«Άνοστος ειρωνεία»

Ζητώντας από κλεπταποδόχους να σου δανείσουν τμήμα των κλεμμένων, τους αναγνωρίζεις ως νόμιμους κατόχους

 

Παντελής Μπουκάλας

«Δεν πιστεύω η Ελλάς να έχη πολλήν τύχην να επανίδη τας ωραίας γλυφάς του Παρθενώνος. Το κόμμα το οποίον εναντιούται εις την απόδοσιν των Ελγινείων μαρμάρων είναι πολυάριθμον. Οσοι θέτουσι τον εγωισμόν υπεράνω της δικαιοσύνης, και το συμφέρον υπεράνω της γενναιότητος, ανήκουσι εις το κόμμα εκείνο – οι δε τοιούτοι άνθρωποι είναι πολλοί και εν Αγγλία, ως δυστυχώς είναι πολλοί πανταχού». Αγγλος τα γράφει αυτά, το μακρινό 1891: ο Φρειδερίκος Χάρισσον. Και τα μεταφράζει, αναδημοσιεύοντάς τα ως τμήμα δικού του άρθρου, ο Κ.Π. Καβάφης, που ενημερώνει τους αναγνώστες του ότι ο Αγγλος λόγιος «θερμώς υπεστήριζε» «το κίνημα όπερ εγένετο τελευταίως εν Αγγλία να αποδοθώσιν εις την Ελλάδα αι αρχαιότητες ας προ 80 ετών ο λόρδος Ελγιν ήρπασεν –ίνα τας προφυλάξη δήθεν– εκ της Ακροπόλεως».

Θα περνούσε ακόμα μία δεκαετία ώσπου ο Καβάφης να αντικρίσει τον Παρθενώνα. Τον Απρίλιο του 1891 ωστόσο αρθρογράφησε δύο φορές στην αθηναϊκή εφημερίδα «Εθνική» για τα Ελγίνεια, ενώ μια αγγλική εκδοχή του πρώτου άρθρου του δημοσιεύτηκε σε περιοδικό της Αλεξάνδρειας, με τον τίτλο «Give back the Elgin marbles». Για να αντικρούσει τους ισχυρισμούς και την «άνοστον ειρωνείαν» όσων Αγγλων εναντιώνονταν στο κίνημα της επιστροφής και χλεύαζαν τον «αναμεμιγμένον μικρόν πληθυσμόν όστις σήμερον κατοικεί επί των ερειπίων της Ελλάδος», ο Καβάφης υιοθετεί τα επιχειρήματα του Χάρισσον, του «θαρραλέως τα ορθά λέγοντος». Η αλήθεια είναι ότι τόσα χρόνια μετά, λίγα έχουν προστεθεί ως προς τους λόγους «δι’ ων αποδεικνύεται ότι η κατοχή των μαρμάρων υπό τε του λόρδου Ελγιν πρώτον, και του αγγλικού έθνους δεύτερον, αντίκειται εις τας αρχάς του δικαίου»: «α΄. Ο λόρδος Ελγιν απέκτησε τα μάρμαρα του Παρθενώνος ουχί από τους Ελληνας, αλλά από τους δυνάστας αυτών Τούρκους. β΄. Οι Ελληνες εναντιώθησαν καθ’ όσον τοις ήτο δυνατόν εις την μετακόμισιν αυτών, και ουδέποτε έπραξάν τι προς βλάβην των. γ΄. Οι άνθρωποι του λόρδου Ελγιν αφήρεσαν ό,τι ήθελαν άνευ της ελαχίστης μερίμνης διά το μνημείον όπερ απεγύμνωναν. δ΄. Το Βρεταννικόν έθνος απέκτησε τα Ελληνικά μάρμαρα αντί ποσού μηδαμινού».

Οι αυτοκρατορίες, και ξεπεσμένες ακόμα, δεν επιστρέφουν όσα σφετερίστηκαν σε πέντε ηπείρους. Τα θεωρούν εσαεί δικά τους, αδιαφορώντας για δίκαια και νόμους. Ζητώντας από κλεπταποδόχους να σου δανείσουν τμήμα των κλεμμένων, τους αναγνωρίζεις ως νόμιμους κατόχους. Οι κλεπταποδόχοι το κατάλαβαν αμέσως. Και το ’ριξαν ξανά στην «άνοστον ειρωνείαν» τους.

Πηγή: Καθημερινή