ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝΑ ΣΤΑ ΑΛΛΟΤΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΑΠΟ  ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ

 ΑΛΛΟΤΙΝΕΣ ΕΠΟΧΕΣ

Τα παιχνίδια κατατάσσονται σύμφωνα με:

§   Την ηλικία των παικτών

§   Την προτίμηση του φύλου

§   Τον αριθμό των παικτών

Ηλικία

1)    Τα πρώτα χρόνια (Νηπιακά μέχρι 4 ή 5 ετών)

Στα παιχνίδια των πρώτων χρόνων όλα γίνονταν για το μωρό, γι αυτό τον πρωταγωνιστικό ρόλο  τον παίζει η μάνα ή η γιαγιά ή το μεγαλύτερο αδελφάκι. Κυριαρχούν οι απαλές χειρονομίες συνοδευόμενες από εύθυμα λόγια, με τρόπο χαϊδευτικό και διασκεδαστικό. Ο σκοπός είναι να γελάσει το μωρό.

Απλώς αναφέρουμε μερικά τέτοια παχνιδάκια: Κούπε πε, Το παιδί θέλει χορό. Κούνια μπέλα,  Εκκλησούλα, Πάει ο λαγός να πιει νερό.

Πολλάκις έχουν πρακτικό και διδακτικό χαρακτήρα όπως η Στρατούλα 

2) Προ-παιδικά χρόνια  (4 ή 5 – 7  ετών)

  Τα παιχνίδια αυτών των ηλικιών είναι συνήθως απλά και κατανοητά και μαζί παίζουν ένα ή δύο μεγαλύτερα παιδιά που κατευθύνουν τα μικρότερα.

Τέτοια παιχνίδια είναι: Πετάει – πετάει …ο γάιδαρος, Η μέλισσα με τα μελισσόπουλα, Γύρω – γύρω όλοι στη μέση ο Μανώλης και διάφορα άλλα.

3) Παιδικά χρόνια [4] (7 - 13  ετών)

Τα παιδιά πλέον έχουν γίνει πλήρως ανεξάρτητα από τους γονείς τους και έχουν αρκετά απογαλακτισθεί σε σημείο που η απλή προστασία των γονέων, όταν γίνεται εμφανής και μάλιστα στους φίλους τους, να τα ενοχλεί.

Σχετικά παιχνίδια ήταν το Κρυφτό, η Κολοκυθιά το Πατό, τα Μήλα, Σκυλί κυνηγητό, Αγάλματα, Μπιζ και άλλα.[5],

                                                                                                  

4) Μεγάλα παιδιά  (13 ετών  και άνω )

Τα πρώτα παιχνίδια στην κατηγορία αυτή, μέχρι να έρθει η μπάλα η οποία κυριάρχησε επί των πάντων, ήταν:

Το Λουρί της μάνας 

Τόκας

Κουτί

Πλακοπαϊδες

Ντάλια- μπίλι  κ.τ.λ

Φύλο

Στις πρώτες ηλικίες τα παιδιά έπαιζαν μαζί. Ο διαχωρισμός αρχίζει από τη στιγμή της πρώτης επίγνωσης της ερωτικής ιδιαιτερότητας, οπότε τα παιχνίδια στις πρώτες ηλικίας ήταν μικτά.

Αργότερα τα αγόρια (βέβαια πριν έλθει η μπάλα) έπαιζαν τα παιχνίδια: Αμάδες (Τόκα, Κουτί), Υψουτόπι, Σκυλί κυνηγητό, Λουρί της μάνας, Πλακοπαϊδες. κ.τ.λ.

Πάντως για να λέμε και την αλήθεια, οι γονείς στην ανδροκρατούμενη κοινωνία του χωριού δεν επέτρεπαν στα κορίτσια, να παίζουν στις αυλές και στα σοκάκια και μάλιστα με αγόρια, συνήθως όταν τελείωναν το δημοτικό.   

Αριθμός παικτών

Τα παραδοσιακά παιχνίδια ήσαν ατομικά και ομαδικά. Στα ομαδικά συμμετείχαν πολλοί παίκτες, εκτός από μερικά που συμμετείχαν δύο, τα λεγόμενα ζευγαρωτά. Από αυτά άλλα ήταν ανταγωνιστικά (Πατό, Τελίτσες, Τρίλιζα) και  άλλα συναγωνιστικά (Τι είναι πάνω ουρανός, Τσιγκολελέτα, Σκαμνάκια κ.τ.λ.)

Από τα ομαδικά, άλλα παίζονταν με δυο αντίπαλες ομάδες- παρέες (π.χ. Μήλα, Μέλισσα, Γαϊδούρα) και άλλα ένας, που τα φυλάει, εναντίον όλων (π.χ. Κρυφτό, Κουτί). Στη πρώτη περίπτωση τα άτομα της ομάδας συνεργάζονται αρμονικά με απώτερο σκοπό τη νίκη, ενώ στη δεύτερη, ο καθένας παίζει για τον εαυτόν του ή για να κερδίσει π.χ. Τόκας ή για να μην καεί ή να μην τον πιάσει ή να μην τον φτύσει αυτός που τα φυλάει ή να μην φάει ξύλο π.χ. Λουρί της μάνας.

Σε άλλα ομαδικά παιχνίδια, όπως π.χ. στο Λουρί της μάνας, ένα παιδί, άλλοτε το μεγαλύτερο ή το πιο επιδέξιο και καμιά φορά το πιο επιβλητικό και άλλοτε μετά από επιλογή (έλα να τα δείξουμε) στο προκαταρκτικό στάδιο του παιχνιδιού, έπαιζε το ρόλο της μάνας. Δηλαδή κατένεμε ρόλους και επέβλεπε και καθοδηγούσε τους υπόλοιπους, πάντοτε μέσα στους κανόνες του παιχνιδιού.

Αλλά και στα ατομικά, όπως το Λάστιχο, το Στεφάνι, μαζευόμαστε μερικά παιδιά και κάναμε παρεούλες.

Εκτός από τα παιχνίδια των παραπάνω κατηγοριών υπάρχουν και τα παιχνίδια – αντικείμενα, τα Νοηματικά - Λεκτικά και τα παιχνίδια Σκιών

                

 α)  Παιχνίδια – αντικείμενα[6].

                 

Σε αυτά μεγάλο ρόλο έχουν τα παιχνίδια – αντικείμενα, όπως: Κουδουνίστρες, κούκλες, στρατιωτάκια,  σφυρίχτρες, γιο-γιο, ταμπούρλα, βαρκούλες, σημαίες, σβούρες, πατίνια, όπλα διάφορα (πιστόλι, ξίφος, λάστιχο, τόξα – βέλη, νεροπίστολο, αυτοκινητάκια, γερανοί, κ.τ.λ)

                                                                                                                            

β) Νοηματικά - Λεκτικά

Και σε αυτή την κατηγορία, τα αναφέρουμε ονομαστικά:

§ Αινίγματα

§ Γλωσσοδέτες (Μύγα, μύγα στο κατόϊ)

§ Παιδικές γλώσσες (κορακίστικα, αντίστροφα)

§ Κοροϊδίες (Λαμία – κολαμία, Βόλος – κώλος)

§  Επάνω στα θρανία (ημερολόγια με παρατσούκλια κ.τ.λ)

γ) Παιχνίδια Σκιών

Υπήρχαν παιχνίδια με σκιές στο πανί (μπερντές) με ήρωα τον  Καραγκιόζη και με σκιές στον τοίχο με τις παλάμες, όπως η γριά που κάνει το σταυρό της, το σκυλί που γαβγίζει κ.τ.λ.,

Πάντως τα παραδοσιακά παιχνίδια που σημάδεψαν έντονα εκείνες τις αλλοτινές εποχές είναι τα: Κουτσό ή Πατό, Ντάλια – μπίλι, Λουρί της μάνας, Μήλα σε κύκλο, Τόκας, Γουβίτσες, Υψουτόπι, Κουτί, Κότσια, Πεντόβολα, Στεφάνι, Ασετιλίνη, Πλακοπαϊδες – Μαγγάνες, Αερόστατο και το Λάστιχο με τη Τσίτα.

.

4] Η κατάταξη των παιχνιδιών σύμφωνα με την ηλικία των παικτών δεν ακολουθεί τις συνήθεις κατηγορίες: Παίδες, πανπαίδες. έφηβοι, νέοι .

[5] Βεβαίως απόλυτος διαχωρισμός των παιχνιδιών κατά την ηλικία των παικτών είναι δύσκολος διότι πολλά παιχνίδια, είτε τα ίδια είτε παραλλαγές τους παίζονται από παιδιά διαφόρων ηλικιών, όπως π.χ. οι Βώλοι.  

[6] Τα πρώτα χρόνια, τα κυρίαρχα παιχνίδια – αντικείμενα ήταν χειροποίητα από πρόχειρα υλικά όπως ξύλα, κουτιά, φραγκοσυκιές (καροτσάκια, πρόχειρα αυτοκινητάκια και τέτοια). Η δε πρώτη μας μπάλα ήταν η φούσκα του γουρουνιού.