Στα νεότερα κράτη η ταυτοποίηση και η
αναγνώριση γίνονται με την χρήση της
επίσημης ονομασίας (όνομα, επίθετο, όνομα πατρός). Η δε πιστοποίηση της
ταυτότητας γίνεται πλέον με το DNA.
Δυστυχώς αυτές οι μέθοδοι πολλάκις χρησιμοποιούνται από την εξουσία για
αλλοτινούς σκοπούς. Στην επαρχία, από την αρχαιότητα ακόμη, συναντάμε μαζί με
την επίσημη ονομασία τα παρωνύμια, επί το γνωστότερο παρατσούκλια[1]. Αυτά όχι μόνο είναι ισχυρότερα των κύριων
ονομάτων, ως προϊόντα της παράδοσης, αλλά πολλά ονόματα έχουν προέλθει από τα
παρωνύμια. Όπως παντού στον κόσμο, έτσι και στο χωριό τα παρωνύμια χρησιμοποιούνται ευρέως και έχουν
ως αναφορά:
- Ένα
ιδιόρρυθμο σύμπτωμα, είτε του σώματος, της εμφάνισης είτε του χαρακτήρα,
της ψυχικής υπόστασης (σωματικό ή ψυχικό), π.χ. Τσίχλας, Μουντού, Σιρχάν,
Καρβέλας, Κάμπριο. Τσίγγανος.
- Ένα
σημαντικό ή τυχαίο περιστατικό π.χ. Φόύκωθε, Τίκλας, Γκιώνης, Φρόσω.
- Μια
μορφή αναπηρίας, ανάλογα με τον βαθμό και το είδος της. Στους χωλούς το
κουτσό μπαίνει πρόθεμα στο επίσημο όνομα π.χ. Κουτσονικολάκης,
Κουτσόγιαννης. Αυτό δεν γίνεται για τους τυφλούς, ούτε στις έμμεσες
αναφορές ούτε εκ του σύνεγγυς.
§
Τη συνωνυμία ή σχέση με κάποιο
χαρακτηριστικό τύπο, ως προς την εμφάνιση ή την συμπεριφορά π.χ. Κλης,
Τσιμιντάνας, Κατούδης, Τσάπος.
§
Την παραφθορά του ονόματος ή του
επιθέτου π.χ. Λάμπρος, Πέπος.
§
Την ανάγκη διαφοροποίησης ατόμου με την
ίδια ονομασία π.χ. Φακίρης-Τσίμος.
Τα
παρατσούκλια στο χωριό χαρακτηρίζονται από τα εξής:
1.
Αν και μερικά έχουν ευρεία διάδοση, δεν
αντικαθιστούν ποτέ τα κύρια ονόματα, όπως συμβαίνει σε πολλά άλλα μέρη. Στην Ανδραβίδα π.χ. για να σου πουν για
κάποιον, πρέπει να αναφέρεις το παρατσούκλι του, αλλιώς δεν βρίσκεις άκρη.
2.
Μερικά παρωνύμια χρησιμοποιούνται για
όλες τις οικογένειες που έχουν το ίδιο επίθετο, π.χ. οι Τσιγγαναίοι.
3.
Άλλα χρησιμοποιούνται για όλα τα μέλη
της οικογένειας π.χ Βουρλόζομας, Βουρλοζομήνα, Βουρλοζομάκος.
4.
Άλλα
χρησιμοποιούνται μόνο για τα μικρά παιδιά μιας οικογένειας, όπως π.χ.
Μανουσάκια, Γαρδελάκια.
5.
Συνήθως δεν μεταβιβάζονται από τον
πατέρα στο παιδί εκτός από λίγες περιπτώσεις. π.χ. Τσιμάκος, που όμως με τον
καιρό εξανεμίζονται.
6.
Καμιά φορά μεταβιβάζονται από τον
παππού στο εγγόνι που έχει πάρει το όνομά του π.χ Κάλπης, Τζουλούχος, Πεπάκος.
7.
Τα παρατσούκλια κυρίως δίνονταν στα
αγόρια και συνήθως παραμένουν εσαεί. Όταν παρεμπιπτόντως δόθηκαν κάποτε σε
κορίτσια χρησιμοποιήθηκε το αρσενικό ή του ουδέτερο άρθρο, χωρίς κανένα άλλο
λόγο Π.χ. Ο Τσέλιος, ο Γκαρώνης, το Σιοσιόρι. Ενώ το θηλυκό άρθρο
χρησιμοποιείται κυρίως σε θηλυπρεπή αγόρια με ονόματα μάλιστα κάποιας γόησσας
της εποχής π.χ Αλίκη. Εξαίρεση αυτού του κανόνα αποτέλεσαν η Αντώνα (Μπάνης
Καζάκος) .
Στο
χωριό, που η κοινωνία είναι
ανδροκρατούμενη σχετικά, με τις ονομασίες και τα παρωνύμια που έπαιρναν οι
γυναίκες μετά το γάμο, αξιομνημόνευτα είναι τα εξής:
- Στα
αλλοτινά χρόνια, ίσως και στα νεότερα, οι γυναίκες μετά τον γάμο έπαιρναν
το όνομα του συζύγου παραφραζόμενο καταλλήλως π.χ., Βλάχαινα, Τσελίκαινα,
Αριστάκαινα, Γαλάναινα[2],
Κόλλιαινα, Μπαργουδίνα, Τάσαινα, Λιου, Θύμιαινα, Μιχελίνα, Γιακουμίνα,
Σαρλού. Ο κανόνας αυτός έχει απόλυτη χρήση μόνο όταν ο σύζυγος είχε
ισχυρότερη παρουσία στην κοινωνία και είχε σκίσει τη γάτα από την αρχή. Σε
περίπτωση που η γυναίκα είχε πάρει τον αέρα, τότε μολάγα μου τον πλάτανο.
Τον άνδρα τον έσωνε μόνο το μαλακό υλικό της παντόφλας.
- Η
σύζυγος κρατούσε το μικρό της όνομα μόνον όταν είχε ένα μη κοινό π.χ
Ασήμω, Φωτούλα,. Σοφία, Αγγέλω, Πηνιώ ή όταν η γυναίκα ήταν ισχυρός ή
ιδιόρυθμος χαρακτήρας.
- Στο
χωριό και σε όλη τη γύρω περιοχή μόνο μια σύζυγος είχε το καταδικό της,
αυτόνομο παρατσούκλι. Η Καβουρίνα με το όνομα και τη χάρη.
Φαινόμενα
με μικρότερη σημασία ήταν:
α) Στο χωριό δεν συναντάμε περιπτώσεις
όπου το μικρό όνομα συνοδεύει συλλαβή που καθορίζει τον πατέρα ή τη σύζυγο. π.χ
Ο Γιώρη Μη (του Μήτσου), ο Γιάννη Του (της Τούλας).
β) Η συνήθεια, άνευ λόγου και αιτίας,
να χρησιμοποιούνται αταίριαστα υποκοριστικά και μάλιστα σε ονόματα που από μόνα
τους έχουν μια σημαντική αναφορά π.χ Λάκης αντί Θεόδωρος, Λάκης αντί Άγγελος,
Τάκης αντί Δημήτρης, Τάκης αντί Κωνσταντίνος.
Τέλος
το πιο πετυχημένο και χαριτωμένο υποκοριστικό και μάλιστα το μοναδικό στα
χρονικά του χωριού ήταν ο Ρίκος. Και όμως κι αυτό γρήγορα εγκαταλείφθηκε.
Πολλά
παρατσούκλια, κυρίως στην αρχή, λέγονταν περιπαικτικά και με κοροϊδευτικό τόνο. Γι αυτό γίνονταν αρκετές παρεξηγήσεις.
Με την πάροδο του χρόνου, η δύναμη της συνήθειας και η επανάληψη εν είδη
αστειότητας και καλαμπουριού απάλυνε φορτισμένες σχέσεις. Αναφέρουμε όλα τα
παρατσούκλια, όχι μόνο επειδή δεν έχουμε καθόλου αυτή την διάθεση για κανέναν
συγχωριανό, αλλά τουναντίον θεωρούμε ότι τα παρωνύμια είναι συστατικά στοιχεία
της προσωπικότητας καθενός και όλα μαζί της ιστορίας του χωριού μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου