Μετάφραση – Σχόλια
Αντώνης Αντωνόπουλος
Και πώς θα την εφαρμόσουμε σήμερα..
Φίλιππος (πατέρας του Μεγαλέξανδρου) απείλησε τους
ανυπότακτους Σπαρτιάτες:
«Αν εισβάλλω στη
Λακεδαιμονία, θα ισοπεδώσω την πόλη
της Σπάρτης». Κι αυτοί απάντησαν: «Άν»!
Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η
στην
Λακεδαιμονίων Πολιτεία
ΣΠΑΡΤΗ - ΑΘΗΝΑ
Το κ α λ ύ τ ε ρ ο π ο λ ί
τ ε υ μ α του κόσμου δεν ήταν ένα, αλλά
δ ύ ο !
1. Της Αρχαίας Αθήνας, που είχε άμεση Δημοκρατία
και ατομικές ελευθερίες. και 2. της Αρχαίας Σπάρτης που είχε δικαιοσύνη -
ισότητα – ανδρεία – άσκηση, και όπου η
ελευθερία της πόλης ήταν το ύψιστο αγαθό.
Τις
βάσεις του Αθηναϊκού Πολιτεύματος τις έθεσε ο σοφός Νομοθέτης Σόλων,
ενώ ο σοφός Νομοθέτης Λυκούργος οργάνωσε
το Πολίτευμα τα Σπάρτης.
Υπάρχουν
2 πολύ σημαντικά βιβλία που αναλύουν τα δύο πολιτεύματα: το Αθηναίων
Πολιτεία, του Μακεδόνα Αριστοτέλη , και το Λακεδαιμονίων Πολιτεία του Αθηναίου Ξενοφώντα.
Όμως
στην πορεία του χρόνου εκφυλίστηκαν και τα δύο αυτά πολιτεύματα. Πολλές οι αιτίες:
ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, ο Αλέξανδρος και οι Μακεδόνες, οι Ρωμαίοι , κλπ. Η
κατηφόρα συνεχίστηκε για πολλούς αιώνες…
Ο τελευταίος
εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα 1943-1949, μοιάζει πολύ με τον Πελοποννησιακό
εμφύλιο πόλεμο 431-404. Οι ‘δεξιοί’ έμοιαζαν με τους Αθηναίους, και οι κομμουνιστές με τους Σπαρτιάτες… Αλλά
και όλος ο πλανήτης πριν λίγες δεκαετίες ήταν χωρισμένος σε Δυτικούς και
Σοβιετικούς. Μπορούμε να δούμε πως σε κάθε χώρα και σε κάθε πολίτευμα , άλλοτε
παρέχουν στο λαό πιο πολλές ελευθερίες ,
και άλλοτε πιο πολλή ισότητα…
Όμως πουθενά δεν υπήρξε δημοκρατία
και ελευθερίες σαν της αρχαίας Αθήνας, και πουθενά στον κόσμο δεν
υπήρξε η τ έ λ
ε ι α δ ι κ α ι ο σ ύ ν η και ι σ ό τ
η τ α σαν της Αρχαίας Σπάρτης.
Το
πολίτευμα του Λυκούργου
ήταν σοφό, όμως
οι: Χίτλερ - Στάλιν- Μάο, ήταν
επικίνδυνοι σχιζοφρενείς. Οι Έλληνες τρελο-δικτάτορες:
Παπάγος – Μεταξάς – Παπαδόπουλος, μπορεί να ήταν λιγότερο τρελοί απ’ αυτούς, αλλά δεν αξίζουν καθόλου μπροστά στους ηγέτες της αρχαίας Σπάρτης...
ο ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ και η ΣΠΑΡΤΗ
Η αιτία που η Σπάρτη, -η μόνη ατείχιστη πόλη,
και με πληθυσμό πολύ λιγότερο απ’ την Αθήνα-, αποδείχτηκε η πιο ένδοξη και
δυνατή πόλη στην Ελλάδα, είναι ο ι ν ό μ ο ι
π ο υ θ έ σ π ι σ ε
για την πόλη του (περίπου το 800
π.Χ.) ο σοφός νομοθέτης Λυκούργος, γιός του Ευνόμου, Βασιλιά της Σπάρτης .
Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ξενοφώντας:
Οι νόμοι αυτοί ήταν πρωτότυποι καί δεν μιμούνταν νόμους άλλων
πόλεων, από την άλλη πλευρά ήταν αντίθετοι με όσα έκαναν οι περισσότερες άλλες
πόλεις… (…)
Μολονότι αυτοί οι νόμοι είναι τόσο παμπάλαιοι (…), ακόμα και σήμερα
εμφανίζονται για τις άλλες πόλεις σαν καινοτομίες, και αυτό που είναι το πιο
παράξενο απ' όλα, ενώ όλοι ανεξαιρέτως επικροτούν απερίφραστα αυτούς τους
θεσμούς, στην πράξη αντιθέτως καμιά πόλη δεν είναι διατεθειμένη να τους
ακολουθήσει.
Για όλα αυτά τα παράδοξα, είχαν βάλει το χέρι τους κι οι
Θεοί…
Πριν δώσει ο Λυκούργος τους νόμους του στους
Σπαρτιάτες, πήγε στους Δελφούς και πήρε πρώτα την απόλυτη έγκριση του Λοξία
Απόλλωνα. Έτσι λοιπόν, η ανυπακοή στους
νόμους του, δεν θα ήταν μόνο παράνομη πράξη, αλλά και ανόσια!...
Η βασική φιλοσοφία στη νομοθεσία
που θεσμοθέτησε ο Λυκούργος, είναι πως προέχει το γενικό συμφέρον της πόλης, παρά το ιδιωτικό
του καθενός. Η αγάπη και η θυσία για την πατρίδα είναι η βασική αρετή.
Όλοι
είναι ίσοι απέναντι στους νόμους.
Υπάρχει
πλήρης κοινοκτημοσύνη στα τρόφιμα μέσω συσσιτίων, αλλά και μερική
κοινοκτημοσύνη σε άλλα αγαθά, ακόμα και στους ανθρώπους ! Τα παιδιά κάθε
οικογένειας είναι πρωτίστως παιδιά της πόλης!!!
Οι
γυναίκες δεν είναι υποδεέστερες από τους άντρες, αλλά ίσες και ανώτερες . Αυτές διαλέγουν τον άντρα, και
τους επιτρέπεται να έχουν και δεύτερο ! Η Σπάρτη ήταν η πρώτη φεμινιστική
πολιτεία!
Για να πετύχουν την ελευθερία τους , και να έχουν άμυνα προς κάθε
κατακτητή, πρέπει οι Σπαρτιάτες να αντέχουν στις δυσκολίες της ζωής.
Δεν έδιναν σημασία στο χρήμα και στην
καλοπέραση.
Λίγα
λόγια, γρήγορες αποφάσεις, και πολλές πράξεις.
Το πολίτευμά τους ήταν συγχρόνως ‘άκρα δεξιά’ (‘εθνικιστές’, τοπικιστές),
αλλά και ένα πραγματικά ‘κομμουνιστικό’, κοινωνικό -κοινοτικό καθεστώς, που
όμοιό του δεν έχει καταφέρει ακόμα ο πλανήτης να επιτύχει.
Μια μικρή ανάμνηση του έργου του Λυκούργου υπάρχει ακόμα και σήμερα. Οι σύγχρονοι Έλληνες
αναπολούν την εποχή εκείνη, βλέπουν την σημερινή κατάντια, και λένε συχνά τη
φράση: Λ υ κ ο ύ ρ γ ο ς π ο υ χ ά θ η κ ε !!!....
Αν ζούσαν σήμερα οι
αρχαίοι Αθηναίοι θα γελούσαν με την κατάντια μας, πόσο έχουμε χαζέψει από την
καλοπέραση. Αλλά οι Σπαρτιάτες θα
έφταναν σε βία, και δεν θα είχαν άδικο…
Σημερινό χρέος μας είναι λάβουμε τα σωστά στοιχεία
από τα Πολιτεύματα Αθήνας και Σπάρτης,
και να τα εφαρμόσουμε στην σύγχρονη Ελλάδα.
antoniosantonopouloskyparissia.blogspot.gr
Σκοπός του παρόντος βιβλίου είναι:
1. Να
μεταφράσει ελεύθερα και με απλά λόγια την Λακεδαιμονίων
Πολιτεία του Ξενοφώντα, και με την προσθήκη σχολίων να την κάνει προσιτή
στον πολύ κόσμο.
2.
Και ακόμα περισσότερο, να επισημάνει πως πολλά απ’ όσα είχαν θεσμοθετηθεί στην
Αρχαία Σπάρτη, ισχύουν ως παράδοση α κ ό μ α
κ α ι σ ή μ ε
ρ α στον ελληνικό λαό.
3.
Ένας τρίτος σκοπός είναι να υποθέσει τί θα μας πρότεινε ο Λυκούργος αν ζούσε
σήμερα.
----- Στη μετάφραση αφαιρέθηκαν μερικά
δυσνόητα ή ασήμαντα. Έχει γίνει μικρή
μετακίνηση παραγράφων, και έχει
αφαιρεθεί το μέρος που μιλάει για την πολεμική τακτική των αρχαίων Σπαρτιατών,
και για τις εξουσίες του Βασιλιά, τα οποία δεν έχουν σημασία για μας σήμερα. Έχουν
προστεθεί υπότιτλοι ανά κεφάλαιο, σημεία στίξης, υπογράμμιση.
Το αρχαίο κείμενο είναι με κόκκινα γράμματα.
Ο
Λυκούργος για λόγους συντομίας αναγράφεται ως Λ.
Λ
Α Κ Ε Δ Α Ι Μ Ο Ν Ι Ω Ν Π Ο Λ Ι Τ Ε
Ι Α
Έρωτας-γάμος
Ενώ στις άλλες πόλεις, τις κοπέλλες που είναι σε
ηλικία γάμου τις προτρέπουν να κάνουν ήρεμη ζωή, (λίγο φαγητό, καθόλου κρασί ή
νερωμένο, καθιστική εργασία: αργαλειός,
υφαντική), όμως ο Λυκούργος έβαλε τις δούλες να φτιάχνουν τα ενδύματα, καί
όρισε οι σπαρτιάτισσες να αθλούνται όμοια με τα αγόρια. Έκαναν αγώνες δρόμου και δύναμης (τρέξιμο-ακόντιο-σφαίρα-πάλη),
-όπως και οι άντρες-, για να κάνουν γερούς απογόνους.
Ενώ οι νιόπαντροι στις άλλες
πόλεις είχαν πολύ συχνές ερωτικές σχέσεις, αυτός τις θεώρησε κάπως
σαν ντροπή, σαν κάτι κρυφό. Με αποτέλεσμα να ποθούν ο ένας τον άλλο
περισσότερο, και πίστευε πως έτσι θα γεννηθούν
πιο ρωμαλέα παιδιά. Και όρισε να παντρεύονται όταν τα σώματα βρίσκονται στην
ακμή της ηλικίας τους (20 -25), κι όχι
όποτε ήθελαν, ( 15-16 , όπως γινόταν σε άλλες πόλεις). Και ο λόγος ήταν για να
κάνουν γερά παιδιά.
Βλέποντας ο Λ πως οι
ηλικιωμένοι που είχαν νέες γυναίκες τις ζήλευαν, θέσπισε κάτι εντελώς αντίθετο
απ’ ό,τι άλλες πόλεις. Επέτρεψε στον ηλικιωμένο, αν θαύμαζε το σώμα και την
ψυχή ενός νεώτερου άντρα, να τον αφήνει να κάνει παιδιά με τη γυναίκα του. Και
αν πάλι κάποιος δεν ήθελε να είναι παντρεμένος, αλλά επιθυμούσε να αποκτήσει
αξιόλογα παιδιά, τον θεωρούσαν νόμιμο πατέρα. Αν έβλεπε μια γυναίκα που γεννούσε
ωραία παιδιά και όμορφη, με τη σύμφωνη γνώμη του άντρα της αποκτούσε μαζί της
τέκνα.
Διότι και
οι γυναίκες θέλουν να έχουν 2 ‘σπίτια’
,(να κάνουν παιδιά με 2 άντρες), και οι άντρες πρόσθεταν αδέλφια στα παιδιά
τους, που ανήκουν μεν στην οικογένεια, αλλά δεν είχαν αξιώσεις στην πατρική
περιουσία .
Με όλα αυτά κατάφερε ο Λ να έχει η Σπάρτη ψηλά και δυνατά παιδιά.
Σχόλια:
Στην αρχαία Σπάρτη γεννήθηκε ο
αυθεντικός φεμινισμός. Οι γυναίκες
πήγαιναν στο γυμναστήριο, ενώ στην Αθήνα όχι. Γυμνάζονταν στην πάλη γυμνές,
αλλά και πετούσαν και δίσκο και ακόντιο!.
Ο σκοπός ήταν να γίνουν ενσυνείδητες μητέρες και να μεγαλώσουν γερά
παιδιά για την πόλη.
Η οικογένεια δεν ήταν κλειστή αλλά χαλαρή.
Ήταν το πρώτο κύτταρο της μεγάλης οικογένειας , δηλ. της πόλης. Επειδή
οι άντρες έλειπαν καιρό απ’ το σπίτι, οι γυναίκες ήταν χειραφετημένες
περισσότερο από κάθε άλλη πόλη. Ήταν ένα είδος μητριαρχίας.
Ο πιο συνηθισμένος τρόπος του ‘γάμου’ ήταν η ‘απαγωγή’ της
νύφης,(συχνά και με την κρυφή συγκατάθεση του πατέρα της). Ήταν κάπως σαν ‘ντροπή’
να κάνουν έρωτα μπροστά σε άλλους. Έτσι, ο έρωτας ήταν πιο ποθητός, σαν ‘μικροπαράνομος’.
Είναι συγκινητικό πως ο θεσμός
αυτός υπήρχε άτυπα έως πριν λίγα χρόνια στους απογόνους των σπαρτιατών,
στην Πελοπόννησο και Κρήτη.
Οι άντρες έπρεπε να είναι λεβέντες και θαρρετοί. Όσοι άντρες δεν έκαναν
παιδιά, ήταν πολύ υποτιμητικό γι’ αυτούς. Και σήμερα ο λαός λέει ανάλογα λόγια.
Όσες γυναίκες ζούσαν χωρίς τους
άντρες τους, (για όποιο λόγο), δεν θεωρούταν υποτιμητικό, όπως ήταν σε άλλες
πόλεις. Στις μέρες μας έχει γίνει και
αυτό.
Δεν υπήρχε προίκα, δεν υπήρχαν τελετές γάμου, η επιλογή του συντρόφου
ήταν περισσότερο προσωπική υπόθεση, παρά των γονέων… Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια φτάνουμε σε αυτά
τα θέματα τους αρχαίους σπαρτιάτες.
Η
σοφία και η διπλωματία του Λ φαίνεται στο ότι επέτρεψε να πηγαίνει μια γυναίκα
με άλλον άντρα -εκτός ‘γάμου’- για να κάνει γερά παιδιά!!. Έτσι ο άντρας τους δεν τις ζηλεύει, αφού είναι ‘για το καλό της
πόλης’. Το γενικότερο νόημα είναι, πως η
κοινωνία είναι ανώτερη από την οικογένεια, και πως οι όμορφοι και υγιείς
μπορούν να έχουν παραπάνω από ένα ταίρι…
Σήμερα: Δυστυχώς
στο θέμα της σκληραγωγίας έχουμε ξεφύγει απ΄ όσα όρισε ο Λ. Στις μέρες μας
έχουν γίνει μαλθακοί, και οι άντρες
και οι γυναίκες. Ο έρωτας πρέπει να μας ξυπνάει, όχι να μας
χαζεύει. Πρέπει να είναι ‘κλέφτικος’, σαν το φαγητό. Ποιοτικός , όχι ποσοτικός,
όχι καθημερινός, για να μένει πάντα ζωντανός. Ο έρωτας είναι από τη φύση του ολίγον παράνομος , ολίγον βίαιος. Αλλά όχι παραπάνω…
---Στην αρχαία Σπάρτη δεν υπήρχαν
αντισυλληπτικά, ούτε έκαναν αμβλώσεις. Σήμερα πρέπει να μάθουν την αντισύλληψη και να αποσυνδέσουν
το σεξ από την τεκνοποιία. Πρέπει τα
ζευγάρια να κάνουν εξετάσεις υγείας πριν τεκνοποιήσουν, η πιο σωστή ηλικία για
τις γυναίκες είναι 20-25. Όσοι δεν είναι υγιείς ας απολαύσουν τον έρωτα, αλλά η
τεκνοποιία είναι κάτι πιο ιερό.
--- Οι άγαμοι άντρες να πληρώνουν μηνιαίο
πρόστιμο, το οποίο να δίδεται ως επιχορήγηση στις μητέρες, ώστε να μην
εξαρτώνται από τους άντρες τους.
--- Οι άντρες πρέπει να μάθουν να μην
υπεραγαπούν τις γυναίκες τους, να μην τις ζηλεύουν. Η χαλαρή σχέση είναι η
καλύτερη. Τα καψουροτράγουδα ξευτιλίζουν
τον άντρα και τη γυναίκα.
---Οι άντρες πρέπει να έχουν
θάρρος, να μην απατούν κρυφά το ταίρι τους, αλλά να το λένε από πριν. Οι ελεύθεροι άντρες , πρέπει πρώτα να βρουν
μια ελεύθερη γυναίκα, να αναλάβουν ευθύνες, και μετά θα δικαιούνται να βρούν φιλενάδα.
Όσο για τις γυναίκες, ναι μεν συγχωρούνται σε ό,τι κάνουν, γιατί προσφέρουν
στη ζωή, αλλά οι ‘σπαρτιάτισσες’
γυναίκες σέβονται τον άντρα τους, δεν τον ‘απατούν’ στα κρυφά, αλλά με την άδειά του.
---Η ομοφυλοφιλία είναι ένα πάθος, φυσιολογικό
σε μικρό βαθμό. Δεν είναι ούτε ‘περηφάνεια’, ούτε και αισχρό. Οι σωστοί gay το παραδέχονται, μα δεν προκαλούν.
---Γενικώς πρέπει πρώτα πρέπει να
μάθει η κοινωνία να έχει κοινοκτημοσύνη σε φαγητά, αντικείμενα, κλπ, , να
θεωρούνται όλα τα παιδιά ‘της πόλεως’, όχι μόνο των γονιών. Και μόνο τότε
μπορεί να φτάσουμε στο επόμενο στάδιο της χαλαρής κοινοκτημοσύνης στον έρωτα…
Το ότι οι δυτικές κοινωνίες σήμερα, έχουν κοινοκτημοσύνη στα ερωτικά θέματα,
ενώ δεν κερνάνε ‘ούτε του αγγέλου τους νερό’, δείχνει τον λάθος δρόμο τους.
Εκπαίδευση
Ενώ σε άλλες
πόλεις βάζουν στα παιδιά παιδαγωγούς και δασκάλους για
γράμματα-μουσική-γυμναστική, όμως ο Λυκούργος διόρισε π α ι δ ο ν ό μ ο υ ς,
και τους έδωσε εξουσίες, να τα μαζεύει, να κάνουν ασκήσεις, και να τα τιμωρεί
αυστηρά όταν παρεκτρέπονταν. Μέχρι και μαστιγώματα (!), για να έχουν το
συναίσθημα του σεβασμού και της υπακοής-
πειθαρχίας.
Σε άλλες πόλεις τους έβαζαν παπούτσια στα πόδια, τους αλλάζουν καθαρά
ρούχα, ανάλογα με τον καιρό. Όμως ο Λ τα άφηνε ξυπόλητα, για να ασκηθούν να ανεβαίνουν
εύκολα στις ανηφόρες και στα βουνά, και να κατεβαίνουν στις κατηφόρες, να
πηδούν, να τρέχουν γρήγορα. Κι αντί να τα καλομαθαίνουν με πολλά ρούχα, τα έβαζε
να φορούν ένα ρούχο χειμώνα-καλοκαίρι, για να αντέχουν και στο ψύχος και στη ζέστη.
Σχόλια: Ενώ οι παιδαγωγοί
ήταν ιδιώτες και πληρώνονταν, οι παιδονόμοι ήταν αυστηροί ‘δημόσιοι υπάλληλοι’,
κάπως σαν αστυνόμοι. Τα ‘μαστιγώματα’
δεν ήταν βεβαίως σαν αυτά που κάνουν οι τζιχαντιστές, αλλά ήταν ξυλιές. Άλλωστε
ήταν πολύ ανθεκτικοί για κάτι τέτοιο. Κοιμούνταν στα καλάμια…
Ας προσέξουμε πως μέχρι πριν λίγα χρόνια στα
χωριά της Ελλάδας έτσι ήταν η ζωή, σαν της αρχαίας Σπάρτης. Τα παιδιά έπαιζαν
ξυπόλυτα, φορούσαν λίγα ρούχα, και οι γονείς και γενικά οι δάσκαλοι είχαν το
ρόλο παιδονόμου, τα μάλωναν αυστηρά με τη βέργα ,όταν έκαναν λάθη. Πήγαινε ο
γονιός το παιδί του στο σχολείο, και έλεγε του δάσκαλου-‘παιδονόμου’ να το
μαλώνει με τη βέργα για να τον κάνει
‘άνθρωπο’ .
Και σαν έπεφτε ένα μικρό παιδί, και χτύπαγε
και έκλαιγε, του έλεγαν: ‘σήκω και ξαναπέσε’.
κλοπή φαγητού
Και
τους επέτρεπε, για να ανακουφίζουν την πείνα τους, να κλέβουν φαγητό για να
φάνε!..., παρότι είχε η πόλη (λίγο) φαγητό για να τους δώσει.
Αλλά το έκανε για άλλους λόγους: αυτός που ήθελε να κλέψει, έπρεπε να
μείνει άγρυπνος τη νύχτα, και την ημέρα να σχεδιάζει την κλοπή, να στήνει
ενέδρες, να βρεί συνεργούς-
τσιλιαδόρους, κλπ , και με όλα αυτά τους εκπαίδευε και τούς έκανε εφευρετικούς
και πιο ικανούς στην πολεμική τέχνη.
Αλλά γιατί, ενώ τους
παρότρυνε στην κλοπή, όταν έπιαναν τον κλέφτη είχε ορίσει να τον δέρνουν με
μαστιγώματα???
Το έκανε όχι για να τον τιμωρήσει που έκλεψε (αφού τους προέτρεπε) αλλά γ ι
α τ ί τ ο ν σ ύ λ λ α β α ν, γιατί δεν έκανε τέλεια την
κλοπή!! Για παράδειγμα έλεγε πως είναι
καλό να κλέβουν όσο πιο πολύ τυρί από το ναό της Αρτέμιδος, αλλά αν τους πιάσουν να τους
μαστιγώνουν. Ήθελε να τους μάθει πως για να καλοπερνούν πρέπει να ξέρουν και να
πονούν. Και να μην είναι ποτέ χαζεμένοι.
Σχόλια: Σχετικώς με την κλοπή,
παρατηρούμε πως δεν τους ωθούσαν να κλέβουν άλλα πράγματα, (ρουχισμό ,
εργαλεία, χρήματα), αλλά απλώς φαγητό. (που καταναλώνεται άμεσα και δεν
αποδεικνύεται η κλοπή)
Ο Λ, με τον νόμο αυτό κατάφερε 2 πράγματα, πρώτον να άρει την ιδιοκτησία
στο φαγητό, και δεύτερον να τους σκληραγωγήσει για να είναι πάντα
ετοιμοπόλεμοι. Το να τρώμε φαγητό ‘στα κλέφτικα’, και στα γρήγορα, μας ενώνει
με τη φύση, όλα τα ζώα αυτό κάνουν.
Ο νόμος αυτός του Λ, έχει επιβιώσει ως τις μέρες μας σε όλους τους
απογόνους των αρχαίων σπαρτιατών. Στα ορεινά χωριά Κρήτης- Ολυμπίας-Μάνης, κλπ.,
έως πριν λίγα χρόνια δεν έδιναν γυναίκα στον άντρα αν δεν ήξερε να κλέψει ένα
ζώο για να το φάνε. Έπρεπε να αποδείξει πως μπορεί να ταΐσει τη γυναίκα και τα
μελλοντικά παιδιά του. Και λέγεται ακόμα
η παροιμία: -ξέρεις να κλέψεις? -ξέρω. -Ξέρεις
να κρυφτείς?, -όχι.
-Έ, άει χάσου. Και έχει
μείνει ένα είδος φαγητού που λέγεται 'κλέφτικο’
Στη συνείδηση του λαού ‘επιτρέπεται’ να κλέψει κάποιος για να φάει. Το
δικαιολογεί ακόμα και το δικαστήριο. Και έχει γίνει έθιμο η κλοπή φρούτων. Η
φράση συνελήφθη κλέπτων οπώρας, βγάζει γέλιο. Παρόμοια επιβίωση του αρχαίου νόμου είναι που
κλέβουνε λουλούδια και γλάστρες την 1 Μαΐου. Με δυό λόγια: το ξένο είναι πιό γλυκό.
Σήμερα: πρέπει να εφαρμοστεί πάλι αυτός
ο ‘νόμος’. Να παροτρύνονται να κλέβουν (μόνο) φαγητό, και κυρίως φρούτα. Αρχικά
να μην υπάρχει τιμωρία, για να αναβιώσει το έθιμο, αλλά στην πορεία να υπάρχει
μια μικρή τιμωρία, ένα πρόστιμο ή λίγες ώρες φυλάκιση, για να έχει περισσότερη
νοστιμιά η κλοπή…
ποτέ χωρίς ηγέτη!
Δεν άφηνε ποτέ τα παιδιά χωρίς ηγέτη. Αν έλειπε
ο παιδονόμος, μπορούσε οποιοσδήποτε να αναλαμβάνει την ευθύνη να δίνει εντολές
στα παιδιά, και να τα τιμωρεί όσες φορές δεν υπάκουαν, ή έκαναν κάποιο λάθος. Έτσι,
τα παιδιά μάθαιναν να συμπεριφέρονται με κοσμιότητα, να υπακούουν στους
μεγαλύτερους, στους άρχοντες.
Κι αν συνέβαινε να μην υπάρχει
κάποιος άντρας για ηγέτης, όρισε ο Λ να εξουσιάζει το πιο ικανό απ’ τα παιδιά, το πιό ζωηρό, το πιό έμπειρο.
Σχόλια: ο λόγος που δεν
άφηνε τα παιδιά χωρίς ηγέτη , ήταν για
να μάθουν από μικρά στην πειθαρχία. Οι
καλύτεροι για παιδονόμοι είναι οι λίγο μεγαλύτεροι, που έχουν κάνει παρόμοια
λάθη και ξέρουν να νουθετούν τους νεώτερους, και μιλούν την ‘ίδια γλώσσα’. Και
είναι μια δωρεάν μάθηση. Δημιουργεί ευθύνη στους λίγο μεγαλύτερους, και οι μικροί αναμένουν κι αυτοί να
μεγαλώσουν για να διευθύνουν.
Τα σπαρτιατόπουλα ήταν σε
συνεχείς κατασκηνώσεις, στο προστάδιο του στρατού. Αυτό ήταν το παιχνίδι τους. Έπρεπε
να μάθουν να μοιράζουν αρμοδιότητες και
χώρους ευθύνης. Ο στρατός ποτέ δεν ξεμένει από αρχηγό, ο καθένας έχει τον
αντικαταστάτη του.
Δεν θα μπορούσε να υπήρχε δημοκρατία στη Σπάρτη, δηλ. να ψηφίζουν και να
κάνουν ό,τι πουν οι περισσότεροι.
Ωστόσο και στην άμεση δημοκρατία , πάντα υπάρχει ο γραμματέας, ο ‘πρόεδρος’
που συντονίζει τις αποφάσεις και τα ψηφίσματα.
Σήμερα: Πρέπει να
οργανωθεί περισσότερο ο θεσμός των κατασκηνώσεων, άλλωστε και οι αρχαίοι
σπαρτιάτες σε σκηνές ζούσαν….
Να γίνονται χειμώνα -καλοκαίρι, και σε
διάφορες ηλικίες. Να μάθουν να εκλέγουν στα
γρήγορα τον ‘αρχηγό’ τους, να μάθει ο καθένας να διοικεί, να δουλεύουν
συλλογικά, σε συνδυασμό με τη ελεύθερη προσωπική ζωή του καθενός. Οι κατασκηνώσεις αυτές, πρέπει να είναι υπό την επιτήρηση της πολιτείας ή ιδιωτών ή
συλλόγων. Να μην είναι προσκοπικές ή εκκλησιαστικές, όπως -δυστυχώς – γίνεται
σήμερα…
Η οργάνωση που έχει ο στρατός πρέπει να γίνει σε κάθε πόλη, σε κάθε
υπηρεσία, σε κάθε σύλλογο. Ο ένας
αρχηγός, έχει 3 αντικαταστάτες, με καταμερισμό ευθυνών. Και αν φύγει ένας για
όποιο λόγο, πάντα κάποιος τον αναπληροί. Είναι σημαντικό να υπάρχει εναλλαγή
του αρχηγού, ώστε να υπάρχει δημοκρατία.
Έρωτας εφήβων με
μεγαλύτερους
Κι
όσο για τον έρωτα μεταξύ των αγοριών, σε
άλλες πόλεις οι Έλληνες έχουν ερωτικές σχέσεις άντρες με παίδες, όπως οι Βοιωτοί
και οι Ηλείοι. Υπάρχουν κι άλλες πόλεις
που απαγορεύουν εντελώς να έχουν σχέση οι εραστές με τα παιδιά.
Ο Λυκούργος, όμως, έκανε κάτι διαφορετικό και από τους δύο αυτούς:
Αν
κάποιος ήθελε να αποκτήσει άψογο φίλο με αρετές, και θαύμαζε το ψυχικό κάλλος
του παιδιού, επιδοκίμαζε αυτή τη σχέση ως την καλύτερη μορφή παιδείας.
Αν
όμως κάποιος έδινε την εντύπωση πως ήθελε να ‘απολαύσει’ το σώμα του έφηβου, θεωρώντας ο Λ αυτό ως το πιο αισχρό πράγμα, το απαγόρεψε
στον ίδιο βαθμό, όσο είναι οι
ερωτικές σχέσεις γονιών με παιδιά ή αδελφών μεταξύ τους.
Σχόλια: Υπάρχει μια
παρεξήγηση με την λέξη ‘παιδεραστία’ ,
μερικοί νομίζουν πως αφορά την παιδική
ηλικία, (πράγμα που πρέπει να
απαγορεύεται δια ροπάλου), ενώ αφορά
έρωτα εφήβων με πολύ μεγαλύτερους. Μια άλλη παρεξήγηση είναι ότι πολλοί
νομίζουν πως οι περισσότεροι αρχαίοι ήταν ομοφυλόφιλοι, πράγμα που είναι μύθος.
Υπήρχε ένας μικρός βαθμός παιδεραστίας και ομοφυλοφιλίας σε μερικές πόλεις της
Ελλάδας , λόγω της πολλής καλοπέρασης. Όχι όμως στην Σπάρτη!!!...
Σήμερα: πρέπει να γίνει πολύ αυστηρός ο νόμος για την
παιδεραστία, προ εφηβικής ηλικίας, είτε από άντρες, είτε και από γυναίκες. Και
η υπερπροστασία από τους γονείς είναι μια μορφή παιδεραστίας.
Υπακοή
-σεβασμός- εγκράτεια
Η παιδεία και η αγωγή που δινόταν στους Σπαρτιάτες, απέβλεπε σε τρία: να είναι οι πιο
πειθαρχημένοι, οι πιο σεβαστικοί και οι πιο εγκρατείς.
Σχόλια: πειθαρχημένοι στους άρχοντες, σεβαστικοί
στους νόμους, και εγκρατείς στις απολαύσεις.
Προεφηβική ηλικία (άσκηση και σιωπή)
Σχετικά με την Παιδεία, σε άλλες πόλεις, μόλις από την παιδική
ηλικία περνούν στην εφηβική ( 13-15) αφήνουν το σχολείο, και τα αφήνουν να ζουν
όπως θέλουν.
Όμως ο Λ θέσπισε τα αντίθετα απ’ αυτά. Κατανοώντας πως
σ’ αυτή την ηλικία τα μυαλά τους ‘παίρνουν αέρα’, έχουν αλαζονεία, και έχουν
ισχυρές επιθυμίες για ηδονές, τους επέβαλλε πολλές ασκήσεις, και πολλές
ασχολίες κάθε είδους. Και όρισε πως όσοι νέοι δεν ασκούνται, να
αποκλείονται από διάφορες απολαβές (γιορτές, - φαγητό) . Έτσι, λοιπόν, όλοι:
παιδονόμοι και κηδεμόνες , φρόντιζαν να μην αφήνουν τους έφηβους χωρίς
ασκήσεις, για να μη γίνουν περιθωριακοί λόγω δειλίας.
Για να τους εμφυσήσει το αίσθημα του
σεβασμού, όρισε ακόμα και όταν περπατούν οι νέοι στο δρόμο, να έχουν τα χέρια τους μέσα στο χιτώνα, να
είναι σιωπηλοί, να μη κοιτούν γύρω-γύρω, αλλά να κοιτάζουν χαμηλά
εμπρός. [Εδώ γίνεται φανερό πως τα
αγόρια είναι πιο ικανά στο να έχουν
αυτοσυγκράτηση , απ’ ότι τα κορίτσια. ( που η ματιά τους παίζει)] Οι νεαροί σπαρτιάτες μιλούσαν και η ματιά τους έπαιζε ‘λιγότερο κι απ’ τ’
αγάλματα’, και ήταν πιο ντροπαλοί κι από τις
χαμηλοβλεπούσες παρθένες!.
Κι όταν
πάνε στις τραπεζαρίες και στα συσσίτια, ακόμα και όταν ερωτηθούν δεν απαντούν…
Σχόλια: Η σωματική άσκηση
είναι χρήσιμη για να τιθασεύουν τις ορμές της εφηβείας, και η σιωπή είναι χρήσιμη για να ακούνε, για
να παρατηρούν και να καταλάβουν την κοινωνία.
Και σήμερα πρέπει να εφαρμοστούν αυτά,
αλλά σε λιγότερο βαθμό. Το πολύ διάβασμα βλάφτει, τα σχολεία πρέπει να δίνουν
πιό πολλές πρακτικές γνώσεις. Γυμναστική, τέχνες, μαστορέματα, και καθημερινή ολιγόωρη εργασία.
Η ανεργία των νέων βλάπτει την ψυχική τους υγεία. Πρέπει να δίνουν
σύνταξη στα 50 σε όλους, και να βρίσκουν ολιγόωρη εργασία όλοι οι νέοι από τα
15.
εφηβική ηλικία, διαρκής συναγωνισμός
Για τους έφηβους ο Λ φρόντισε πολύ περισσότερο, γιατί είχε
μεγάλη σημασία για το καλό της πόλης το πώς θα εξελιχτούν.(αφού θα γίνουν
πολίτες)
Έκρινε πως αν περάσει το πνεύμα της άμιλλας
στην αρετή, τότε θα προόδευαν στην ανδρεία, και θέσπισε το εξής:
Οι
έφοροι εκλέγουν 3 ώριμους έφηβους. Καθένας απ’ αυτούς διαλέγει 100 άνδρες, εξηγώντας τους για ποιο
λόγο κάποιον τον προτιμά και άλλον όχι.
Όσοι
δεν επιλέγονται ως άξιοι ,αισθάνονται μειονεκτικά και εχθρικά, και
προς τους 3 που τους απέρριψαν , αλλά και με όσους επιλέχτηκαν αντί γι’
αυτούς. Και κατασκοπεύουν όσους εξέλεξαν για να τους βρουν να κάνουν σε κάτι λάθος.
Κι αυτή είναι η πιο χρήσιμη για την πόλη έριδα , με την οποία
αποδεικνύεται ποιό καλό πρέπει να κάνουν.
Ασκούνται κατά ομάδες, αλλά και
μόνος του ο καθένας, πώς θα είναι πάντα οι καλύτεροι, και αν χρειαστεί πώς θα
μπορούσαν να βοηθήσουν την πόλη με όλες τις δυνάμεις.
Και έπρεπε να φροντίζουν και
για τη σωματική τους ρώμη , γιατί συχνά πιάνονται στα χέρια , ‘παίζουν μπουνιές’
όπου συναντηθούν. Και ο καθένας που τυχόν είναι παρών, έχει δικαίωμα να τους
χωρίσει. Και αν κάποιος δεν υπακούει σ αυτόν που τους χωρίζει, ο παιδονόμος τον
οδηγεί στους εφόρους, οι οποίοι του επιβάλλουν αυστηρότατες ποινές ώστε να
μάθει ποτέ η οργή να μην ξεπερνά την υπακοή στους νόμους!...
Σχόλια: Χώριζαν του έφηβους σε 2
στρατόπεδα , ώστε να υπάρχει αντιζηλία-έριδα- αντιπαλότητα-άμιλλα. Όσοι νοιώθουν αδικημένοι γίνονται ελεγκτές
των άλλων, σαν εισαγγελείς, σαν ‘ρουφιάνοι’. Αν
βρούν έναν σε κάτι λάθος, του παίρνουν τη θέση, κι έτσι ο εκλεγμένος
αγωνίζεται να είναι άμεμπτος. Το έθιμο
αυτό, ο χωρισμός σε ομάδες υπήρχε πριν λίγα χρόνια στα αρσενικά παιδιά.
(ποδόσφαιρο, γειτονιές- συμμορίες, κλπ)
Ας προσέξουμε πως λόγω της συνεχούς άμιλλας , όταν δύο πιάνονταν στα
χέρια, αυτομάτως ο τρίτος έχει δικαίωμα
και ευθύνη να παρέμβει να τους χωρίσει.
Έθιμο που και αυτό υπήρχε και υπάρχει ακόμα. (Ενώ στις δυτικές κοινωνίες, τους
αφήνουν να μαλώνουν…) Αν δεν
πειθαρχούσαν, τους έπαιρνε ο παιδονόμος και τους πήγαινε για τιμωρία, γιατί άφησαν την οργή να νικήσει την
πειθαρχία στους μεγαλύτερους…
Σήμερα: πρέπει να αυξήσουμε τα ατομικά και ομαδικά παίγνια. Και να μάθουν όλοι, όταν μαλώνουν, να υπακούουν στον τρίτο
που παίζει το ρόλο δικαστή..
μετά την
εφηβεία…
Σχετικά με όσους έχουν περάσει την
εφηβεία , και πρόκειται να αναλάβουν τα δημόσια αξιώματα, οι άλλοι Έλληνες τους
αφαιρούν μεν την υποχρέωση να γυμνάζονται, και τους στέλνουν στο στρατό . Όμως
ο Λ θεώρησε πως είναι το καλύτερο γι’ αυτούς να βγαίνουν στο κυνήγι, ώστε να
είναι ικανοί να αντέχουν τους στρατιωτικούς κόπους, όπως και οι έφηβοι…
Σχόλια: Παρατηρούμε πως
αναλάμβαναν δημόσια αξιώματα μετά τα 25,
όχι στα 18 που ισχύσει σήμερα. Το κυνήγι είναι ένα στρατιωτικό άθλημα ,
κατάλληλο για την μετεφηβική ηλικία, για να είναι συνεχώς ‘ετοιμοπόλεμοι’. Το ίδιο γίνεται και σήμερα στην Ελλάδα, σε
όσους κατοικούν κοντά στη φύση.
Σήμερα, η διαρκής σκληραγωγία
χρειάζεται σε όλες τις ηλικίες. Περπάτημα, ποδήλατο, αθλητισμός, ορειβασία, κυνήγι-ψάρεμα.
καθημερινά κοινά συσσίτια
για όλους
Ενώ στην αρχή οι Σπαρτιάτες
είχαν ιδιωτικά γεύματα, όπως και όλοι οι άλλοι Έλληνες, ο Λ είδε πως
μπορούν να γίνουν πολλά λάθη στο είδος και στην ποσότητα του φαγητού, κι έτσι θέσπισε
τα δημόσια γεύματα για να καθορίζεται η ποσότητα της τροφής, ούτε να τρώνε
πολύ, ούτε να υποσιτίζονται. Συχνά είχαν και λίγο συμπλήρωμα από το κυνήγι, και
οι πλούσιοι συνείσφεραν στα συσσίτια. Κι
έτσι ποτέ το τραπέζι δεν ξέμενε από φαγητά, ούτε στοίχιζε πολύ.
Απαγόρεψε
τις πολλές οινοποσίες, αλλά επέτρεψε να πίνουν λίγο κρασί για να ‘ξεδιψάνε’ , έτσι δεν ήταν ποτέ βλαβερό το κρασί, αλλά
ευχάριστο.
Όσο για το φαγητό, καθόρισε
να σιτίζεται ο κάθε έφηβος, ώστε ποτέ να μη βαρυστομαχιάζει απ’ την πολυφαγία ,
και να μάθουν να ζουν με λίγα, ή και με καθόλου φαγητό, ή να κάνουν περισσότερο
έργο με το ίδιο φαγητό. Και να μην έχουν την ανάγκη μαγειρεμένου φαγητού, αλλά
να τρώνε ο,τιδήποτε, και να ζουν πιο υγιεινά.
Και θεωρούσε πως δίνει ύψος η τροφή που κάνει τα σώματα λυγερά, παρά
αυτή που παχαίνει με πολύ φαγητό.
Και ενώ στις άλλες πόλεις
ήταν συνήθεια να κάνουν όλοι παρέα με συνομήλικους, και δεν είχαν
αυτοσυγκράτηση, όμως ο Λ ανέμειξε τις ηλικίες ώστε οι νεώτεροι να
διδάσκονται από τους μεγαλύτερους.
Στα συσσίτια υπήρχε η συνήθεια να συζητούν κι όλας, για
ό,τιδήποτε καλό θα μπορούσε να κάνει κάποιος για στην πόλη. Κι έτσι δεν έβλεπες
ποτέ απρέπειες από μεθύσι ή άσχημες πράξεις ή λόγια.
Η σίτιση μακριά απ’ το
σπίτι έχει τα εξής καλά: αναγκάζονται να περπατούν (αρκετή απόσταση) για να
επιστρέψουν στο σπίτι , κι έτσι δεν πίνουν πολύ κρασί για να μη παραπατούν. Και
βλέποντας ο Λ πως αυτοί που ασκούνται γίνονται ροδοκόκκινοι, γεροδεμένοι και
δυνατοί, ενώ οι φυγόπονοι γίνονται κοιλαράδες και κακάσχημοι, έδωσε εντολή στον
γυμναστή να επιβλέπει ώστε να ασκούνται
ανάλογα με το φαγητό που τρώνε.
Σχόλια: Η φιλοσοφία του
συσσιτίων είναι πως πλούσιοι και φτωχοί τρώνε μαζί το ίδιο φαγητό. Ακόμα και ο
Βασιλιάς! Συχνά οι πλούσιοι φιλοτιμούνται και γίνονται χορηγοί.
Κρασί (οίνο) ούτε έπιναν
πολύ , ούτε καθόλου, αλλά λίγο και με μέτρο, σαν να ξεδιψάνε. (όπως και σήμερα στο Άγιο Όρος , αλλά και
πριν λίγα χρόνια στα χωριά) Μην ξεχνάμε πως έπιναν και οι γυναίκες κρασί, ενώ
σε άλλες πόλεις απαγορευόταν.
Το φαγητό ήταν διαφορετικό, λιτό, πότε είχε
ποσότητα, πότε λίγη, πότε καθόλου. Όπως ακριβώς συμβαίνει στη φύση. Το λιτό
σπαρτιάτικο φαγητό, ήταν έθιμο στα χωριά έως πριν λίγα χρόνια: να κάθεσαι νηστικός και να σηκώνεσαι
πεινασμένος (=να κάθεσαι στο τραπέζι τελείως νηστικός, και να μην φας πολύ,
να πεινάς ακόμα, λίγο) Και σε κάθε σπίτι
πρέπει να μπαίνει ξένος τουλάχιστο μια φορά τη βδομάδα.
Η συζήτηση μετά το φαγητό, είναι αρχαίο έθιμο
που υπάρχει έως και τις μέρες μας. Ειδικά στην Ελλάδα. Στις κατασκηνώσεις, στο
στρατό, στα μοναστήρια, ακόμα και σήμερα γίνονται συσσίτια. Αλλά και σε μεγάλες
γιορτές και εκδηλώσεις.
Το ότι (μόνο) οι Έλληνες συνηθίζουν να τρώνε από μια κοινή
σαλάτα, είναι αρχαία ελληνική συνήθεια.
Σήμερα: πρέπει να ξαναγίνονται
συσσίτια όσο πιο συχνά, και να υπάρχουν όλες οι ηλικίες. Αλλά και στα
καταστήματα εστιάσεως πρέπει να υπάρχουν
όλες οι ηλικίες.
Μερική ‘κοινοκτημοσύνη’ σε: παιδιά,
εργάτες, ζώα, φαγητά
Στις
άλλες πόλεις ο καθένας εξουσιάζει τα οικεία του, τα παιδιά, τους εργάτες, την
περιουσία…
Όμως ο
Λ όρισε ώστε οι πολίτες να μπορούν ν’ απολαμβάνουν -μέχρι ένα σημείο- ο ένας
τα αγαθά του άλλου, χωρίς να προκαλούν ζημιές.
●--Ο καθένας ‘εξουσιάζει’ τα δικά του, μα και τα ξένα
παιδιά . Έτσι ο καθένας γονιός συμπεριφέρεται στα παιδιά των άλλων όπως θα
ήθελε και ο άλλος γονιός να φέρεται στα παιδιά τα δικά του. Κι αν ένα παιδί που
τιμωρηθεί από άλλον, αν παραπονεθεί στον πατέρα του, σίγουρα θα φάει διπλάσιες
ξυλιές… Τόσο βαθειά ήταν η πεποίθηση ανάμεσά τους πως δεν κάνουν τίποτε το
άδικο στα παιδιά.
●---Υπήρχε (μικρή) κοινοκτημοσύνη και στους
εργάτες (‘δούλους’), αν κάποιος είχε ανάγκη έπαιρνε απ τον άλλο. (δανεικαριές).
-- Κοινοκτημοσύνη και στα κυνηγετικά
σκυλιά, αν καλέσουν ένα για κυνήγι και είναι απασχολημένος, τότε τους παραχωρεί
τα σκυλιά του. Το ίδιο και με τα άλογα, αν κάποιος βιάζεται να
πάει κάπου , αν υπάρχει ανάγκη ή αρρώστεια, τότε παίρνει το άλογο απ τον άλλο
και πάλι το επιστρέφει στην ίδια καλή κατάσταση.
--Όμως ο Λ έκανε κάτι που δεν
είναι συνηθισμένο σε άλλους: όρισε με νόμο πως όταν βρίσκονται σε κυνήγι εκτός
των οικιών τους , όσοι έχουν παραπάνω τρόφιμα να τα αφήνουν κάπου καλά
συσκευασμένα, ώστε όσοι τα χρειάζονται να τα ανοίξουν, να πάρουν λίγο και πάλι
να τα σφραγίσουν.
Έτσι, μ’ αυτόν τον τρόπο, ακόμα κι αυτοί που έχουν μικρή περιουσία
μπορούν να μετέχουν σ όλα τα βασικά αγαθά- φαγητά.
Σχόλια: Παρατηρούμε πως με
την ανοιχτή οικογένεια – κοινότητα, έχει κέρδος κάθε οικογένεια γιατί
ανατρέφονται καλύτερα τα παιδιά όλων, δεν υπάρχει διαφορά στα καλομαθημένα
παιδιά και στα φτωχά, αυξάνει το πατρικό ένστικτο σε όλους τους γονείς και
γενικά στους μεγαλύτερους. Είναι αυτό που λέμε στην Ελλάδα, ‘θείος’.
Ένας άλλος λόγος ,που αν ένα παιδί μαρτυρούσε στον πατέρα του πως το
χτύπησε ο ‘θείος’, έτρωγε κι άλλες τόσες ξυλιές, είναι και για να μάθουν να μη τους
συλλαμβάνουν αν κάνουν λάθος, αλλά και για να μη μαρτυράνε, να μη ρουφιανεύουν.
Η μερική κοινοκτημοσύνη σε φαγητά, αντικείμενα κλπ, υπάρχει ακόμα στην
Ελλάδα, και είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που συμβαίνει αυτό. Είναι συγκινητικό
το πως οι ρίζες της συνήθειας αυτής ανάγονται στην Αρχαία Σπάρτη και στον
Λυκούργο. Ο Λ ήταν 8 αιώνες νωρίτερα χριστιανός από τον Ιησού, πρέπει να
αναγορευτεί Αγιος.
Στην Ελλάδα ακόμα και σήμερα πίνεις ένα ποτήρι
νερό δωρεάν, ο ένας κερνάει τον άλλο, παίρνεις ένα τσιγάρο ή φωτιά απ’ τον
δίπλα χωρίς να ρωτήσεις, όλοι κερνάνε ένα κομμάτι πίτσα, μερικοί δανείζουν και
το αυτοκίνητό τους (δεν υπάρχουν δούλοι σήμερα για να δανείσουν, ούτε άλογα) Πριν λίγα χρόνια έμπαινες στο σπίτι του
γείτονα, έπαιρνες κάτι που χρειαζόσουνα, χωρίς να ρωτήσεις. Και λειτουργούσε η
αχρήματη ανταλλακτική οικονομία, οι ‘δανεικαριές’.
Είμαστε η μόνη χώρα που υπάρχει ακόμα λίγος σεβασμός στους μεγαλύτερους,
και που αποκαλούμε κάποιον μεγάλο -έστω και σαν αστείο- ως ‘θείο’, ‘μπάρμπα’.
Σήμερα: οφείλουμε να
διατηρήσουμε και να επαυξήσουμε τις αρχαίες αυτές παραδόσεις. Πρώτα ξεκινάμε
από κοινοκτημοσύνη σε φαγητό- αντικείμενα, κλπ.
Όχι στην πληρωμένη εργασία και στα ‘επαγγέλματα’!!!…
Σ’ όλες τις πόλεις, όλοι
ασκούν κάποιο επάγγελμα με σκοπό το κέρδος (άλλος με τη γεωργία, άλλος με τη ναυτιλία,
άλλοι κάνουν εμπόριο, άλλοι είναι τεχνίτες.)
Αντιθέτως στη Σπάρτη ο Λ απαγόρεψε στους ελεύθερους πολίτες να
ασχολούνται με κάτι για χρήμα , και επέτρεψε να ασχολούνται με όσα
εξασφαλίζουν την ελεύθερη διαβίωση στις πόλεις!
Γιατί , λοιπόν, να εργάζονται για να
πλουτήσουν? Αφού όλοι έχουν ισότητα στην διατροφή και στον
τρόπο ζωής, και έτσι δεν έχουν επιθυμία για πλούτη και περισσότερη
καλοπέραση. Δεν είναι ανάγκη να
εργάζεται κανείς για να αγοράσει (ακριβά) ρούχα, αφού είχαν όλοι γερό σώμα που δεν χρειαζόταν
στολίδια.
Ούτε πάλι
ήταν ανάγκη να μαζεύουν λεφτά για να τα ξοδεύουν με τους φίλους τους . Διότι επαινούσαν
αυτόν που έκανε έργα με δικό του κόπο, παρά με χρηματική δαπάνη. Διότι αν
κάποιος κοπιάσει, το έργο του προέρχεται από την ψυχή, ενώ το να δαπανά χρήματα
προέρχεται από τον πλούτο..
Σχόλια: ο Λ είναι ο πρώτος
που κατάργησε την πληρωμένη εργασία , έβγαλε εκτός νόμου τα ‘επαγγέλματα’, και -σχεδόν- κατάργησε το
χρήμα. Έγιναν όλοι ελεύθεροι ‘τεμπέληδες’, ελεύθεροι και περήφανοι. Είχαν
δωρεάν τα βασικά, και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους για την πόλη εθελοντικά και δωρεάν. Ασχολούνταν μόνο με την
ελευθερία και την καλή διαβίωση της πόλης .
Τις γεωργικές, κλπ αγγαροδουλειές, τις έκαναν οι αιχμάλωτοι πολέμου,
δούλοι και είλωτες. Ένας ελεύθερος
σπαρτιάτης που έχει όλα τα βασικά, δεν
χρειάζεται να πάει για δουλειά σε άλλον για να έχει περισσότερα! Η λιτή ζωή δεν
χρειάζεται καν το χρήμα!!! Κι ούτε
είναι σωστό να παριστάνει κάποιος τον ‘καλό’ δίνοντας χρήματα. Ευεργέτης είναι
κάποιος που με τον κόπο του έκανε κάτι…, με την ψυχή του.
Σήμερα: τις δουλειές των δούλων τις
κάνουν τα μηχανήματα, άρα εμείς απαγορεύεται να δουλεύουμε. Πρέπει να
αντισταθούμε στην πληρωμένη εργασία και στο ωράριο. Καλύτερα τεμπέλης παρά
δούλος!
Νόμισμα
Και τους εμπόδιζε να μαζεύουν χρήμα
και με το εξής:
Το νόμισμα που όρισε, είχε μεγάλο
βάρος και όγκο, ώστε ακόμα και μικρή αξία να είχε (π.χ. 10 μνές), αν
έμπαινε σ’ ένα σπίτι, να μην περνάει
απαρατήρητο. Έπρεπε να μεταφερθεί με άμαξα και έπιανε πολύ χώρο. Έκαναν
έρευνες αν έχει κάποιος χρυσάφι ή ασήμι (που απαγορευόταν), και αν τυχόν
έβρισκαν κάτι, ο κάτοχος τιμωρούταν. Για ποιό λόγο, λοιπόν, να θέλει κάποιος να
πλουτήσει, αφού θα είχε περισσότερους μπελάδες παρά απολαύσεις !?
Σχόλια: τα νομίσματα του Λ,
τα ‘τάλαντα’, ήταν σιδερένιες ράβδοι, ένα κιλό το καθένα. Έτσι όλοι ήξεραν πόσα
λεφτά είχε ο άλλος, ήταν πολύ δύσκολο να τα μεταφέρουν, και τελικά ο πλούσιος
υπόφερνε, βλαστήμαγε που τα είχε...
Σήμερα: πρέπει να γίνουν φανερές όλες οι καταθέσεις. Αλλά και τα
χαρτονομίσματα θα έπρεπε να είχαν μεγαλύτερες διαστάσεις, αλλά και τα κέρματα.
Τέλος, το χρυσάφι και το ασήμι, καλό θα ήταν να γινόταν νόμισμα , ως κόσμημα, αντί
να είναι σε ράβδους χρυσού κρυμμένες στα υπόγεια θησαυροφυλάκια…
Υπακοή στους αρχές και στους νόμους
Όλοι γνωρίζουμε πως στη Σπάρτη είχαν μεγάλη υπακοή στις αρχές
και στους νόμους . Ο Λ τα επέβαλλε αυτά
, κατορθώνοντας πρώτα να συμφωνήσουν οι
προύχοντες της Σπάρτης.
Διότι, στις μεν άλλες πόλεις, οι ισχυροί δεν θέλουν να δίνουν την εντύπωση
ότι φοβούνται την εξουσία, αλλά το θεωρούν πως είναι ένδειξη ελευθερίας .
Αντίθετα όμως , στη Σπάρτη, οι ισχυροί
(ανώτερη τάξη) και υπακούουν
στους άρχοντες, και καμαρώνουν (θεωρούν τιμή τους) πως είναι
ταπεινοί, και όταν τους φωνάζουν
: τροχάδην, όχι βάδην, υπακούουν. Διότι πιστεύουν ότι αν αυτοί κάνουν την αρχή,
και δώσουν το παράδειγμα της απόλυτης υπακοής, θα τους ακολουθήσουν και οι
υπόλοιποι, όπως και γίνεται…
Σχόλια: ας προσέξουμε τη
διαφορά ανάμεσα στους νόμους, στους άρχοντες που είχαν την
εκτελεστική εξουσία για ένα χρόνο, και
στους προύχοντες , οι οποίοι ήσαν γενικώς οι ευγενείς, οι πιο γνωστικοί,
οι πιο σεβαστοί, οι πιο πλούσιοι, οι πιό ικανοί. Ο Ξενοφώντας, εδώ, μας λέει πως
οι σημαντικοί άνθρωποι υπάκουαν στις διαταγές των αρχόντων, πιο πολύ κι από τον
πολύ λαό, για να δώσουν το καλό παράδειγμα. Σαν να λέμε πως ένας βουλευτής
σήμερα που έκανε τροχαία παράβαση, υπακούει τον αστυνόμο, αν και θα μπορούσε να
διαφύγει… Υπακούοντας στις εντολές των
αρχόντων, σέβεσαι τους νόμους, την πόλη όλη.
Προϋπόθεση βέβαια είναι, να είναι άμεμπτοι και δίκαιοι οι άρχοντες…
Η
φράση: ‘δεν περπατάμε!, τρέχουμε!’,
που λέγεται και σήμερα στο στρατό, εκτός
από άσκηση και υγεία, και άσκηση υπακοής, είναι και επιβίωση του αρχαίου νόμου του Λυκούργου.
Έφοροι
(στιγμιαία δικαιοσύνη)
Είναι φανερό (λοιπόν) πως τον
θεσμό των Εφόρων τον ίδρυσαν οι ισχυροί μαζί με τον Λυκούργο, επειδή
αντιλήφθηκαν πως η υπακοή είναι το μεγαλύτερο αγαθό και στην πόλη, και
στο στρατό, και στο σπίτι. Γιατί όση περισσότερη δύναμη έχει η εξουσία,
τόσο περισσότερο έκριναν ότι θα μπορούσε να αναγκάσει τους πολίτες να
υπακούσουν.
Οι Έφοροι, (λοιπόν), έχουν το δικαίωμα να επιβάλλουν χρηματικό πρόστιμο
σε όποιον θέλουν, μπορούν να το απαιτούν αμέσως, έχουν την εξουσία να καθαιρούν
αμέσως τους άρχοντες και να τους φυλακίζουν, ακόμα και να τους εισάγουν σε
δίκη, το αποτέλεσμα της οποίας ενδέχεται να είναι και θάνατος!
Δεν αφήνουν τους άρχοντες που έχουν εκλεγεί να ασκούν εξουσία όλο τον
ένα χρόνο, (όπως γίνεται στις άλλες πόλεις) , αλλά αμέσως τους τιμωρούν, όπως
ακριβώς στους γυμναστικούς αγώνες οι επόπτες τιμωρούν αμέσως όσους παραβαίνουν
τους κανόνες.
Σχόλια: Η λέξη ‘έφορος’
έχει χάσει το αρχαίο της νόημα, αλλά έχει επιβιώσει ως λέξη στους προσκόπους,
στους γυμναστικούς αγώνες(έφορος αγώνων), εφορεία αρχαιοτήτων.
Σήμερα: Πρέπει να ανασυσταθεί ο θεσμός
του εφόρου, ένα είδος αδέκαστου εισαγγελέα που δικάζει την πράξη ‘στη στιγμή’ ,
έστω κι αν ο παράνομος είναι υψηλά ιστάμενος ή πλούσιος, κλπ.
Ένδοξος θάνατος, παρά
ατιμωτική ζωή
Ο Λ κατόρθωσε να θεωρείται προτιμότερος ο ένδοξος θάνατος,
παρά μια ατιμασμένη ζωή. Και πράγματι, όσοι πιστεύουν κάτι τέτοιο,
πεθαίνουν λιγότεροι (στη μάχη) σε σχέση
μ αυτούς που το βάζουν στα πόδια φοβούμενοι τον θάνατο. Με άλλα λόγια, η
σωτηρία είναι περισσότερο επακόλουθο της γενναιότητας και όχι της δειλίας.
Η
γενναιότητα είναι πιο εύκολη και πιο ευχάριστη, και καλύτερες
λύσεις βρίσκει, και πιο ισχυρή είναι, και την συνοδεύει η δόξα, αφού
όλοι θέλουν να έχουν σύμμαχους τους γενναίους.
Και πώς κατάφερε να τους
κάνει τόσο ανδρείους?
Έδωσε την ευδαιμονία για τους ανδρείους ,
ενώ για τους δειλούς τη δυστυχία. Σε άλλες πόλεις όποιος δείξει δειλία
απλώς τον ψέγουν, αλλά μπορεί να συχνάζει στην αγορά και στα γυμναστήρια μαζί
με τον γενναίο.
Όμως στη Σπάρτη ο καθένας θα ντρεπότανε να
έχει συγκάτοικο (στη σκηνή) ή
συναθλούμενο στην παλαίστρα έναν δειλό. Πολλές φορές, όταν χωρίζονται οι ομάδες για να αντισφαιρίσουν,
ο δειλός μένει αποκλεισμένος, και στους χορούς τον διώχνουν στις
τελευταίες θέσεις, και στο δρόμο είναι υποχρεωμένος να παραμερίζει, και
άμα κάθεται πρέπει να σηκώνεται ακόμα και μπροστά σε νεώτερούς του, και
τις κόρες του πρέπει να μεγαλώνει μέσα στο σπίτι του ξέροντας πως τις έχει
καταδικάσει σε αγαμία, και ενώ δεν του επιτρέπεται να έχει γυναίκα (ή
του έχει φύγει) , όμως πληρώνει το πρόστιμο που επιβάλλεται στους άγαμους, και
του απαγορεύεται να κυκλοφορεί καλοντυμένος (εύχαρις), και ‘τρώει και καρπαζιές’ από τους καλύτερούς του.
Με όλην αυτή την διαπόμπευση που γίνεται στους δειλούς, είναι φυσικό
που προτιμούν τον θάνατο (στον πόλεμο) παρά μια τόσο εξευτελισμένη και ανέντιμη
ζωή…
Σχόλια: Πολλά τα παραδείγματα
στην Ελλάδα, όπου προτιμούν τον θάνατο παρά μια υπόδουλη ζωή. Οι Σουλιώτισσες,
το σύνθημα: ελευθερία η θάνατος, κλπ.
κλπ. .
Ωστόσο, μας λέει ο Ξενοφώντας, πως η ανδρεία και το θάρρος είναι και
αποδοτικές στον πόλεμο, έχουν λιγότερα θύματα! Αλλά και στην καθημερινή ζωή
είναι πολύ χρήσιμα: οι θαρρετοί έχουν εύκολη ζωή, ευχάριστη, βρίσκουν λύσεις,
και όλοι τους θέλουν για παρέα…
Όμως για να εκπαιδευτούν οι άνθρωποι ώστε να έχουν θάρρος και ανδρεία, χρειάζεται διαρκής εκπαίδευση, δεν γίνεται απ’
τη μια μέρα στην άλλη. Πρέπει συνεχώς να περιφρονούμε τους δειλούς και να παραδεχόμαστε
τους θαρρετούς. Για να νικήσουμε το φόβο, θέλουμε κίνητρα και αντικίνητρα.
Ας παρατηρήσουμε πως η πρόταση που αναφέρει όλα όσα κινδυνεύει ο δειλός,
είναι η μεγαλύτερη όλου του βιβλίου!!!. Και το ένα, και το άλλο, και το παράλλο….
-Πριν λίγα χρόνια, και
ακόμα και σήμερα, οι μάγκες θεωρούν υποτιμητικά τους δειλούς, και τους θεωρούν
‘γυναικούλες’. Και για τον ίδιο λόγο κατηγορούσαν τους ομοφυλόφιλους, επειδή
θηλυπρεπίζουν , όχι καθαυτό για τις ερωτικές προτιμήσεις τους... --Υπάρχει η συχνή φράση: ‘ντροπή σου’, μας
ξευτίλισες, κλπ. κλπ.
--Πριν λίγα χρόνια οι μάγκες,
μοντέρνοι ‘σπαρτιάτες’, αυτο-χαρακώνονταν
ως δείγμα λεβεντιάς και θάρρους. ( ευτυχώς στις μέρες μας αυτό καταργήθηκε)
-η ευθανασία έχει αρκετές
ομοιότητες με το :καλύτερα θάνατος, παρά
ανελεύθερη ζωή.
Γερουσία
Ο Λ θεσμοθέτησε την
Γερουσία , ώστε να μην παραμελείται η αρετή, αλλά να ασκείται μέχρι τα
γεράματα. Έδωσε στους γέροντες την απόλυτη εξουσία στα
δικαστήρια, στις πολύ σημαντικές δίκες, στις οποίες ακόμα και η ποινή του
θανάτου επισείεται για τους κατηγορουμένους.
Κατάφερε ώστε να αποδίδεται μεγαλύτερη τιμή στα γηρατειά, απ' ότι στη
μυϊκή δύναμη της μετεφηβικής ηλικίας. Βέβαια, και οι γυμναστικοί αγώνες είναι
καλοί, αλλά στοχεύουν (μόνο) στη σωματική βελτίωση. Αντίθετα η ευγενική άμιλλα
για την κατάληψη μιας θέσης στη γερουσία, δίνει τη δυνατότητα να κριθούν τα
ψυχικά χαρίσματα. Γιατί όσο η ψυχή είναι ανώτερη από το σώμα, άλλο τόσο οι
αγώνες που ξεδιπλώνουν τις ψυχικές αρετές αξίζουν περισσότερο , από αυτούς που
φανερώνουν άρτια σωματική διάπλαση.
Σχόλια: Η καλύτερη κοινωνία για τους γέροντες ήταν
στην αρχαία Σπάρτη. Όλοι τούς σέβονταν, όχι μόνο για την ηλικία τους, για τις
εμπειρίες και τη σοφία τους. Αλλά και διότι απ’ τον ηρωισμό τους απολαμβάνουν
οι νεώτεροι την ελευθερία τους…
Σήμερα:
ο Θεσμός της γερουσίας υπάρχει σε μερικά κράτη στον κόσμο (Αμερική και αλλού), και είναι επιβίωση του νόμου του
Λυκούργου. Πρέπει να επανέλθει ο θεσμός της Γερουσίας, σε εθνικό επίπεδο, αλλά
και σε τοπικό, στους δήμους κλπ. Ο ρόλος του είναι κυρίως συμβουλευτικός, αλλά
να μπορούν με αυξημένη πλειοψηφία να ‘κόβουν’ κάτι που ψήφισε η Βουλή.
Η φροντίδα στους γέροντες είναι
βασικό για κάθε κοινωνία, καθώς όλοι θα γεράσουν. Φεύγει το άγχος που όλοι έχουμε
για τα γεράματα. Δυστυχώς σήμερα οι γέροντες υποφέρουν μόνοι τους ή στα
γηροκομεία…
Καταναγκασμός στην αρετή! (με το ‘ζόρι’ καλός πολίτης)
Ο Λ παρατήρησε πως στις
πόλεις που ασκούν την αρετή εθελοντικά, δεν είναι σε θέση να ‘μεγαλώνουν την πατρίδα τους’
(δεν προοδεύουν), και έτσι εξανάγκασε τους πάντες στην Σπάρτη να ασκούν δημόσια όλες
τις αρετές .
Όπως ακριβώς λοιπόν οι ιδιώτες διαφέρουν μεταξύ τους στην αρετή,
άλλοι ασκούν την αρετή, άλλοι αμελούν, έτσι και η Σπάρτη δικαιολογημένα
ξεχωρίζει ως προς την αρετή, σε σχέση με τις άλλες πόλεις, αφού είναι η μόνη
που έχει καταστήσει ως δημόσιο καθήκον την καλή συμπεριφορά- αγαθοεργία.
Και
μάλιστα , ενώ οι άλλες πόλεις-κράτη επιβάλλουν ποινή, όταν κάποιος αδικήσει
κάποιον, ο Λ επέβαλε μεγαλύτερες ποινές, αν κάποιος συλλαμβάνεται να
αδιαφορεί για το πώς θα γίνει ο πιο ενάρετος. Γιατί πίστευε, ότι από έναν
που κλέβει, ή αποστερεί κάτι, υφίσταται
την αδικία μόνο ένας, αυτός που βλάπτεται άμεσα, ενώ από τούς κακούς και τους δειλούς βλάπτεται όλο το κοινωνικό σύνολο. Γι’
αυτό και έβαλε γι’ αυτούς μεγαλύτερες ποινές. Κι επέβαλε την υποχρέωση να ασκεί
ο καθένας την πολιτική αρετή συνολικά.
Ισότητα στα αξιώματα: Σ’ όσους
τηρούν τα καθήκοντά τους, έδωσε πρόσβαση σε κάθε πολιτικό αξίωμα, ανεξάρτητα
από σωματική αναπηρία ή οικονομική φτώχεια. Αλλά αν κάποιος ήταν απρόθυμος να αναλάβει
ένα κοινωνικό έργο, όρισε να μην θεωρείται ως ελεύθερος πολίτης .
Σχόλια: Σήμερα φαίνεται ως
υπερβολική αυτή η άποψη που τιμωρεί τις παραλείψεις. Δεν έχει νοστιμάδα να
κάνεις το καλό αναγκαστικά. Είναι όμως άκρως ρεαλιστική γιατί όλοι έχουμε έναν
κακό μέσα μας. Κι ο άγιος φοβέρα θέλει.
Και στην Αθήνα υπήρχε παρόμοιος νόμος του Σόλωνα, που κατηγορούσε τους αδιάφορους
πολίτες .
Σήμερα: η αμέλεια
καθήκοντος θα έπρεπε να ήταν αδίκημα, ειδικά για τους πολιτικούς και τους άρχοντες
που επηρεάζουν τη ζωή μας. Το επόμενο στάδιο είναι να εφαρμοστεί σταδιακά ο
νόμος και στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Αν και οι συνειδητοί πολίτες δεν
περιμένουν τέτοιον νόμο…
ο ε κ φ υ λ ι σ μ ό ς τ η ς Σ π ά
ρ τ η ς
Τελειώνοντας το βιβλίο του, ο Ξενοφώντας λέει
πως στις μέρες του (4ος αιώνας ) έχουν αλλάξει οι Σπαρτιάτες … Αξίζει να προσέξουμε γιατί εκφυλίστηκαν…
---Ενώ πρωτύτερα οι Λακεδαιμόνιοι προτιμούσαν να ζουν στην πατρίδα
τους, αρκούμενοι στα λίγα , αλλά τώρα έχουν
διαφθαρεί με το να είναι διοικητές σε
άλλες πόλεις, και καμαρώνουν γι’ αυτό!.
---Πρωτύτερα φοβούνταν να
φαίνονται ότι έχουν πλούτο, τώρα όμως αρκετοί επιδεικνύονται και από πάνω, για
την απόκτησή του.
---Προηγουμένως έκαναν
απελάσεις στους ξένους, και δεν επιτρεπόταν
ν' αποδημήσει κανείς σπαρτιάτης, για αυτό το λόγο, για να μην αλλοτριωθούν οι πολίτες τους από τους ξένους. Τώρα όμως ,
όσοι θεωρούνται επιφανείς, προσπαθούν με κάθε τρόπο για να μην πάψουν ποτέ να
είναι αρμοστές σε ξένη χώρα.
---Κάποτε φρόντιζαν πώς θα γίνουν άξιοι ώστε να γίνουν ηγέτες. (αρχηγοί).
Τώρα όμως πιο πολύ καταπιάνονται με ζήλο στο πως θα εξουσιάσουν, παρά στο πως
θα γίνουν αντάξιοι του αξιώματος . Γι’ αυτό οι άλλοι Έλληνες πρωτύτερα έρχονταν
στη Σπάρτη και τους παρακαλούσαν να ηγηθούν ενάντια σ’ όσους τους ενοχλούσαν. Τώρα όμως πολλοί άλλοι Έλληνες προτρέπουν ο
ένας τον άλλο να αποφύγουν τους Σπαρτιάτες, να μην εξουσιαστούν απ’ αυτούς ξανά.
---Καθόλου, λοιπόν, δεν
πρέπει ν' απορεί κανείς για όλα αυτά που
τους κατηγορούν, γιατί ολοφάνερα, μήτε στους θεούς υπακούουν, μήτε στους νόμους
του Λυκούργου.
Σχόλια: Η πτώση της Σπάρτης
έγινε επειδή αλλοτριώθηκαν από 2 βασικούς λόγους:
1: γλυκάθηκαν στο χρήμα και
2: ήθελαν να εξουσιάζουν ξένες
πόλεις.
----Από σκληραγωγημένοι έγιναν
μαλθακοί, από φτωχοί φιλοχρήματοι, αλλοτριώθηκαν
και έχασαν τις ρίζες τους. Αμέλησαν τους νόμους του Λυκούργου, δηλ. τις εντολές
του Απόλλωνα... Ας προσέξουμε πως ο
Λυκούργος δεν τους είπε να κυριαρχούν σε άλλες πόλεις, ούτε να έχουν
σκλάβους-είλωτες, ούτε να κάνουν πόλεμο με άλλους Έλληνες. Έγιναν ιμπεριαλιστές
και τιμωρήθηκαν γι’ αυτό.
Σήμερα: βρισκόμαστε σε παρόμοια πτώση εμείς οι
Νεοέλληνες. Γίναμε νεόπλουτοι, χάσαμε την παράδοσή μας, ζηλεύουμε πράγματα
κατώτερα από αυτά που έχουμε, αλλοτριωθήκαμε.
Ο Απόλλων καλείται να μας φέρει έναν νέο Λυκούργο...., αλλά κάπως πιο
δημοκρατικό, πιο Αθηναίο…
Το τέλος του Λυκούργου: Είναι συγκινητικό το τέλος της ζωής του
Λυκούργου, έστω κι αν χάνεται στα βάθη της ιστορίας, και δεν είμαστε σίγουροι
αν έγινε έτσι:...
Μόλις θεσμοθέτησε και εφάρμοσε τους νόμους του, έφυγε από την Σπάρτη για
άλλο μέρος. Νωρίτερα όρκισε τους πολίτες
του να τηρούν όσα τους είπε τουλάχιστον έως να επιστρέψει. Αυτοί ορκίστηκαν, μα
ο Λυκούργος δεν ξαναγύρισε. Ήταν ένα κόλπο για να συνεχίσουν να τον ακούνε,
περιμένοντάς τον. Πέθανε από εθελοντική ασιτία, και έδωσε εντολή να τον κάψουν
και να σκορπίσουν την τέφρα του στον άνεμο...
Τι θα έλεγε σήμερα
ο Λυκούργος για την κρίση
---Χρειάζεται αλληλοβοήθεια,
συσσίτια, να πάνε στα χωριά τους, να κάνουν την κρίση ευκαιρία, να μοιραστεί το
ωράριο σε 3 ώρες εργασία για όλους.
---Κανονικά ή Ελλάδα δεν
χρωστάει, της χρωστάνε. Αλλά επειδή έγιναν νεόπλουτοι οι Έλληνες, πρέπει να
τιμωρηθούν για να ξυπνήσουν. Ειδικά οι μεγάλοι, οι πλούσιοι, αυτοί πρέπει να
πληρώσουν το μισό χρέος της Ελλάδας. Το άλλο μισό χρέος δεν το δίνουμε!: μολών λαβέ.
---Καλύτερα να μην σχολιάσουμε τί
θα μας έλεγαν σήμερα οι σπαρτιάτες, να
κάνουμε στους πολιτικούς μας ,γιατί είναι παράνομο και βίαιο...
Τελειώνοντας ας αναφωνήσουμε Λυκούργος που χάθηκε….
antoniosantonopouloskyparissia.blogspot.gr
Υστερόγραφες σημειώσεις:
1. Η γνωστή φράση ἤ τᾶν, ἤ ἐπί τᾶς , κατά λέξη σημαίνει:
ή την (ασπίδα να φέρεις πίσω) , ή (να σε φέρουν πεθαμένο) επί της (ταν=την) Το βαθύ νόημα είναι: να μην γυρίσεις ηττημένος, χωρίς την ασπίδα… Αν χάσεις, μη γυρνάς καθόλου!...
2. Πολλοί νομίζουν πως πετούσαν
στον Καιάδα τα ελαττωματικά παιδιά ή και όλους τους
παράνομους. Η αλήθεια είναι πως τα παιδιά που -τυχόν- γεννιούνταν με μεγάλο σωματικό πρόβλημα,
αναπηρία κλπ, δεν τα σκότωναν, αλλά τα άφηναν να πεθάνουν από ασιτία
στους ‘αποθέτες’, τα απέθεταν , τα
άφηναν στα βράχια κοντά στον καιάδα… Έτσι έπρεπε να κάνουν… Ας φανταστούμε τον
πόνο, τη συγκίνηση της σπαρτιάτισσας.
3. Πολλοί
κατηγορούν την δουλεία στην αρχαία Ελλάδα, και ειδικά στη Σπάρτη. Δεν
πρέπει να ξεχνάμε πως τότε ήταν άλλες εποχές, διαρκώς εμπόλεμες. Στην Ελλάδα
υπήρχε λιγότερη δουλεία απ’ ό,τι σε άλλους απολίτιστους λαούς. Οι
δούλοι-εργάτες ήταν αιχμάλωτοι πολέμου. Και μάλιστα στην Σπάρτη μερικοί δούλοι
έπαιρναν και μισθό για την εργασία τους, ενώ δεν έπαιρναν οι Σπαρτιάτες!. Τόσο
υποτιμητικό εθεωρείτο η πληρωμένη εργασία. Δυστυχώς σήμερα έχουμε όλες τις
εφευρέσεις , και ακόμα δουλεύουμε χειρότερα από είλωτες…
4. Το θρησκευτικό συναίσθημα
των Σπαρτιατών ήταν διαφορετικό από των Αθηναίων. Ως βασικούς θεούς είχαν τον Δία, την πολεμική
Αθηνά, και την κυνηγό Άρτεμη.
Όλοι οι ναοί τους ήταν Δωρικού ρυθμού ,απλοί και απέριττοι. Δεν
είχαν μεγάλους και σκαλιστούς ναούς, δεν είχαν χρυσελεφάντινα αγάλματα του Δία...
Οι Σπαρτιάτες ήταν κατά κάποιο τρόπο
‘ά θ ε ο ι’ . Π ί σ τ ε υ α ν σ τ ο
ν ε α υ τ ό τ ο υ ς
, κ α ι σ τ η ν
π ό λ η . Το συν Αθηνά και χείρα κίνει, εκφράζει
ακριβώς τη φιλοσοφία τους…
Το έθιμο να παίρνουν κρυφά το
τυρί από τον Ναό της Άρτεμης, κι αν τους πιάσουν να τους μαστιγώνουν, σήμερα μας
φαίνεται πολύ παράξενο. Τότε όμως η Άρτεμη ήταν βασική θεά για την επιβίωσή
τους, θεά του κυνηγιού. Το τυρί ήταν ένα από τα πολύ βασικά τρόφιμα. Η θρησκεία
τους ήταν άμεσα δεμένη με τη φύση και την επιβίωση, δεν ήταν τυπολατρική,
τελετουργική και αφηρημένη σαν τις σημερινές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου