ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ Κέδρος 1978
"Όταν, στα 1962, κυκλοφορεῖ τὸ ἡμερολόγιο τῆς ὁμηρίας STALAG VI C τοῦ Ὅμηρου Πέλλα, τὸ ἐλληνικό κοινό αν πληστα διαβάζει καὶ συμμερίζεται ἐνθουσιασμένο – τί ἀντίφαση ἀλήθεια! – τὰ πάθη τοῦ βιβλίου, ἡ ἐπίσημη κριτική ἐκπλήσσεται γιὰ τὸ ἀπροσδόκητο γεγονός και τελικά τα Γράμματά μας ἔχουν ἀκόμη ἕναν συγγραφέα – όχι τυχαῖον.
Η προσφορά τῆς ῾Ελλάδας στὴν ἀντιπολεμική λογοτεχνία τοῦ β΄ παγκόσμιου καὶ εἰδικά στον τομέα ἐκεῖνο τῶν γερμανικῶν στρατοπέδων, εἶχε στο ἀκέραιο ἐκπληρωθεί... ᾿Αλλά ὁ "Ομηρος Πέλλας δὲν εἶναι ἡ περίπτωση τοῦ συγγραφέα μὲ τὸ ἕνα βιβλίο – παρ' ὅτι λίγα τα χρόνια που έζησε καὶ ἐκεῖνα πῶς. Πλήν ἀρκετῶν μελετών, δοκιμίων και σημειωμάτων, πλήν τοῦ θεατρικοῦ ἔργου «Ακριβή», πλήν δρισμένων γραμμάτων τῆς ἀλληλογραφίας με τη γυναίκα του, σήμερα, περασμένα ἤδη 15 χρόνια [41 ΣΗΜΕΡΑ] ἀπὸ τὸν ξαφνικό θάνατό του, βλέπουν τὸ φῶς τῆς δημοσιότητας τα διηγήματά του. "Όλα-ὅλα εἶναι ἐφτά (στην τελική τους, νομίζω, μορφή). ΟΙ ΚΑΡΦΙΤΣΕΣ, ή ΑΝΝΑ, ὁ ΑΝΔΡΕΑΣ, & ΣΤΑΥΡΗΣ (σταλμένο με το ψευδώνυμο Ο. Γλάρης στην «'Επιθεώρηση Τέχνης» για το διαγωνισμό ἀντιστασιακού διηγήματος «Κορυσχάδες»), ἡ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ, ή ΘΟΔΩΡΑ καί ὁ ΓΕΡΟ- ΔΙΑΣ. «Συμφωνία λυγμῶν» τὰ ὀνόμαζε ὁ ἴδιος, στάλες βροχῆς ποὺ τὴν ψυχή καὶ τὸ κορμί μουσκεύουν, θλίψη καί κρύο μαζί. Πλαίσιο το χωριό καὶ ἤρωές του τὸ μνημολόγιο τῆς σχηματισμένης-ἀσχημάτιστης παιδικῆς ἡλικίας, οἱ κοντινοί του ἀπτοῖ ἄνθρωποι που ἡ κατάληξή τους δὲν εἶναι τὰ βαθιά γηρατειά καὶ τά καλά πλούτη. Ο χαμός πρίν τῆς ὥρας τους καὶ ἀπὸ συγκεκριμένες αἰτίες. Τα στερνά ὀρθώνονται ἀπό τά τριάντα πέντε καὶ ὕστερα, μέσα στήν ἀρρώστια καί τή στέ ρηση. Τα γυναικεῖα χέρια γρήγορα χάνουν την τρυφεράδα, γίνονται ἀρσενικά, ροζιάζουν. Ο δείχτης τῶν προβληματισμῶν του πάντοτε σημαδεύει τὰ βάσανα. «Ποῦ νὰ πατήσεις για να στηρίξεις τὸν ἄλλο; "Όπου ἀκουμπήσεις πληγή, ὅπου βάλεις το δάχτυλο πύο». Το τραγούδι καὶ ἡ χαρά πνίγονται στο γενικό, μοιραίο κλί μα, ὁ Γερο-Λιάς κάποια στιγμή μόνον ἀναρωτιέται μά ἀπο- μακρύνεται γρήγορα ντροπιασμένος, αἰτία τὰ ἐρωτήματα που θέτει ὁ ἴδιος ἐπιθυμώντας να κρατηθεῖ στή ζωή. Οἱ με- γάλοι δρόμοι για τους ἐλάχιστους, δυό-τρεῖς ξεφεύγουν τους νόμους τοῦ χωριοῦ, χάνονται κι αὐτοί σε λίγο μὲ τὸν α' ἤ β΄ τρόπο κακήν κακῶς «κι ὅμως ἡ ζωή πρέπει, μπορεῖ νά 'ναι όμορφη». Διδακτικός καί συμπάσχων στούς πίνακες τῆς κοινωνικῆς κριτικῆς του, δέν γίνεται διαφορετικά, ἡ αἰσθητική του πιέζεται ἀφόρητα ἀπό τούς ἐξωτερικούς κανόνες τῆς ζωῆς ἐκείνης, που στο κάτω-κάτω δέν ἔπαιζε καὶ δὲν γελοῦσε. Παρ' ὅλα αὐτά, τεχνίτης τῶν πολλαπλών καταστάσεων ὅταν ἡ μια ἱστορία εἰσχωρεῖ στὴν ἄλλη, ὅταν τὸ ἕνα πρόσωπο ταυ- τίζεται μὲ τὸ ἄλλο καὶ ἐκεῖ πάνω γεννιέται ἕνα τρίτο, φωνές τελικά πολλές μαζί, πολύβουη ζωή – καταραμένος ὁ θάνα- τος. Τότε μόνον οἱ ἄνθρωποί του παίρνουν τὰ ὀνόματά τους, γίνονται ἐπώνυμοι, "Αννα, Σταυρούλα, ᾿Ανδρέας, Θοδώρα, ὅπως οἱ σταυροί στούς τάφους, μπαίνουν πόδια-χέρια στην ὀριστική τους θέση, το κεφάλι τα μαλλιά ἡ φωνή. Τότε ή μνήμη τῶν προσώπων αὐτόματα λειτουργεῖ, τα όμορφα δι νειρα καὶ ἐκεῖνα πού μοιάζουν μάταια, πληγή που αἱμορρα γεῖ σ' ὅλο τὸ μάκρος τοῦ βίου του καὶ ὁ συγγραφέας. Συμφιλιωμένος με τη ζωή, τυπικά δὲν ἀνατρέπει τὸν κόσμο που βλέπει ἀλλὰ τὸν δέχεται στη φυσική, ἐλεύθερη καὶ ἀξιοπρεπή συμβίωσή του. Παπαδιαμαντικός, χωρίς ἄλλο, ἂν ἀπαραίτητο εἶναι νὰ ἐντάξουμε τόν "Ομηρο Πέλλα σε κάποιο γενικότερο συγγραφικό καὶ ἀνθρώπινο κλίμα τῆς σύγχρονης ἑλληνικῆς γραμματολογίας, πιστεύω, μὲ ἀσφάλεια θα τρύπωνε, κακότυχο ζουδάκι, κάπου ανάμεσα στον Στρατή Δούκα, τον Κο σμᾶ Πολίτη, τον Βασίλη Λούλη, τον Κώστα Χατζηαρ- γύρη, τή Μέλπω ᾿Αξιώτη, το Νίκο Καχτίτση ἀκόμα. Γεννήθηκε στο χωριό Καημένη Γυναίκα Κυπαρισσίας το 1921, ἀρχές χρονιάς. Πέθανε στη Σκόδρα τῆς Έδεσσας το 1962, λίγο πρίν ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα.
ΜΑΡΚΟΣ ΜΕΣΚΟΣ
Μάρτιος 1978
ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΓΙΣΤΟ ΠΕΛΛΑ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΙΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου