Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ,, 

ΠΡΟΕΚΥΨΕ ΕΝΑΣ ΩΡΑΙΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ

 ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ  ΜΕΛΗ ΤΗΣ 

ΛΕΣΧΗΣ ΦΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 

Ευφροσύνη Σπηλιάδη

...... Κι ακόμη ένα - δυό πραγματάκια: Η λέξη Ελληνες, όπως οι περισσότεροι ξέρουμε αλλά ξεχνάμε (είναι άλλωστε καί κομματάκι αιρετικό νά τό λέμε δυνατά Μή μάς πάρουν καί γιά ανθέλληνες.!) δέν αναφέρεται σέ συγκεκριμένη φυλή. Πρόκειται γιά ουσιαστικοποιημένο επίθετο καί σημαίνει τούς «φωτεινούς», τούς «πεφωτισμένους», εκείνους πού διαδίδουν το «φώς», δηλαδή την ομορφιά, τή γνώση και κατ'επέκταση τόν πολιτισμό. Από 'κεί και τό όνομα Ελένη. Δέν πρέπει να είναι τυχαίο πού η ωραία θνητή ονομαζόταν Ελένη .....

     

    .... Εξυπακούεται ότι όσα γράφω εδώ δεν αποτελούν παρά τήν ταπεινή προσωπική μου γνώμη. Είναι απολύτως υποκειμενικά δίχως ίχνος επιστημονικότητας!

Μετά τιμής.

Ευφροσύνη.

Θεόδωρος Κόλλιας

  Σπολλάτη αγαπητή Ευφροσύνη μας, σπολάτι νυν και αεί. 

Χίλια ευχαριστήρια καθότι με τη μικρή «πραγματεία» σας, που με τόση χάρη ξεχειλίζει από ελληνική φλόγα, τόσο πολύ ανυψώσατε την ταπεινότητά μου και συνάμα μου χαρίσατε θάρρος και αισιοδοξία, μάλιστα τώρα που τόσο ανάγκη τα έχω! .

      Και εξηγούμαι: Τη μακαρίτισσα μάνα μου την έλεγαν Ελένη και είχε μια πλεξούδα μέχρι εκεί κάτω, το ίδιο και την πρώτη μου γυναίκα και τη δεύτερη, Ελένες και κούκλες, (. Να είναι και οι δυο καλά) Η κοράκλα μου κι αυτή Ελένη, πανωραία αλλά και οι δυο αγαπημένες μου κουμπάρες που με στεφάνωσαν. Μια ζωή έχω να κάνω με Ελένες. Φανταστείτε λοιπόν τι χαρά και τι ευτυχία ένοιωσα όταν διάβασα τα θεόσταλτα λόγια σας για την Ελλάδα και την Ελένη  ( 1 ) . (Εννοείται με τις ωραίες!)  (2) .

Οπότε η αφεντιά μου εκτός από δώρο του Θεού (Θεόδωρος ντε) είμαι Έλλην εκλεκτός και περιούσιος, εξ αίματος και εκ γειτνιάσεως δηλαδή και εξ αγχιστείας .. !!!

Άντε για να τιμήσουμε όλες τις Ελένες, παραθέτω το ποίημα του φίλτατου Βαγγέλη Αποστολόπουλου, που βιάστηκε να φύγει νωρίς-νωρίς:

(Απαγγελία ποιήματος ΤΟΥ Κλικ  ΕΔΩ )

1.      (1)  Βεβαίως από τη ρίζα ΕΛ βγαίνει και η ελιά, όχι όμως και το «ελιά, ελιά και ... .κόκος» Έτσι δεν είναι?

2.      (2)   Η μια μου κουμπάρα με τα χρόνια έχει βάλει αρκετά κιλά, αλλά δε νομίζω ότι αυτό προκαλεί κάποια διατάραξη στην αλυσίδα του ... DNA , όπως και στο ΔΝΤ!

3.      (3)  Ένα άλλο θετικό που προέκυψε (αυτό σοβαρά!) ήταν οι ρουγκαλιές μάθησης και γνώσης, που μας ήρθαν από τους καλούς μας φίλους Δημήτρη και Γιώργο, μαζί με κείνες της πρώτης  βροχής .

(Απαγγελία ποιήματος ΤΟΥ Κλικ  ΕΔΩ )

Δημήτρης Zevolis

Αγαπητή Ευφροσύνη

Έθιξες σημαντικά και ενδιαφέροντα ζητήματα.

Δεν χρειάζεται να απολογείσαι για την υποκειμενικότητα.

Στις κοινωνικές επιστήμες είναι αναπόφευκτη και είναι έντιμη, υπό δύο προϋποθέσεις, να δηλώνουμε την ιδεολογική μας ταυτότητα και να σεβόμαστε το γεγονός (προύποθέσεις τις οποίες πολλοί «επιστήμονες» συστηματικά παραβιάζουν).

Τώρα στο συγκεκριμένο:

Το όνομα Ελλάς

Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, Ο  Έλλην 
 ΗΤΑΝ γιος ΤΟΥ  Δευκαλίωνος  ΚΑΙ Της  Πύρρας  ΚΑΙ απέκτησε τρεις γιους,  τον Αίολο, τον Δώρο και τον Ξάνθο . Ο Αίολος και ο Δώρος μαζί με τους γιους του Ξάνθου, τον Αχαιό και τον Ίωνα, αποτέλεσαν τους γενάρχες Των τεσσάρων κυριότερων Ελληνικών φυλών που ΗΤΑΝ ΟΙ  Αχαιοί, οι Δωριείς, οι Αιολείς και οι Ίωνες . Τό Όνομα  Έλληνες ΣΤΑ ομηρικά Χρόνια ΔΕΝ αντιστοιχούσε Πάρα ΜΟΝΟ σ 'ένα ελληνικό φύλο, που κατοικούσε ΣΤΗΝ Περιοχή ΓΥΡΩ Από ΤΟΝ Σπερχειό ποταμό ΣΤΗ σημερινή  Φθιώτιδα  (. αρχ Φθία), το οποίο είχε ως ηγέτη του τον μυθικό ήρωα Αχιλλέα, επικεφαλής Των περίφημων  Μυρμιδόνων :

«Οι τ 'είχον Φθίην ήδ' Ελλάδα καλλιγύναικα. & Gt? / Μυρμιδόνες δε καλεύντο και Έλληνες και Αχαιοί »(Ιλιάδα Β '683-4)

ΟΙ Έλληνες ΣΤΟ Έργο ΤΟΥ  Ομήρου  αναφέρονται επίσης Ως  Αχαιοί, Παναχαιοί, Δαναοί, Αργείοι και Πανέλληνες :

«Εγχείη δ 'εκέκαστο / ο Αίας ο ηγεμόνας των Λοκρών / Πανέλληνας και Αχαιούς» (Ιλιάδα Β' 530).

Κατά ΤΟΝ  Αριστοτέλη , αρχικά Ελλάς ΗΤΑΝ Όνομα περιοχής ΚΟΝΤΑ ΣΤΗ  Δωδώνη . Η ετυμολογία της λέξεως Έλλην έχει προκαλέσει διάφορες συζητήσεις. Το η επικρατέστερη εκδοχή ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ το η λέξη προέρχεται Από τους  Σελλούς  (& lt?. θ σελ- = φωτίζω), ΕΝΑ Ελληνικό Φύλο Της  Ηπείρου  ΣΤΟ οποίο ανήκαν ΟΙ ιερείς Της Δωδώνης. ΕΝΑ Μέρος Των Σελλών φέρεται ΝΑ μετανάστευσε ΣΤΗ  Φθία .

Μέχρι τον Τρωικό Πόλεμο, η Ελλάς δεν επιχείρησε τίποτα από κοινού:

«Την αδυναμίαν, άλλωστε, Των παλαιών καιρών φαίνεται ΜΟΥ ΟΤΙ ΚΑΙ ΤΟ αποδεικνύει Γεγονός ΠΡΟ πάντων ΟΤΙ ΠΡΙΝ Από ΤΑ  Τρωικά τίποτε ΔΕΝ επεχείρησεν Από κοινού το η Ελλάς. Νομίζω μάλιστα ότι το όνομα αυτό ούτε είχε δοθή ακόμη εις όλην την χώραν, ούτε καν υπήρχε προ του Έλληνος, υιού του Δευκαλίωνος, αλλά τα διάφορα φύλα, ΚΑΙ εις μεγαλυτέραν έκτασιν ΤΟ  Πελασγικόν , έδιδαν το όνομά των εις τα υπ 'αυτών κατοικούμενα διαμερίσματα. Αλλ 'από την εποχήν που ο Έλλην και οι υιοί του απέβησαν ισχυροί εις την Φθιώτιδα, και την βοήθειάν των επεκαλούντο οι κάτοικοι των άλλων πόλεων, τα διάφορα φύλα, συνεπεία της επικοινωνίας αυτής, ωνομάζοντο ήδη επί μάλλον και μάλλον Έλληνες, μολονότι πολύς επέρασε καιρός πριν το όνομα τούτο ημπορέση να επικράτηση γενικώς. ΤΗΝ καλυτέραν απόδειξιν παρέχει Ο  Όμηρος . Διότι,  μολονότι έζησε πολύ ύστερον και από τα Τρωικά, πουθενά δεν ωνόμασε με το όνομα αυτό όλους, ούτε άλλους εκτός εκείνων που ηκολούθησαν τον Αχιλλέα από την Φθιώτιδα, οι οποίοι ήσαν και οι πρώτοι Έλληνες, αλλ 'αποκαλεί αυτούς εις τα ποιήματά του γενικώς Δαναούς και Αργείους και Αχαιούς. "

Ο Όμηρος δεν κάνει επίσης διάκριση ανάμεσα σε Έλληνες και βαρβάρους:

"Ούτε  βαρβάρους , άλλωστε, μνημονεύει διά τον λόγον, ως νομίζω, ΟΤΙ ΟΙ ούτε  Έλληνες  είχαν ακόμη διακριθή Διά κοινού αντιθέτου ονόματος. Οπωσδήποτε τα διάφορα ελληνικά φύλα, επί των οποίων το όνομα των Ελλήνων, λόγω κοινότητος της γλώσσης, εξηπλώνετο διαδοχικώς από μίαν περιφέρειαν εις άλλην, έως ότου επεξετάθη ακολούθως επί του συνόλου των, δεν έκαμαν καμμίαν κοινήν επιχείρησιν πριν από τα Τρωικά, ένεκα αδυναμίας και ελλείψεως αμοιβαίας επικοινωνίας. Άλλωστε, και την εκστρατείαν ακόμη κατά της Τροίας τότε μόνον επεχείρησαν από κοινού, όταν είχαν ήδη αποκτήσει αξιόλογον εμπειρίαν της θαλάσσης.

Έλλην και Ελλάς

Στο Λεξικό του Μπαμπινιώτη, αναφερεται ΚΑΙ Ο Τύπος  Έλλοπες , ο οποίος προσδιόριζε κατοίκους της Δωδώνης και της βόρειας Εύβοιας. Ο Αριστοτέλης ορίζει ΤΗ  Δωδώνη  Ως Αρχική πατρίδα Των Ελλήνων. Από μορφολογικής απόψεως θεωρείται ότι οι λέξεις Έλλην και Ελλάς αποτελούν παράγωγα του ουσ. Ελλοί - Έλλοι - Σελλοί, καθώς οι τύποι αυτοί απαντώνται στον 'Ομηρο και τον Πίνδαρο. Ο Χριστιανός  Ησύχιος  ερμηνεύει Ως εξής: Έλλοί · Έλληνες οι εν Δωδώνη και οι ιερείς ». Όλοι αυτοί οι γλωσσικοί τύποι είναι αγνώστου ετύμου και σημασίας κατά τον κ. Μπαμπινιώτη. 

Όπως αναφέρθηκε ήδη, ΣΤΟΝ Όμηρο το η λέξη περιορίζεται Τοπικά στους  Θεσσαλούς  Της Φθίας, ενώ η χρήση της αργότερα στο αρχ. επίθ.  Ελλανοδίκαι  αύξησε ΤΟ κύρος Της λόγω Της σημασίας Των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο Θουκυδίδης εξηγεί ΤΗ Γεωγραφική ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ όρου Έλληνες Από ΤΟΝ μυθολογικό ήρωα  Έλληνα , που ταξίδευε και δρούσε συχνά σε άλλες πόλεις. Ο Αρχαίος ιστορικός Ηρόδοτος  πιστεύει ΟΤΙ Ο Όρος "Ελληνες χρησιμοποιήθηκε για να τονίσει την κοινή προέλευση των διαφόρων φυλών του ελληνικού χώρου. 

Ο αποκλεισμός του μυθώδους από την ιστορίαν μου ίσως την καταστήση ολιγώτερον τερπνήν ως ακρόαμα, θα μου είναι όμως αρκετόν, εάν το έργον μου κρίνουν ωφέλιμον όσοι θελήσουν να έχουν ακριβή αντίληψιν των γεγονότων, όσα έχουν ήδη λάβει χώραν, και εκείνων τα οποία κατά την ανθρωπίνην φύσιν μέλλουν να συμβούν περίπου όμοια.  (Θουκυδίδης) 

Το «Γένος των Γραικών»

Στην προεπαναστατική Ελλάδα αναβιώνει μια πανάρχαια ονομασία των Ελλήνων, ΟΙ Ονομασία  Γραικοί , που χρησιμοποιήθηκε πριν ακόμη καθιερωθεί η λέξη Έλληνες. Σε επιγραφή τού 4ου π.Χ. αι. διαβάζουμε: «" Ελληνες ωνομάσθησαν, το πρότερον Γραικοί καλούμενοι ». Ο  Αριστοτέλης  (Μετεωρολογικά 1,352α) γράφει: «ώκουνν [ενν. στην περιοχή της Δωδώνης στην Ήπειρο] οι Σελλoί (πρόκειται για τους Ελλούς] και οι καλούμενοι τότε μεν Γραικοί, νυν δε Έλληνες ». Η πληροφορία του Αριστοτέλη και η γενικότερη παράδοση της αρχαιότητας συγκλίνουν στο ότι τόσο οι ονομασίες Γραικοί και Έλληνες όσο και η περιοχή της αρχικής εγκατάστασης των Ελλήνων τοποθετούνται στην περιοχή της Ηπείρου, ΓΥΡΩ Από ΤΗ  Δωδώνη  ΚΑΙ ΤΑ σημερινά  Ιωάννινα .

Όπως βλέπεις η προέλευση του ονόματος χάνεται στο μύθο (ο οποίος μερικές φορές είναι περισσότερο αξιόπιστος από την ιστορία, μια και δεν γράφεται κατ επιταγήν, αρκεί να βρούμε τρόπο να τον κατανοήσουμε).

Μία παρατήρηση για τη συνέχεια και την αδιάσπαστη ιστορική ενότητα του ελληνισμού, πέραν της αδιάκοπης χρήσης της γλώσσας (δεν έπαψε ούτε στιγμή να μιλιέται όλες αυτές τις χιλιετίες).

Ο όρος Έλλην είχε καταστεί, από τους χριστιανούς, συνώνυμο του ειδωλολάτρη, μετά δε την επικράτησή τους συνιστούσε επικίνδυνη ιδιότητα. Και ω του θαύματος, μέσα στο σκοτάδι της αμάθειας αναβιώνει η πανάρχαια ονομασία Γραικός, πόσο τυχαίο μπορεί να είναι?

Γιώργος Τσιρίδης	23 Οκτ (Πριν από 3 ημέρες)

Για το «ω του θαύματος" θα πω κάτι:

Οι χριστιανοί της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (αργότερα το είπαν Βυζάντιο) αυτο-ονομάζονταν "Ρωμαίοι" και έφριτταν όταν τους αποκαλούσε κανείς «Έλληνες».

Οι δυτικοί όμως, που έλεγαν πάντα τους Έλληνες Γραικούς, ενώ μέχρι το 800 μ.Χ δέχονταν ότι στην Κωνσταντινούπολη υπήρχε το ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος με Ρωμαίους, από την εποχή του Καρλομάγνου και μετά άλλαξαν το βιολί. Θέλοντας να τονίσουν ότι ΑΥΤΟΙ ήταν οι πραγματικοί Ρωμαίοι (συνεχιστές και κληρονόμοι της Ρώμης) και ότι οι ανατολικοί ήταν αιρετικοί (και αργότερα σχισματικοί) δεν τους αποκαλούσαν "Ρωμαίους" αλλά Γραικούς. Έτσι τόνιζαν την αποκοπή τους από την Ρωμαϊκή παράδοση (τον Πάπα δηλαδή) και ταυτόχρονα την ελληνική καταγωγή τους που τους έκανε αν όχι ειδωλολάτρες πάντως αιρετικούς. Από τα μέσα του 11ου αιώνα με το σχίσμα αυτή η ονομασία καθιερώθηκε στη δύση (ελληνική αυτοκρατορία έλεγαν, έλληνες αυτοκράτορες τους ονόμαζαν) ενώ στην ανατολή επέμεναν ότι ήταν οι Ρωμαίοι.

Μόνο με την καταστροφή του 1204 άλλαξαν τα πράγματα. Στην Νίκαια άρχισαν να αποδέχονται τον όρο "Γραικική-Ελληνική" αυτοκρατορία με το οποίο θα τους αναγνώριζε ο Πάπας και ο Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ενώ άρχισαν και κάποιες σκέψεις (στο περιβάλλον του Θεόδωρου Λάσκαρη κυρίως) για στροφή σε ένα νέο ελληνισμό. Κι αυτό διακόπηκε σχεδόν απότομα όταν οι Παλαιολόγοι έφαγαν μπαμπέσικα τους Λασκαραίους μόλις μπήκαν στην Πόλη.

Επομένως δεν ήταν «ω του θαύματος» αλλά πολιτικές σκοπιμότητες και συσχετισμοί δυνάμεων αυτά που έφεραν στην επιφάνεια το «Ελλην-Γραικός" στη θέση του "Ρωμαίος-Ρωμιός".

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΛΙΑΣ

  Σπολλάτη αγαπητή Ευφροσύνη μας, σπολάτι νυν και αεί. 

Χίλια ευχαριστήρια καθότι με τη μικρή «πραγματεία» σας, που με τόση χάρη ξεχειλίζει από ελληνική φλόγα, τόσο πολύ ανυψώσατε την ταπεινότητά μου και συνάμα μου χαρίσατε θάρρος και αισιοδοξία, μάλιστα τώρα που τόσο ανάγκη τα έχω! .

      Και εξηγούμαι: Τη μακαρίτισσα μάνα μου την έλεγαν Ελένη και είχε μια πλεξούδα μέχρι εκεί κάτω, το ίδιο και την πρώτη μου γυναίκα και τη δεύτερη, Ελένες και κούκλες, (. Να είναι και οι δυο καλά) Η κοράκλα μου κι αυτή Ελένη, πανωραία αλλά και οι δυο αγαπημένες μου κουμπάρες που με στεφάνωσαν. Μια ζωή έχω να κάνω με Ελένες. Φανταστείτε λοιπόν τι χαρά και τι ευτυχία ένοιωσα όταν διάβασα τα θεόσταλτα λόγια σας για την Ελλάδα και την Ελένη  ( 1 ) . (Εννοείται με τις ωραίες!)  (2) .

Οπότε η αφεντιά μου εκτός από δώρο του Θεού (Θεόδωρος ντε) είμαι Έλλην εκλεκτός και περιούσιος, εξ αίματος και εκ γειτνιάσεως δηλαδή και εξ αγχιστείας .. !!!

Άντε για να τιμήσουμε όλες τις Ελένες, παραθέτω το ποίημα του φίλτατου Βαγγέλη Αποστολόπουλου, που βιάστηκε να φύγει νωρίς-νωρίς:

(Απαγγελία ποιήματος ΤΟΥ Κλικ  ΕΔΩ )

1.      (1)  Βεβαίως από τη ρίζα ΕΛ βγαίνει και η ελιά, όχι όμως και το «ελιά, ελιά και ... .κόκος» Έτσι δεν είναι?

2.      (2)   Η μια μου κουμπάρα με τα χρόνια έχει βάλει αρκετά κιλά, αλλά δε νομίζω ότι αυτό προκαλεί κάποια διατάραξη στην αλυσίδα του ... DNA , όπως και στο ΔΝΤ!

3.      (3)  Ένα άλλο θετικό που προέκυψε (αυτό σοβαρά!) ήταν οι ρουγκαλιές μάθησης και γνώσης, που μας ήρθαν από τους καλούς μας φίλους Δημήτρη και Γιώργο, Μαζί ΜΕ κείνες Της Πρώτης βροχής .

(Απαγγελία ποιήματος ΤΟΥ Κλικ  ΕΔΩ )

Δημήτρης Zevolis  dimitriszevolis@gmail.com ?

Θόδωρε εξαιρετικό το ποίημα με βάζεις σε πειρασμό.

Όπως θα ξέρεις η Ελένη (όχι γενικά, η Ομηρική) αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για σειρά ποιητών Ελλήνων και ξένων (να ένα θέμα για την ομάδα λογοτεχνίας).

Ας περιορισθούμε σε δύο δικούς μας.

Συγκεκριμένα ο Σεφέρης

ΕΛΕΝΗ
ΤΕΥΚΡΟΣ ... ες γην εναλίαν Κύπρον ου μ 'εθέσπισεν
οικείν Απόλλων, Όνομα νησιωτικόν
Σαλαμίνα θέμενον Της εκεί χάριν Πάτρας.
......................... ..... .............................. ..
ΕΛΕΝΗ: Ουκ ήλθον ες γην Τρωάδ », αλλ 'είδωλον ήν .
.............................. ................... ........... .
ΑΓΓΕΛΟΣ: Τι φής?
Νεφέλης άρ 'άλλως είχομεν πόνους πέρι?
ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, ΕΛΕΝΗ

"Τ 'αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες ''.
Αηδόνι ντροπαλό, μες στον ανασασμό των φύλλων,
ΣΥ που δωρίζεις ΤΗ μουσική Δροσιά ΤΟΥ δάσους
ΣΤΑ χωρισμένα Σώματα ΚΑΙ στις ψυχές
αυτών που ξέρουν Όπως Δε ΘΑ γυρίσουν.
Τυφλή φωνή, που ψηλαφείς μέσα στη νυχτωμένη μνήμη
.. βήματα και χειρονομίες δε θα τολμούσα να πω φιλήματα
. και το πικρό τρικύμισμα της ξαγριεμένης σκλάβας
. "Τ 'αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες"
Ποιες είναι οι Πλάτρες? Ποιος το γνωρίζει τούτο το νησί?
Έζησα τη ζωή μου ακούγοντας ονόματα πρωτάκουστα:
καινούργιους τόπους, καινούργιες τρέλες των ανθρώπων
. το η Των θεών
το η Μοίρα ΜΟΥ που κυματίζει
ανάμεσα ΣΤΟ στερνό σπαθί ενός Αίαντα
ΚΑΙ μιαν Άλλη Σαλαμίνα
. μ 'έφερε εδώ σ' ΑΥΤΟ ΤΟ γυρογιάλι
τό ΦΕΓΓΑΡΙ
βγήκε Απ 'το πέλαγο σαν Αφροδίτη.
σκέπασε τ 'άστρα του Τοξότη, τώρα πάει να' βρει
ΤΗΝ Καρδιά ΤΟΥ Σκορπιού, κι όλα τ 'αλλάζει.
Πού είναι η αλήθεια?
. Ήμουν κι εγώ στον πόλεμο τοξότης
. το ριζικό μου, ενός ανθρώπου που ξαστόχησε
Αηδόνι ποιητάρη ,
σαν και μια τέτοια νύχτα στ 'ακροθαλάσσι ΤΟΥ Πρωτέα
σ 'άκουσαν οι σκλάβες Σπαρτιάτισσες κι έσυραν το θρήνο,
κι ανάμεσό τους-ποιος θα το 'λεγε-η Ελένη!
Αυτή που κυνηγούσαμε χρόνια στο Σκάμαντρο.
Ήταν εκεί, στα χείλια της ερήμου. την άγγιξα, μου μίλησε:
". Δεν είν 'αλήθεια, δεν είν' αλήθεια" φώναζε
". Δεν μπήκα στο γαλαζόπλωρο καράβι
. Ποτέ δεν πάτησα την αντρειωμένη Τροία "
Με το βαθύ στηθόδεσμο, τον ήλιο στα μαλλιά, ΚΙ ΑΥΤΟ
ΤΟ ανάστημα
ίσκιοι ΚΑΙ Παντού χαμόγελα
στους ώμους στους μηρούς ΣΤΑ γόνατα.
ζωντανό δέρμα, ΚΑΙ ΤΑ Μάτια
ΜΕ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ βλέφαρα,
ήταν εκεί, στην όχθη ενός Δέλτα.
Και στην Τροία?
. Τροία-ένα είδωλο Τίποτε στην
. ΕΤΣΙ ΤΟ θέλαν ΟΙ θεοί
Κι Ο Πάρης, μ 'έναν ίσκιο πλάγιαζε Σα ΝΑ ΗΤΑΝ πλάσμα
ατόφιο.
κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια.
Μεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα.
Τόσα κορμιά ριγμένα
ΣΤΑ σαγόνια Της θάλασσας ΣΤΑ σαγόνια Της Γης.
τόσες ψυχές
δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.
Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες ΣΤΗ λάσπη ΤΟ Αίμα
ΓΙΑ ΕΝΑ ΛΙΝΟ κυμάτισμα ΓΙΑ ΜΙΑ Νεφέλη
Μιας πεταλούδας τίναγμα ΤΟ πούπουλο ενός κύκνου
ΓΙΑ ΕΝΑ Πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη.
Κι ο αδερφός μου?
Αηδόνι αηδόνι αηδόνι,
τ 'είναι θεός? τι μη θεός? και τι τ 'ανάμεσό τους? *
. "'αηδόνια δε σ' αφήνουνε να κοιμηθείς στις Πλάτρες Τ"
Δακρυσμένο πουλί,
ΣΤΗΝ Κύπρο ΤΗ θαλασσοφίλητη
που έταξαν ΓΙΑ ΝΑ ΜΟΥ ΤΗΝ θυμίζει πατρίδα,
άραξα μοναχός μ 'αυτό το παραμύθι,
αν είναι αλήθεια πως αυτό είναι παραμύθι,
αν είναι αλήθεια Όπως ΟΙ Άνθρωποι Δε ΘΑ ξαναπιάσουν
ΤΟΝ Παλιό δόλο Των θεών.
ΑΝ ΕΙΝΑΙ Αλήθεια
Όπως κάποιος άλλος Τεύκρος, ύστερα από χρόνια,
το η κάποιος Αίαντας το η Πρίαμος το η Εκάβη
το η κάποιος άγνωστος, Ανώνυμος που ωστόσο
είδε ΕΝΑ Σκάμαντρο ΝΑ ξεχειλάει κουφάρια,
δεν το 'χει μες στη μοίρα του ν 'ακούσει
μαντατοφόρους που έρχουνται ΝΑ πούνε
Όπως τόσος πόνος τόση Ζωή
πήγαν ΣΤΗΝ άβυσσο
ΓΙΑ ΕΝΑ Πουκάμισο αδειανό ΓΙΑ μιαν Ελένη.

*   «ό, τι Θεός ή μη θεός ή το μέσον / τίς φησ 'ερευνήσας βροτών / μακρότατον πέρας ευρείν?»

 πρόκεται για αριστούργημα.

Αλλά και ο Ρίτσος (απόσπασμα γιατί είναι αρκετά μεγάλο)

Η ΕΛΕΝΗ

Η Ελένη γρια-γρια-εκατό, διακόσω χρονώ, θυμάται:

Τώρα ξεχνώ τα πιο γνωστά μου ονόματα ή τα συγχέω μεταξύ τους

Πάρις, Μενέλαος, Αχιλλέας, Πρωτέας, Θεοκλύμενος, Τεύκρος,

Κάστωρ και Πολυδεύκης - οι αδελφοί μου, ηθικολόγοι · αυτοί, νομίζω,

έγιναν άστρα- έτσι λένε - οδηγοί καραβιών · - Θησέας, Πειρίθους,

Ανδρομάχη, Κασσάνδρα, Αγαμέμνων.

Θυμάμαι ακόμα, παιδί, στις όχθες του Ευρώτα, πλάι στις ζεστές πικροδάφνες,

τον ήχο απόνα δέντρο που ξεφλουδιζόταν μόνο του · οι φλούδες

πέφτανε μαλακά μες στο νερό, πλέαν σαν τριήρεις, ξεμακραίναν,

κι 'εγώ περίμενα, σώνει και καλά, μια μαύρη πεταλούδα με πορτοκαλιές ραβδώσεις

να κάτσει σε μια φλούδα, απορημένη που, ενώ μένει ακίνητη, κινείται,

κι αυτό με διασκέδαζε που οι πεταλούδες, αν και έμπειρες του αέρα,

δεν έχουν ιδέα από ταξίδια στο νερό κι από κωπηλασίες. Και ήρθε.

Όχι πως δε θυμάμαι πια, - θυμάμαι ακόμα · μονάχα που οι αναμνήσεις

δεν είναι πια συγκινημένες, - δε μας συγκινούν - απρόσωπες, γαλήνιες,

καθαρές ως τις πιο ματωμένες γωνιές τους. Μόνον μία

κρατάει ακόμη έναν αγέρα γύρω της, ανασαίνει.

Κείνο το δείλι,

τριγυρισμένη απ 'τις ατέλειωτες κραυγές των πληγωμένων,

απ 'τις ψιθυριστές κατάρες των γερόντων και το θαυμασμό τους, μέσα

στη μυρωδιά ενός γενικού θανάτου που, στιγμές-στιγμές, λαμπύριζε

πάνω σε μιαν ασπίδα ή στην αιχμή ενός δόρατος ή στη μετόπη

ενός αμελημένου ναού ή στον τροχό ενός άρματος, ανέβηκα μόνη

στα ψηλά τείχη και σεργιάνισα,

μόνη, ολομόναχη, ανάμεσα

σε Τρώες και Αχαιούς, νιώθοντας τον αγέρα να κολλάει επάνω μου

τα λεπτά πέπλα μου, να ψαύει τις θηλές μου, να κρατάει το σώμα μου ακέριο

ντυμένο κι ολόγυμνο, μόνο με μια φαρδιά, ασημένια ζώνη

που ανέβαζε τα στήθη μου ψηλά

έτσι ωραία, ανέγγιχτη, δοκιμασμένη,

την ώρα που μονομαχούσαν οι δυο αντεραστές μου και κρινόταν η τύχη

 του πολυχρόνιου πολέμου ·

μήτε που είδα να κόβεται ο ιμάντας

από την περικεφαλαία του Πάρη, - μάλλον μια λάμψη απ 'το χαλκό της είδα,

 μια λάμψη κυκλική, καθώς ο άλλος την περιέστρεφε οργισμένος

επάνω απ 'το κεφάλι του - ένα ολόφωτο μηδέν.

Δεν άξιζε διόλου να κοιτάξεις

την έκβαση την είχαν απ 'τα πριν ρυθμίσει οι θεϊκές βουλές · κι ο Πάρις,

δίχως τα σκονισμένα του σαντάλια, θα βρισκόταν σε λίγο στην κλίνη,

λουσμένος απ 'τα χέρια της θεάς, να με προσμένει μειδιώντας,

κρύβοντας τάχα μ 'ένα ρόδινο τσιρότο μια ψεύτικη ουλή στο πλευρό του.

 Ο Ρίτσος που μ αρέσει.

Καλό βράδυ σε όλους.

[Παρέλειψα ένα απόσπασμα της Ελένης του Ριτσου, όπου φαίνεται να απαντά στο Σεφέρη, είναι εξαιρετικό.

Α, ναι, πόσες ανόητες μάχες, ηρωισμοί, φιλοδοξίες, υπεροψίες,

θυσίες και ήττες και ήττες, κι άλλες μάχες, για πράγματα που κιόλας

είταν από άλλους αποφασισμένα, όταν λείπαμε εμείς. Και οι άνθρωποι, αθώοι,

να χώνουν τις φουρκέτες των μαλλιών μες στα μάτια τους, να χτυπούν το κεφάλι

στον πανύψηλο τοίχο, γνωρίζοντας βέβαια πως ο τοίχος δεν πέφτει

ούτε ραγίζει καν, να δουν τουλάχιστον μες από μια χαραμάδα

λίγο γαλάζιο ασκίαστο απ 'το χρόνο και τη σκιά τους. Ωστόσο -ποιος ξέρει-

ίσως εκεί που κάποιος αντιστέκεται χωρίς ελπίδα, ίσως εκεί να αρχίζει

η ανθρώπινη ιστορία, που λέμε, κ 'η ομορφιά του ανθρώπου.