ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ

      ΑΠΟ  ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ

 ΑΛΛΟΤΙΝΕΣ ΕΠΟΧΕΣ

            Όλα τα χωράφια έχουν τα ονόματά τους, τα γνωστά τοπωνύμια. Τα τοπωνύμια έχουν μεγάλη γλωσσολογική και ιστορική αξία. Κυρίως χρησιμεύουν για την επίσημη αλλά και την απλή αναγνώριση των αγρών, για τη σωστή συνεννόηση μεταξύ των μελών της οικογένειας και των συγχωριανών. Έτσι αυτά αποτελούν ανάγλυφα στοιχεία της λαϊκής παράδοσης και επομένως της εθνικής ιστορίας.

Επίσης τα τοπωνύμια είναι χρήσιμα για τη διεκπεραίωση αγορανομικών, νομικών και τραπεζικών πράξεων. Η ακριβολογία με τα τοπωνύμια παίζει σημαντικό ρόλο στα δικαστήρια στα συμβολαιογραφεία και στις τράπεζες. Στα τζάμια των μαγαζιών περίοπτη θέση παίρνουν οι ανακοινώσεις, όπως: «Πωλείται ξερικός αγρός στη θέση Αζούγερα, τριών στρεμμάτων   και με 20 ρίζες ελιές. Πληροφορίες στο τηλέφωνο…»

      Η ονοματολογία των αγρών  έχει δοθεί πριν την κατάτμηση σε μικρό κλήρο (μερίδια, αδερφομοίρια λ.τ.λ) για αυτό υπάρχει κατά περιοχές, από τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξης και της καλλιέργειας (εκχέρσωση, αποστράγγιση).

Τα κριτήρια για τα τοπωνύμια ήταν:

§  Το όνομα του πρώτου ιδιοκτήτη π.χ. Σκόντρα, Μοσχούλα,

§  Η ύπαρξη κάποιου σχηματισμού της φύσης. Π.χ. Σπηλιά, Μπουρμπούλα, Βουνάκι.

§  Η ύπαρξη κάποιου σημαντικού τεχνητού έργου π.χ. Χανιά, Γέφυρα.

§  Ένα τρανταχτό ιστορικό ή κοινωνικό συμβάν π.χ. Φονικά[1]

§  Τα μορφολογικά στοιχεία π.χ. Τρανηλάκα, Βωρός.

§  Η εδαφολογική σύσταση π.χ. Ξηρόκαμπος, Αμοκούλουμο.

§  Το κυρίαρχο φυτό ή δένδρο της περιοχής π.χ. Φτέρη, Συκάς, Παπαρούνες, Πλατανάκια, Καλαμάκι.

§  Η πρώτη ή η πιο αποδοτική καλλιέργεια π.χ. Αμπέλια, Αγκινάρα. 

§  Οι   ονομασίες γενικής γεωγραφικής χρήσης π.χ. Μπούκα, Άκοβος[2].

§  Παραδοσιακά ή ιστορικά π.χ. Μπαχούμι[3], Αζούγερας. (4΄)

Τα τοπωνύμια είναι σταθερά και μόνιμα και σε άλλα μέρη ανάλογα με την ιστορικότητα του τόπου έχουν πάρει το όνομά τους από μεγάλα συμβάντα πολέμων, επαναστάσεων, θυσιών,  από σπίτια ηρώων ή σημαντικών προσώπων, φόνων.

Τα δε τοπωνύμια των διαφόρων συνοικισμών συνήθως πήραν το όνομα της πρώτης οικογένειας που κατοίκησε π.χ. Κατσικαρονέϊκα, Γεντιμέϊκα, Λαλιωτέίκα κ.τ.λ.

---

[1] Φονικά καλείται η τοποθεσία πιο πάνω από τη Σκαλίτσα. Στη θέση αυτή, παλιά  σχηματιζόταν μια μασχάλη γης με πυκνά πεύκα, όπου οι Αλιώτες έβαζαν τη νύχτα τα ζώα ζώα τους, βόδια κυρίως, καθώς επέστρεφαν από τον κάμπο. Τον καιρό εκείνο, δεύτερο ήμισυ του 19^ου αιώνα, τα ζώα έξω από το χωριό ήταν εύκολη λεία, μια και το κλέψιμο και  οι ληστείες  έδιναν και έπαιρναν στην ελληνική επαρχία. Αρκετές φορές είχαν γίνει νυχτερινές επιδρομές από σκληρούς και ατρόμητους άνδρες, που κατέβαιναν από εκεί ψηλά τα Σουλιμοχώρια. Βούταγαν μερικά βόδια και φωτιά στα μπατζάκια τους, όπως χαρακτήριζαν τότε την ανημποριά μπρος την ανωνυμία και την εξαφάνιση. Τελικά οι Αλιώτες για να προασπίσουν την περιουσία τους, παραφύλαγαν τις νύχτες, στήνοντας καρτέρι με τους γκράδες, ώσπου μια νύχτα με βαρυχειμωνιά, σε μια τέτοια ενέδρα  σκότωσαν δυο - τρεις Σουλιμιώτες. Μάλιστα το πρωτοπαλίκαρο, ένας άντρακλας μέχρι εκεί πάνω, έπεσε τραυματίας στα χέρια των Αλιωτών. Όμως τόση τρομάρα έδειξαν αυτοί που τον κατάκοιτο Γιώργα τον ξεκοίλιασαν εν ψυχρώ. Τόση βαρβαρότητα,φρίκη και αναισθησία!!! Κι όμως αυτό το ανήμερο θεριό, κρατώντας τα έντερά του  κατάφερε και πήγε μέχρι την παλιά γέφυρα της Νέδας, όπου και ξεψύχησε. Αυτό που έμεινε εσαεί στους μετέπειτα αιώνες είναι το τοπωνύμιο και το μοιρολόι της μάνας, όταν ήρθε να πάρει το πτώμα του γιου της, του μονάκριβου και ακριβοθώρητου Γιώργα. Τα σπαρακτικά της λόγια (σε παράφραση: Αχ.. Γιώργα μου….τι να κάνω την κουτάλα σου που δε χωρά σε άλλο στόμα…) μάραναν τα δένδρα και τα κλαριά σε όλη τη βουνοπλαγιά. Έτσι για την ιστορία, μετά από αυτά τα καθέκαστα, οι Σουλιμιώτες αποφάσισαν να τιμωρήσουν σκληρά τους Αλιώτες, αλλά μπροστά στην πυγμή των Μπαλαφαραίων (Πιπιλαίων), μεγάλοι καπεταναίοι και προύχοντες της περιοχής, που μπήκαν ασπίδα μπροστά στους επιδρομείς, οπισθοχώρησαν και επέστρεψαν στα απάτητα χωριά τους κρατώντας το γινάτι τους αμανάτι μέχρι τα νεώτερα χρόνια. Πάντως εκείνο το αποτρόπαιο συμβάν έχει μείνει μια κηλίδα ντροπής στη μακραίωνη ιστορία της περιοχής.

Πενήντα μέτρα περίπου πιο πάνω, στην άλλη στροφή του δρόμου, το Γενάρη του 1964 συνέβη το πρώτο θανατηφόρο  ατύχημα με τρακτέρ. Το παμπάλαιο Zetor γεμάτο τσουβάλια ελιές τούμπαρε και καταπλάκωσε τον Κώστα Μανούσο. Επειδή ο Κώτσος ήταν λεβέντης, ωραίος, και από τους πιο δραστήριους, τον θρήνησαν και τα κλαριά. Ήταν κιν αυτός στα χρόνια του Χριστού!!!

[2] Με αυτό το τοπωνύμιο καλούνται αρκετά χωράφια, περισσότερα από κάθε άλλο και πρέπει  να προέρχεται από τη λατινική λέξη aqua.

[3] Αυτό το τοπωνύμιο αν και είναι το πιο θρυλικό της περιοχής, είναι το πλέον παρεξηγημένο, καθότι πολλοί κάτοικοι το αποδίδουν εν αγνοία τους ή προς επίδειξη ενημερότητας, σε κάποιον ανύπαρκτο τοπικό Τούρκο αγά, ενώ όμως έχει τρισένδοξη βυζαντινή ιστορία. Κύριος αυτής της περιοχής, ήταν ο Παχούμιος Δοξαπατρής, άμεσος απόγονος του μεσαιωνικού ήρωα του Αράκλοβου,   Δοξαπατρή – Βουτσαρά. Ο Παχούμιος ήταν μέγας λόγιος του 17^ου αιώνα, εγκαταστημένος στην Τριπολιτσά. Οπότε, εκ παραφθοράς από το Παχούμη ονομάσθηκε Μπαχούμη. Την ίδια ρίζα  έχει και η γνωστή οικογένεια Δόξα.
(4) Για τον Αζούγερα κλικ ΕΔΩ