ΓΡΑΦΕΙ 0 Thomas Agrafiotis
Η ταύτιση του νεοελληνικού Θεάτρου Σκιών με τον «Καραγκιόζη» δεν έχει παγκόσμια ισχύ, καθώς δεν ισχύει για τα υπόλοιπα Θέατρα Σκιών του πλανήτη, όπως, για παράδειγμα, για αυτά που άκμασαν στην νοτιοανατολική Ασία (Κίνα, Ιάβα, Ινδία) ή για αυτά που εντοπίζονται στην Δύση. Κατά συνέπεια, ο νεοελληνικός Καραγκιόζης αποτελεί ένα «μοναδικό» υποσύνολο του Παγκόσμιου Θεάτρου Σκιών.
Με τη λογική αυτή, ο ειδικότερος εννοιολογικός και φιλοσοφικός προσδιορισμός της τέχνης του Καραγκιόζη έχει ως σημείο αναφοράς τα θεμελιώδη γνωρίσματα του νεοελληνικού Θεάτρου Σκιών, τα οποία πηγάζουν μέσα από τη λειτουργία και την αισθητική της τέχνης του Θεάτρου Σκιών (ως ένα ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο).
Κατά την προσέγγιση, λοιπόν, της έννοιας και της φιλοσοφίας του Θεάτρου Σκιών, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα εξής:
- Το Θέατρο Σκιών έχει ως βασικό σημείο αναφοράς τη σκιά, που γεννιέται με τη συνδρομή του φωτός, πάνω στην τεντωμένη επιφάνεια του επίπεδου πανιού.
- Η δημιουργία των σκιών οφείλεται, επίσης, στις δισδιάστατες φιγούρες, που κινούνται πάνω στο επίπεδο πανί και αποκτούν υπόσταση χάρη στο φως.
- Η κίνηση της φιγούρας μετατρέπεται σε δραματική τέχνη χάρη στο ζωοποιό λόγο του καραγκιοζοπαίχτη.
Ο καραγκιοζοπαίχτης είναι ποιητής. Είναι καλλιτέχνης του λόγου, έτσι όπως ο ίδιος εμψυχώνει τις δισδιάστατες σκιές στο πανί. Παίρνοντας τη σκυτάλη από τους μάστορές του, αναβιώνει τον προφορικό τους λόγο, έτσι όπως η προφορική παράδοση μεταλαμπαδεύεται, ανά τους αιώνες, από την εποχή των ομοτέχνων του Ομήρου, μέχρι και σήμερα. Μύστης στα άδυτα και το άβατο της λαϊκής προφορικής παράδοσης, γνώστης των αιώνιων μυστικών της γλώσσας και αριστοτέχνης στον αυτοσχεδιασμό, ικανός να μιμηθεί διαλέκτους, ήχους ή φωνές, αλλά και μάγος στην τέχνη του ανιμισμού. Δια της φωνής του, ο καραγκιοζοπαίχτης παραδίδει, στο άπειρο σύμπαν, την τέχνη του λόγου και την ποίηση, χάρη στη ρυθμική ροή της γλώσσας του, στις αυτοσχέδιες ατάκες, στο γέλιο και στο δάκρυ, στους θεατρικούς διαλόγους και μονολόγους, στις ρίμες, στους στίχους και, ίσως πιο πολύ από όλα, χάρη στον παντοδύναμο δεκαπεντασύλλαβο.
Ο δεκαπεντασύλλαβος του καραγκιοζοπαίχτη είναι αυτός που, πιο πειστικά από οτιδήποτε άλλο, πιστοποιεί την ποιητική και ποιοτική αξία του ρυθμικού ζωοποιού λόγου του. Είναι αυτός που γεμίζει δάκρυα τα μάτια και κάνει το θεατή να αναρριγήσει από υπερηφάνεια και πόνο, την ώρα που μετά από το γέλιο που μας χάρισε ο Ξυπόλυτος, φτάνει η τελική σκηνή της κάθαρσης και το πέρασμα από την κωμωδία στην τραγωδία:
- Γίνεσαι Τούρκος, Διάκο μου, την πίστη σου να αλλάξεις, να προσκυνήσεις το τζαμί, την εκκλησιά να αφήσεις και να μοιράσουμε μαζί τα πλούτη της Ελλάδος;- Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω! Πάτε κι εσείς και η πίστη σας, μουρτάτες, να χαθείτε. Αν θέλετε χίλια φλουριά και χίλιους μαχμουτιέδες, μόνο πεντέξι ημερών ζωή να μου χαρίστε. Όσο να φτάσει ο Οδυσσεύς και ο Θανάσης Βάγιας. Όταν το ύδωρ και το πυρ στενώς συμφιλιωθούνε, τότε κι εμείς θα γίνουμε πιστοί των Τούρκων φίλοι.
Ο καραγκιοζοπαίχτης δεν είναι, απλώς και μόνο, ποιητής. Συνιστά την πλήρη επιβεβαίωση της παντοκρατορίας του ενός. Είναι ο άνθρωπος καλλιτέχνης, ο οποίος κάνει τα πάντα από μόνος του, όπως διατύπωσε, σοφότατα για την τέχνη του, ο καραγκιοζοπαίχτης Κώστας Καράμπαλης:
«Να ξέρεις να μιμηθείς χίλιες φωνές ή διαλέκτους, να έχεις μια επιδεξιότητα ανεπανάληπτη, να σχεδιάζεις φιγούρες, να επινοείς το έργο στην ίδια τη σκηνή, να παίζεις χωρίς τη βοήθεια υποβολέα, να είσαι με μια λέξη ποιητής και τεχνικός συγχρόνως, ιδού η τέχνη μας».
Γνώμη με αφορμή το παρακάτω βίντεο:
Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης
(Πατραϊκός ή Πατρίκιος)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου