασία. Ο τραγουδοποιός Ρασούλης με τα τραγούδια του, μας έβαλε σε στίχους και μελωδίες που έγιναν συνθήματα ουσίας (Οι μάγκες δεν υπάρχουν πια, τους πάτησε το τρένο- Τίποτα δεν πάει χαμένο- Ναι στο ναι και ναι στο όχι- Όλοι δικοί μας είμαστε-Πότε Βούδας, πότε Κούδας κ.α.)
• Επί δεκαετίες μας τροφοδότησε με τραγούδια που -σε πολλές των περιπτώσεων- με άφηναν άφωνο από το έντονο στοιχείο μιας ατμόσφαιρας που -ομολογώ- ενοχλούσε την ακουστική συνήθειά μου, θεωρώντας πως ο φίλος αυτός ξεπερνάει όρια που εγώ αδυνατώ να ξεπεράσω...
• Την ίδια στιγμή αντιλαμβανόμουν πως τα τραγούδια αυτά, όπου υποβόσκει και ένα κλίμα νυχτερινής μαγαζίλας, γίνονται σουξέ και τραγουδιούνται από το ευρύ κοινό… Καταλάβαινα πως ο φίλος μου είχε δει κάτι πριν από μένα που το επεξεργάστηκε το εύστροφο μυαλό του. Πως-τέλος πάντων- κατάφερνε να μεταβάλλεται ως ένας λαϊκός τραγουδοποιός, αυτός ο απόλυτα διανοούμενος της δυτικής και ανατολικής φιλοσοφίας…

• Τον έζησα στις κινητοποιήσεις για τη διατήρηση του παλαιού εργοστασίου και τα studios της Columbia, εκεί στη Ριζούπολη, που αγωνιζόταν (έστω με εριστικό τρόπο) να αποδείξει πως ο Σιωνισμός είναι πίσω από την εκμετάλλευση των στρεμμάτων γης και δεν επιτρέπει στο υπουργείο να χαρακτηρίσει τον χώρο ως ιστορικό, ώστε να γίνουν τα εγκατελελημένα οικήματα Μουσείο του ελληνικού τραγουδιού, θέση που υπερασπιστήκαμε λίγοι τραγουδοποιοί, αφού οι πολλοί και διάσημοι λακίσανε για να μη θιγούν τα συμφέροντα του Μάτσα, που κατέχει εκεί 14 στρέμματα γης… Ο μακαρίτης ήταν άκρως επιθετικός και επίμονος στις καταγγελίες του.
• Ο Μανώλης, παρόλο που ήταν λιγομίλητος, ήταν ακούραστα καταγγελτικός και δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του. Η ζωή τον μετακίνησε στη Θεσσαλονίκη (όπως και τον Κουγιουμτζή), περνώντας τα τελευταία είκοσι χρόνια εκεί, όπου τα πράγματα είναι ίσως πιο απόμακρα, μακριά από το σινάφι της δισκογραφίας που κάνει τους ανθρώπους πιο ανταγωνιστικούς.
• Νιώθω πως θέλω να τελειώσω αυτό το κείμενο, θυμωμένος που γράφω για τη μόνιμη απουσία πλέον ενός ανθρώπου κοντινού, με κοινές μνήμες και εμπειρίες, αφού υπήρξαμε κατά διαστήματα συνταξιδιώτες και χαιρόμουν όταν τον έβλεπα απολαμβάνοντας τις ατάκες του, τις σκέψεις, ακόμα και τις πολλές παραξενιές του…
• Τι άλλο να γράψω; τον βλέπω να θυμώνει (και πάλι) για το χάλι του κόσμου και για τα αδιέξοδα. Δεν του άξιζε του ίδιου μια τέτοια φυγή.
• Έρημος, μόνος και νεκρός επί δέκα μέρες! Θαρρείς και υπογράμμισε τη μοναξιά που επέλεγε πάντα ως στάση ζωής.
• Για εμάς τους φίλους του, ο τρόπος αυτού του θανάτου, (δέκα μέρες νεκρός στο σπίτι) ισοδυναμεί με εγκατάλειψη και η θλίψη μας χτυπάει κόκκινο…
• Δεν φανταζόμασταν πως αυτός ο λαϊκός διανοούμενος της εποχής μας θα είχε τέτοια τραγική κατάληξη και οι φράσεις του στα τραγούδια του παίρνουν τώρα σάρκα και οστά…

Νότης Μαυρουδής
(15/3/2011, για τον Μανώλη Ρασούλη)
Επιμέλεια σελίδας & επιλογή βίντεο-τραγουδιών: Κώστας Γρηγορέας