ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΩΝ ΑΛΛΟΤΙΝΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

      ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΥΤΟ ΟΠΩΣ 

ΚΑΙ  ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ  

ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ

 ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ "ΑΛΛΟΤΙΝΕΣ ΕΠΟΧΕΣ" (α)

   

Κουμπάρε γνωρίζεις κανένα αλάνι;

(φωτο του ΄60)

             Όπως κάθε εποχή της ελληνικής ιστορίας, από τα κλασσικά χρόνια, έχει αφήσει ανάγλυφα σημάδια που διαλαλούν στο πέρασμα του χρόνου, το επίπεδο του πολιτισμού και και της κοινωνίας, έτσι και η αλλοτινή εποχή, που αναφερόμαστε έχει αφήσει τα δικά της ΄΄μνημεία΄΄, τις δικές της αναφορές. Μια από τις κύριες αναφορές αυτής της εποχής είναι τα παραδοσιακά λαϊκά παιχνίδια με έντονα δημοτικό χαρακτήρα. Αντίστοιχα ΄μνημεία΄ προγενέστερων εποχών ήταν τα δημοτικά τραγούδια αλλά και τα ρεμπέτικα. Ο παραδοσιακός χαρακτήρας τους αποδεικνύεται περίτρανα από την ύπαρξή τους σε όλη τη χώρα και μάλιστα σε όλο το χώρο που άνθησε ο ελληνισμός[1], από την αρχαιότητα[2] – αναφέρονται στα ομηρικά έπη - και από την μετάδοση δια στόματος, από γενιά σε γενιά. Ο δε δημοτικός χαρακτήρας τους αποδεικνύεται από την λαϊκότητα, την λιτότητα και την δημοτική τους καταβολή και επίσης από τον συνεχή εμπλουτισμό τους, όπως ακριβώς τα δημοτικά τραγούδια.

Αυτά τα παιχνίδια είναι μνημεία και μάρτυρες εκείνης της χαμένης εποχής που ο άνθρωπος ήταν στο κέντρο και στην περιφέρεια του κύκλου της ζωής. Εκείνης της εποχής που τα παιδιά έπαιζαν στις αυλές, στους δρόμους και στις αλάνες και οι γυναίκες έβγαιναν στα σοκάκια της γειτονιάς για λακριντί. Είναι τεκμήρια άλλου πολιτισμού, του πολιτισμού με ανθρώπινο πρόσωπο, χωρίς τεχνητές μάσκες και οτιδήποτε πρόσκαιρες μεταμφιέσεις.  

Το παιχνίδι είναι πρωταρχικό στοιχείο της παιδικής ηλικίας η οποία βασικά συμμετέχει τα μέγιστα στη μορφοποίηση του χαρακτήρα και την ωρίμανση της προσωπικότητας. Τα σπάργανα της κοινωνικοποίησης, της αλληλεγγύης, της ομαδικότητας, της άμιλλας, του σεβασμού και της υπακοής σε κώδικες του δικαίου[3] και του νόμου  και πολλών άλλων αρχών και ιδανικών σπέρνονται στα παιδικά χρόνια και καλλιεργούνται με τα παιχνίδια και την αγωγή. Αυτές οι αρετές επιφέρουν άλλες πιο χρήσιμες και ίσως πιο πρακτικές αρετές, όπως η δημιουργία, η φαντασία, η ανταγωνιστικότητα, η αποτελεσματικότητα και η επιτυχία.

Η όλη διαδικασία του παιχνιδιού ήταν μια ιεροτελεστία. Όλα τα παιδιά αποδέχονταν πλήρως τους κανόνες και συμμετείχαν με αφοσίωση και προσήλωση. Εάν κάποιος παίκτης δημιουργούσε προβλήματα στους συμπαίκτες του, επειδή δεν σεβόταν τους κανόνες και δεν δεχόταν την ετυμηγορία, ή το αποτέλεσμα που ήταν άλλοτε απόρροια της τύχης και άλλοτε της επιδεξιότητας, τον χαρακτήριζαν ζαβολιάρη ή γκριτζαλιάρη και τον έθεταν στο περιθώριο. Απλώς δεν τον έπαιζαν. Όλοι ήσαν αντάμα κι ο ψωριάρης χώρια. Παιδί όμως χωρίς παιχνίδι ήταν κουβάς σε ξερό πηγάδι και γι αυτό τέτοια περιστατικά ήταν σπάνια.

(α) Αρκετά παλιά, το 2012, έχουν γίνει τέσσερις  σχετικές αναρτήσεις, που περιγράφονται ανάλογα παιχνίδια εκείνων των καιρών. (κλίκ ΕΔΩ, ΕΔΩ, ΕΔΩ και ΕΔΩ)   

---

[1] Και οι άλλοι λαοί επέδειξαν παρεμφερείς δραστηριότητες και συμπεριφορές, γι αυτό και τα παιχνίδια αποτελούν πηγές όχι μόνο της Κοινωνιολογίας και της Λαογραφίας αλλά και της Εθνολογίας.

[2] Οι αρχαίοι πρόγονοί μας έλεγαν τους εαυτούς τους «αεί παίδες» , πάντοτε παιδιά και το χρόνο παιδί που παίζει ζάρια, «Αιών παίς εστί πεσσεύων». 

[3] Τα παιδιά γίνονται θηρία όταν καταλάβουν ότι τα αδικούν.