Η ΜΕΓΙΣΤΗ ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ

Ένα Σαββατόβραδο είμαστε τυχεροί που παρευρεθήκαμε σε μια πανδαισία μουσικής και Λόγου. 

   Η εμβληματική φωνή της Μέγιστης Μαρίας Φαραντούρη -χαρακτηρισμένη από τον συντάκτη της Daily Telegraph, Mαρία Κάλλας του λαού - και ο Τούρκος Cihan Turkoglu μαζί με την παγκοσμίου φήμης τσελίστα Γερμανίδα Anja Lachner παρουσίασαν το cd τους Beyond-the borders (Πέρα από τα σύνορα)

     Οι Νέες μουσικές συνθέσεις με τους στίχους της Αγαθής Δημητρούκα, αντλούν την έμπνευσή τους τόσο από την αρχαία σοφία όσο και από τον σύγχρονο στοχασμό οι οποίες συμβιώνουν με δημιουργικό τρόπο με τους αρχέγονους σκοπούς της παράδοσης που χάνονται στο βάθος του χρόνου.

  Πραγματικά ήταν μια μαγεία! 

  Ήταν ένα πάντρεμα μουσικών στοιχείων από πολλές χώρες [Τουρκία, Ελλάς, Λίβανος, Αρμενία] με Αραβικές και Σεφαραδίτικες πινελιές. 

  Μουσική και τραγούδια εμπνευσμένα από τις περιπέτειες και τις μετακινήσεις των λαών στη θάλασσα της Μεσογείου. συναντώνται και συνομιλούν οι παραδόσεις της μεσαιωνικής και κλασικής μουσικής αλλά και νεότερα ιδιώματα όπως είναι ο μινιμαλισμός και η τζαζ.

   Πολλά ωραία πράγματα εδώ στην ανατολική Μεσόγειο φτιάχτηκαν με βάση τα όσα μας ενώνουν και όχι τα όσα (ορθώς ή παραλόγως) μας χωρίζουν..

    Το cd συμπεριλαμβάνει και το παραδοσιακό θρυλικό  τραγούδι: " ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ" (1)   

 

 Αξιοσημείωτο στη βραδειά ήταν και η σχετική ομιλία της  Ναταλί Χατζηαντωνίου Αρχισυντάκτρια Πολιτιστικού  Ρεπορτάζ του ΕΘΝΟΥΣ, που παρουσιάζουμε παρακάτω:

Ένας «χειροποίητος» δίσκος

   Πριν τον ήχο, τη μουσική, κοιτάξτε την εικόνα. Ενας Τούρκος συνθέτης και δεξιοτέχνης του σάζι, του κοπούζ και του τσέλο που έχει περάσει τη δική του μικρή Οδύσσεια στον Πλανήτη στέλνει τις μουσικές του σε μία διάσημη ερμηνεύτρια. Αυτός είναι ο Τζιχάν Τούρκογλου που εμπεριέχει την ιστορία της καταγωγής του αλλά και λόγω προδιάθεσης, συμπτώσεων και επιλογών την Ανατολή και τη Δύση. Η ερμηνεύτρια ακούει τις συνθέσεις γιατί μεταξύ πολλών άλλων ιδιαιτεροτήτων διαθέτει και αυτή. Την ικανότητα να παραμένει εξερευνήτρια των ήχων και κυρίως ακροάτρια. Είδος που σπανίζει δηλαδή όλο και περισσότερο. Εμπειρη διακρίνει στις μελωδίες εκείνη τη μοναδικότητα του συγκερασμού διαφόρων πολιτισμών.
Και αποφασίζει ότι αξίζουν πολύ τον κόπο. Αυτή είναι η Μαρία Φαραντούρη από τις τελευταίες ιέρειες των μεγάλων μουσικών παραδόσεων με τον τρόπο που υπήρξαν γυναίκες σαν τη Βιολέτα Πάρα, την Μερσέντες Σόσα, τη Φειρούζ. Η δική μας έχει όμως και μία άλλη κληρονομιά. Προέρχεται από μία εποχή, μια γενιά, μία κοσμοθεωρία και μία πολιτισμική επιλογή που εμπεριείχε το Πέρα από τα Σύνορα. Ετσι πορεύτηκε εξαρχής. Μην ξεχνάτε ότι ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ΄70 τη συνόδευε στα τραγούδια του Μίκη ο Τζον Γουίλιαμς. Και έκτοτε συνεργάστηκε αδιαλείπτως και ακαταπαύστως σε όλο τον χάρτη. Τον χάρτη του κόσμου και της μουσικής και της ιστορίας της. Παράδοση και λιντ, παραδοσιακά τραγούδια και λυρικοί ερμηνευτές. Εντεχνο η βασίλισσά του. Και λαικό στην καρδιά η θεματοφύλακας του. Ακροάτρια είπαμε πριν κι από διεθνώς κορυφαία ερμηνεύτρια. Γι αυτό και χωρίς τους περιορισμούς που μπορούν να θέτουν άλλες κατευθύνσεις όπως η πολιτική. Η Φαραντούρη συνεργάστηκε ήδη από τις αρχές του 80 με τον Λιβανελί επισημαίνοντας πολύ έγκαιρα και ουσιαστικά αυτό που έγινε αργότερα λίγο πολιτικό σύνθημα έστω και καλών προθέσεων και ύστερα ξανάγινε στάχτη που τη σέρνει ο βοριας, σε πολιτικό επίπεδο βεβαια και όχι λαών. την ελληνοτουρκική φιλία εννοώ. Ωραία. Από τα χέρια της Φαραντούρη η δουλειά αυτή πάει σε μία άλλη ιδιάζουσα περίπτωση της μουσικής. Επίμονη κι αυτή. Η περίφημη Γερμανίδα τσελίστα Ανια Λέχνερ που προσέγγισε εξαρχής την κλασική μουσική χωρίς να ξεχνά την ξεχασμένη χοική παράδοση των λαικών τραγουδιών. Πώς ισορροπούν στις χορδές του θείου τσέλο της αυτά όλα; Μόνο εκείνη το ξέρει. Μία από τις κατεξοχήν Μούσες της δισκογραφικής εταιρείας ECM. Πάμε και στην επόμενη επίμονη, εμμονική, τεράστια προσωπικότητα. Ο Μάνφρεντ Αιχερ. Πιονιέρος και ταυτόχρονα τελευταίος των Μοικανών μίας όλως διόλου χαμένης πρακτικής. Της παραγωγής με μουσικό αυτί και άποψη. Της κυκλοφορίας διαφορετικών άλμπουμ από διαφορετικές χώρες κι όμως με ενιαία πολιτισμική προέλευση. Ο Αιχερ προτείνει χρόνια τώρα αυτό που θα μπορούσε να είναι το νέο μεγάλο κεφάλαιο της κλασικής μουσικής. Τί έκαναν οι μεγάλοι μουσουργοί ακόμα κι όταν προυπήρξαν ή δεν περιορίστηκαν σε Εθνικές Σχολές. Εμπνεύστηκαν από τους ήχους της πατρίδας τους. Και κληροδότησαν μουσικές χωρίς σύνορα. Αυτό κάνει ο Αιχερ σήμερα. Προβλέπει. Το επόμενο βήμα αυτής της δουλειάς ενέπλεξε την Αγαθή Δημητρούκα. Το ποιητικό της σύμπαν έχει θητεύσει στην παραδοσιακή στιχουργική. Ξέρει πώς μέσα από το εγκλωβισμένο γκρι της πόλης να κρατά τα παράθυρα ανοιχτά να δούμε ξαφνικά μια νέα ανατολή. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι λοιπόν αναλαμβάνουν αυτή τη δουλειά. Με όρους <<χειροποίητους>> τελείως κόντρα στη λογική της εποχής. Με το σεβασμό στους χρόνους της δημιουργίας. Και εξυπακούεται με συνενόχους και τους υπόλοιπους μουσικούς.  Meri Vardanyan (κανονάκι), Izzet Kιzιl (κρουστά), Νίκος Παραουλάκης (νέι) στο Ηρώδειο του 2017 όπου συστήνεται αυτή η δουλειά. Με μόνη διαφοροποίηση τον Χρήστο Μπάρμπα στο νέι στο άλμπουμ που κρατάμε πια στα χέρια μας. Τέτοιες δουλειές δεν βγαίνουν πέρα χωρίς ταγμένους μουσικούς.

Να λοιπόν και το cd. Ξεκινά χωρίς καθόλου να κρύψει τις τολμηρές του προθέσεις. Το παραδοσιακό μακεδονίτικο γεφύρι της Δράμας που γεννηθηκε υπό οθωμανική κατοχή τραγουδιέται δίγλωσσο στα τουρκικά από τον Τζιχάν στα ελληνικά από τη Φαραντούρη αλλά αποκτά κάτι περάσματα χάρη στη Λέχνερ και τους μουσικούς που παραπέμπουν κι αλλού. Στην αρς νόβα της ύστερης μεσαιωνικής τέχνης; Ακολουθεί ένα σεφαραδίτικο. Να πώς φτιάχνονται οι γέφυρες. <με μουσικούς υπαινιγμούς. Μετά άρχονται κάποια καινούρια σαν παλιά και παλιά σαν καινούρια με τους στίχους της Δημητρούκα. Ακούστε το Δυό κόσμοι μια αγκαλιά το καινούριο κι ακούστε και το παραδοσιακό Τριανταφυλλιά. Πάνε αντάμα, γερά. Και συναντούν το για χαμπίμπι. Και μετά τον Ηρακλειτο. Τα πάντα ρει με τον παρηγορητικό ήχο του τσέλου σαν υπερκόσμιο νανούρισμα. Δεν θα περιγράψω όλα τα τραγούδια που κατορθωνουν πάντως να έχουν ενιαίο μουσικό αίσθημα αντλώντας από την παράδοση είτε αυτή είναι η λαίκή είτε η μεσαιωνική είτε λιγότερο οι αρχές της τζαζ.

Θα πω όμως ότι εντέλει αυτό το άλμπουμ έχει για μένα τουλάχιστον δυο χαρακτηριστικά. Είναι ρομαντικό και πολιτικό. Ρομαντικό γιατί συστήνει έναν συνθέτη που εντοπίστηκε με τον παλιό καλό τρόπο. Γιατί φτιάχτηκε με τον παλιό καλό τρόπο. Χωρίς εκπτώσεις. Με την προσωπικότητα που φέρει καθένας. Με την εμμονή της ακρόασης. Παραδίδεται στον κόσμο με ρομαντισμό. Με τον ρομαντισμό της ευχής να υπάρχουν ραδιόφωνα που ακούν. Παραγωγοί που ακουν. Ακροατές που ακουν. Είναι μια δουλειά παρέας που σεβεται τον εαυτό της κι αναζητά ανθρώπους που σέβονται τον δικό τους και το αίσθημα και τις αισθήσεις τους.Δεν είναι ότι δεν υπάρχουν. Φυσικά και υπάρχουν κι απόψε είναι αρκετοί από αυτούς εδώ με τον δονκιχωτισμό του πείσματος στη δουλειά τους που δεν αποκλείω να νικήσει τελικά.

Το άλμπουμ αυτό είναι όμως και πολιτικό. Να κάτι που το οδηγεί να είναι και πιο μαχητικό από τον κάπως στατικό και ενδεχομένως οδυνηρό ρομαντισμό σε μία αντιρομαντική εποχή. Η δουλειά αυτή δεν κάνει ένα ευχολόγιο στατικά. Προτείνει έναν μουσικό κοσμοπολιτισμό, μία καλώς εννοούμενη παγκοσμιοποίηση που δεν επιβαλλει όπως η άλλη η πολιτική το δυτικό πρότυπο. Αντιθέτως προτείνει, όπως κάνει πάντα η ECM άλλωστε, ένα τρόπο απόλυτα υγιούς συνύπαρξης η οποία δεν απαιτεί να απαρνηθείς τα ήθη σου και τα έθιμά σου. Απλώς να τα μεταφέρεις, να τα συνδυάσεις, να τα συγκεράσεις. Και από αυτό να προκύψει το καινούριο που με παλιά υλικά θα μιλήσει για καινούρια πράγματα. Δεν μιλά αυτός ο δίσκος για την καινούρια προσφυγιά; Για τα καινούρια δεινά; Δεν αντιστέκεται στα όλο και πιο κλειστά σύνορα χωρών που δεν θέλουν πια να αντιληφθούν πόσο πολύτιμη μπορεί να είναι η συνομιλία και η ανταλλαγή επί ίσοις όροις; Τι ωραίο είναι να κρατά καθένας τη γλώσσα του, τις μνήμες του, τη θρησκεία του αλλά κάπως στο τέλος της μέρας κάνοντας ευγενικά ένα βήμα πίσω στις απολυτότητες να κάνει ένα μεγάλο βήμα μπροστά; Ναι ο καημός είναι ανοιχτός και παντού. Αλλά όπως λέει και το τραγούδι Βρες μου το φως της μαργαρίτας, τη φλόγα του γιασεμιού, να ρθει το τέλος κάθε νύχτας και εδώ και αλλού και παντού… Αλλά όπως λέει και το τραγούδι:

Βρες μου το φως της μαργαρίτας,

τη φλόγα του γιασεμιού,

να ρθει το τέλος κάθε νύχτας και

εδώ και αλλού και παντού…

(1) Για το θέμα το οποίο αναφέρεται το τραγούδι, που έχει γίνει μύθος υπάρχει το βιβλίο  του Ν. Λατσίσταλη «Το γεφύρι της Δράμας» κλικ  ΕΔΩ.

 Αξίζει να το ακούσετε και από τον Σωκράτη Μάλαμα. κλικ ΕΔΩ 

οι δε στοίχοι είναι:

Στο ποτάμι σύρε Χασάν

Στο γεφύρι βγες βρε Χασάν, στο γεφύρι βγες

Ματωμένο σε προσμένει

Να διαβείς δε θες...

Στο ποτάμι σύρε Χασάν

Μια γουλιά να πιεις βρε Χασάν

Παγωμένο σε κοιτάζει

Μα `συ μην το δεις

Του θυμού τη φλόγα Χασάν

Σου τ’ ορμήνεψαν βρε Χασάν

Πως τη σβήνει το αίμα Χασάν

Σε ξεγέλασαν

Τα φτερά σου χτύπα Χασάν

άτυχο πουλί, βρε Χασάν

Πιο στενό κι απ’ το γεφύρι

Είναι το κελί...