Όποιος διαβάσει το «Φωτιά και τσεκούρι» (εκδ. ΕΣΤΙΑΣ) θα
διαπιστώσει με κάποια έκπληξη τον ανυπόκριτο και ειλικρινή θαυμασμό που
εκφράζει ο Ευάγγελος Αβέρωφ – Τοσίτσας για τις στρατιωτικές ικανότητες (ακόμα
και τις επιτελικές) του Μάρκου Βαφειάδη, αρχηγού του ΔΣΕ από την αρχή μέχρι τον
Ιανουάριο του ’49, οπότε «παραιτήθηκε για λόγους υγείας». Γι’ αυτό φαίνεται
παράξενο το ότι, αποτιμώντας της αιτίες της ήττας του ΔΣΕ και εξετάζοντας το
θέμα της στρατηγικής διαφωνίας μεταξύ Μάρκου και Ζαχαριάδη, ο Αβέρωφ δικαιώνει
τον δεύτερο!
Γράφει: (σελ. 482-85):Είναι δυσκολότερο να αποφανθεί κανείς
επί των συνεπειών που είχε ως προς την έκβαση του αγώνος η έρις μεταξύ Νίκου
Ζαχαριάδη και Μάρκου Βαφειάδη. Υπήρξε βεβαίως άκρως επιζημία για το στρατόπεδό
τους, τόσο από στρατιωτικής όσο και από ψυχολογικής πλευράς. Αλλά από τπου
σημείου αυτού μέχρι του να πιστευθεί, όπως συμβαίνει κάποτε, ότι αν είχε
συνεχιστεί η τακτική του “hit and run” («χτύπα και τρέχα», δηλαδή φύγε γρήγορα)
άλλη θα ήταν η κατάληξη του αγώνος, υπάρχει μια απόσταση η οποία δεν καλύπτεται.Η τακτική του Μάρκου, του
μεγάλου οργανωτού, του καλού εμψυχωτού πολεμιστών, του αρίστου στρατιωτικού
ηγέτου, ήταν πολύ καλή, αλλά ήταν δικαιολογημένη μέχρι περίπου των μέσων του
1948. Έπειτα τα δεδομένα του προβλήματος άλλαξαν ριζικά.
Ως δεδομένα που άλλαξαν ο Αβέρωφ αναφέρει:
Η ισορροπία των δυνάμεων άλλαζε συνεχώς υπέρ του Εθνικού
Στρατού (αριθμός μαχητών, δόγμα Τρούμαν)
Η ρήξη Στάλιν – Τίτο και το προβλεπόμενο κλείσιμο των
συνόρων για το ΔΣΕ (εφ’ όσον το ΚΚΕ θα υποστήριζε το Στάλιν) σε συνδυασμό με
την έλλειψη υποστήριξης του αντάρτικου από «μέγα μέρος της υπαίθρου».
Η έλλειψη νέων μαχητών για τις επιχειρήσεις του ΔΣΕ λόγω
απωλειών και αδυναμίας αναπλήρωσής τους.
Γράφει ο Αβέρωφ:
Οι παράγοντες αυτοί, και άλλοι ακόμη, έπρεπε να οδηγήσουν
τους ηγέτες του ΚΚΕ στο συμπέρασμα ότι ο χρόνος δούλευε πλέον εναντίον του
«Μεγάλου Σηκωμού». Αυτό ήταν τόσο φανερό ώστε το Κόμμα έπρεπε να λάβει ριζικά
μέτρα. Δε μπορούσε να ακολουθήσει παρά δύο δρόμους: ο ένας, ο δρόμος της αναζητήσεως
ενός συμβιβασμού, καλού ή κακού. Ο άλλος, της διεξαγωγής ενός σκληρότατου
πολέμου ώστε να επιτευχθούν τα απίθανα, πριν η κατάσταση χειροτερεύσει ακόμα
περισσότερο.
Αυτό θέλησε πως θέλησε να δοκιμάσει ο Ζαχαριάδης μεταξύ
Νοεμβρίου 1948 και Φεβρουαρίου 1949, αυξάνοντας την επιθετικότητα του ΔΣΕ,
προσπαθώντας να καταλάβει πόλεις, τολμώντας να αναμετρηθεί ανοιχτά με τον
Εθνικό Στρατό.
Δεν επρόκειτο πλέον περί της παλαιάς διαφωνίας με το Μάρκο:
αύξηση των ελαφρών και ευκίνητων δυνάμεων ή προσπάθεια δημιουργίας ενός
τακτικού στρατού; Μόνο κλεφτοπόλεμος ή κλεφτοπόλεμος και συγχρόνως πόλεμος
θέσεων; Δεν επρόκειτο περί αυτού. Επρόκειτο για το παίξιμο του τελευταίου
χαρτιού, ώστε να καταφερθούν κατά του αντιπάλου μερικά πολύ ισχυρά χτυπήματα,
πριν το παίξιμο του παιχνιδιού γίνει πλέον σχεδόν αδύνατο.
Η τακτική αυτή απέτυχε, είναι αλήθεια, στη Φλώρινα και
αλλού, αλλά γνώρισε θεαματικές επιτυχίες στην Καρδίτσα, τη Νάουσα, το
Καρπενήσι, και έθεσε σε δοκιμασία το ηθικό του εθνικού στρατοπέδου.
Συνεπώς, πρέπει να λεχθεί ότι αν ο Μάρκος είχε άριστα
εκτιμήσει την κατάσταση στην αρχή και μέχρι περίπου τα μέσα του 1948, η τακτική
του δεν ήταν απόλυτα ορθή για τη μετέπειτα περίοδο. Η ήττα δεν θα απεφεύγετο.
Τα αποτελέσματα του «χτενίσματος» της Πελοποννήσου και της Κεντρικής Ελλάδος,
όπου εφηρμόζετο η τακτική του ανταρτοπολέμου, αποτελούν αδιάψευστη απόδειξη.
Είναι λοιπόν αβάσιμη η άποψη κατά την οποία, αν ως προς την
οργάνωση και την τακτική είχαν επικρατήσει οι απόψεις του Μάρκου, η ήττα θα
απεφεύγετο. Αν του είχαν δώσει εγκαίρως – πρέπει να επισημανθεί το «εγκαίρως»-
τα μέσα που ζητούσε, θα είχε επιτύχει άλλα αποτελέσματα, ίσως πολύ διαφορετικά.
Αλλά η τακτική του εφηρμόσθη όσον καιρό ήταν λογικό να εφαρμοσθεί. Έπειτα,
πρέπει να αναγνωρισθεί ότι υπήρχε λογική σε αυτό που δοκίμασε ο Ζαχαριάδης.
Εκείνο που δύσκολα αντιλαμβάνεται κανείς, είναι οι
διαλογισμοί του Ζαχαριάδη μετά την άνοιξη του 1949.
Ομολογώ πως δε συμμερίζομαι τις εκτιμήσεις του Αβέρωφ. Ας
υποθέσουμε ότι ο ΔΣΕ κατάφερνε να καταλάβει τη Φλώρινα – τάχα τι θα γινόταν;
Είναι απολύτως απίθανο ότι θα μπορούσε να την κρατήσει για σημαντικό χρονικό
διάστημα, χωρίς εφεδρείες και χωρίς αεροπορία. Όλη η «στρατηγική σύλληψη» του
Ζαχαριάδη (η οποία δεν ήταν παρά η υλοποίηση της λογικής του σχεδίου «Λίμνες»
του 1947) ήταν στηριγμένη σε απολύτως σαθρές παραδοχές. Για να το πω πιο απλά,
ήταν η αποθέωση του πιο επικίνδυνου πολιτικού τυχοδιωκτισμού, σε όλη την
ταραγμένη δεκαετία του ’40.
Πηγή: Η καλύβα ψηλά στο βουνό
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου