Ρομά, τσιγγάνοι, γύφτοι. Μία κοινότητα χιλιάδων ατόμων στον Βόλο, τη Μαγνησία, αλλά και ολόκληρη τη Θεσσαλία. Πολυπληθείς κοινότητες εντός των πόλεων και των προαστίων που έχουν φτιάξει τις δικές τους συνοικίες, τις δικές τους παραδόσεις, αλλά και τον δικό τους τρόπο ζωής. Τώρα, όμως, έχουν και το δικό τους λεξικό δια χειρός του Παναγιώτη Χαρίτου, του προέδρου της Ομοσπονδίας Θεσσαλίας Ελλήνων Ρομά Χωρίς Σύνορα.
ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Η Ρομανί Τσιπ, η τσιγγάνικη διάλεκτος υπάρχει εδώ και δεκάδες χρόνια. Από χώρα σε χώρα, από πόλη σε πόλη, αλλά και από καταυλισμό σε καταυλισμό διαφέρει και διαφοροποιείται. Στη Θεσσαλία υπολογίζεται ότι κατοικούν περισσότεροι από 30.000 ρομά, οι οποίοι μιλούν την ίδια διάλεκτο.
Η ανάγκη για διατήρηση της γλώσσας, αλλά και της επιστημονικής προσέγγισης ήταν οι λόγοι που οδήγησαν τον νεαρό επιστήμονα Παναγιώτη Χαρίτο να προχωρήσει στην καταγραφή των λέξεων σε ένα λεξικό.
Το βιβλίο με τίτλο «Τσιγγάνικο Λεξικό των Ρομά Θεσσαλίας» είναι, πλέον, γεγονός και κυκλοφορεί από τους Ρομά χωρίς Σύνορα, ενώ σε λίγες εβδομάδες αναμένεται να πραγματοποιηθεί και η πρώτη παρουσίαση.
«Είχα έντονο το αίσθημα ευθύνης να μην αφήσω να χαθεί η τσιγγάνικη γλώσσα» αναφέρει μιλώντας στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Θεσσαλίας Ελλήνων Ρομά Χωρίς Σύνορα Παναγιώτης Χαρίτος.
Η τσιγγάνικη διάλεκτος είναι κατά κύριο λόγο προφορική. Παρά τους διωγμούς που υπέστησαν οι Ρομά και τις απαγορεύσεις κατάφεραν να διατηρήσουν τη γλώσσα τους. Αυτό όμως, δεν σημαίνει ότι δεν έχουν υπάρξει αλλοιώσεις.
«Από χρόνο σε χρόνο βλέπω ότι και η δική μας γλώσσα αλλάζει. Εχει αλλοιωθεί. Γι’ αυτό και ήθελα να κάνω μία συνολική καταγραφή των λέξεων για να μείνει αφενός στην τσιγγανική ιστοριογραφία και αφετέρου να μείνει ως ενέχυρο στις μελλοντικές γενιές των Ρομά» αναφέρει ο κ. Χαρίτος.
Πολυετή έρευνα και καταγραφή
Το εγχείρημα για την καταγραφή των τσιγγανικών λέξεων με τη μορφή ενός λεξικού πρωτοεμφανίστηκε στα πλάνα του κ. Χαρίτου όταν ο ίδιος σπούδαζε. Ο κ. Χαρίτος, εκτός από απόφοιτος του τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικών Επιστημών, με εξειδικευμένες μεταπτυχιακές σπουδές πάνω σε δύο εκπαιδευτικά προγράμματα υψηλού μεταπτυχιακού επιπέδου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας «Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης» και του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών «Εκπαίδευση και Ανθρώπινα Δικαιώματα», ορκίστηκε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Σήμερα 10 χρόνια μετά ολοκλήρωσε την έρευνά του και κυκλοφόρησε το πρώτο λεξικό της τσιγγανικής γλώσσας.
«Δεν ήταν εύκολη υπόθεση γιατί χρειάστηκε πολλή μελέτη, αλλά και πολλή έρευνα. Ταξίδεψα σε καταυλισμούς Ρομά σε ολόκληρη τη Θεσσαλία, ανέτρεξα σε τσιγγανικά τραγούδια, παραμύθια και θρύλους, αλλά τις περισσότερες λέξεις τις κατέγραψα μέσα από την επαφή μου με παλαιότερες γενιές» εξηγεί ο κ. Χαρίτος.
Ο ίδιος αναφέρει ότι προσπάθησε να μεταφέρει αυτούσιες τις λέξεις, όπως μιλιούνται στην καθημερινότητα.
«Υπάρχουν και άλλες καταγραφές της τσιγγανικής διαλέκτου, αλλά από τα ελληνικά στα τσιγγανικά, που σημαίνει ότι πολλές φορές δεν είναι ακριβείς. Εγώ προσπάθησα να μεταφράσω την καθημερινότητά μας στα ελληνικά» σημειώνει.
Ανάγκη για …διεύρυνση
Ο Παναγιώτης Χαρίτος ήρθε σε σύγκρουση με τις αρχές και τις αξίες της τσιγγάνικης κοινότητας, σπούδασε, παντρεύτηκε και πλέον είναι ένας επιστήμονας.
Ο ίδιος μετά τη συγγραφή του λεξικού των Ρομά Θεσσαλίας θέλει να προχωρήσει την έρευνά του και να πάει την τσιγγανική διάλεκτο ένα βήμα παραπέρα.
«Ως γνωστόν η γλώσσα είναι φορέας πολιτισμού και όταν χάνεται μια γλώσσα χάνεται ένας πολιτισμός! Επόμενός μου στόχος είναι να δημιουργήσω το τσιγγάνικο αλφάβητο και να καταγράψω την τσιγγανική γραμματική και το συντακτικό. Να μπορεί κανείς είτε τσιγγάνος είτε όχι να ενημερωθεί για τον πλούτο της γλώσσας μας» επισημαίνει ο κ. Χαρίτος προσθέτοντας ότι ευχής έργον για τον ίδιο είναι το λεξικό του να αποτελέσει ένα «λιθαράκι στην τσιγγάνικη ιστοριογραφία, προκειμένου να εμπνεύσει και άλλους επιστήμονες Ρομά να ολοκληρώσουν την καταγραφή της Τσιγγάνικης διαλέκτου σε όλους τους Τσιγγάνικους οικισμούς της Ελλάδα ίσως και της Ευρώπης».
«Θέλω, όμως, να βοηθήσει και εμάς τους ίδιους τους τσιγγάνους. Να βελτιώσουμε την επικοινωνία μας και να έχουμε κοινές διαλέκτους, τουλάχιστον, στις κοντινές πόλεις» σημειώνει.
Χάσμα… γενεών στη διάλεκτο
«Χρειάστηκε να ανατρέξω στις παλιότερες γενιές για να μάθω κάποιες λέξεις» τονίζει ο κ. Χαρίτος εξηγώντας ότι και η τσιγγανική διάλεκτος έχει υποστεί σημαντική αλλοίωση με τα χρόνια, με αποτέλεσμα να παρατηρείται ένα …χάσμα.
Όπως αναφέρει, οι νεότερες γενιές έχουν εντάξει πολλές περισσότερες ελληνικές λέξεις στην καθημερινότητά τους, έχοντας αντικαταστήσει πλήρως τις τσιγγανικές. Ακόμη, σε πολλές των περιπτώσεων, τσιγγανικές λέξεις του σήμερα έχουν σχηματιστεί από τον συνδυασμό ελληνικών και τσιγγανικών λέξεων.
«Αυτό που παρατηρούμε συχνά είναι ότι χρησιμοποιείται το θέμα μίας ελληνικής λέξης, αλλά με την κατάληξη μίας τσιγγανικής. Αυτό αποδεικνύει την αλλοίωση» προσθέτει και συνεχίζει ότι πολλές από τις λέξεις που κατέγραψε στο λεξικό του ήταν τελείως άγνωστες σε μικρότερους Ρομά του καταυλισμού του.
Κύμα υποστήριξης για το λεξικό
Η κυκλοφορία του λεξικού ήρθε για τον κ. Χαρίτο με μία μεγάλη «αγκαλιά» και ένα κύμα υποστήριξης από την οικογένειά του, φίλους του, αλλά και από αγνώστους.
«Πρώτη φορά δέχομαι τόσα μηνύματα υποστήριξης και θαυμασμού. Ηταν όλοι πολύ περήφανοι για το γεγονός ότι πλέον υπάρχει κάτι απτό που να αποδεικνύει τη γλώσσα μας» εξηγεί.
Ο ίδιος αναφέρει ότι στην κυκλοφορία του βιβλίου συνέδραμε το Υπουργείο Πολιτισμού από το οποίο έλαβε χρηματοδότηση για την εκτύπωση του βιβλίου.
Η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου αναμένεται να γίνει στις 8 Απριλίου, Παγκόσμια Ημέρα Ρομά στους Σοφάδες Καρδίτσας, από όπου κατάγεται ο κ. Χαρίτος.Μέχρι τότε το λεξικό είναι διαθέσιμο μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα των Ρομά Χωρίς Σύνορα. Όλα τα έσοδα από το λεξικό θα διατεθούν για την ενίσχυση συλλόγων τσιγγάνων και για την αγορά ειδών ανάγκης για οικογένειες καταυλισμών που έχουν ανάγκη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου