ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ ΜΗΤΣΟ ΚΟΥΚΟΥΛΑ [Β]

     Τούτη είναι μια άλλη αναφορά στο κοινωνικό μνημόσυνο, λογοτεχνικό, του

Δ Η Μ Η Τ Ρ Η   Κ Ο Υ Κ Ο Υ Λ Α,

που έγινε στον καταπληκτικό χώρο, [1] των εκδόσεων Εύμαρος, προχτές στις 26-1-25. Λοιπόν πρώτα μίλησαν οι συγγραφείς Σωτ Δημητρίου, Φιλιπ. Φιλίππου, Μαίρη Κακολύρη και Όλγα Τραυλού, καθώς και ο εκδότης του Εύμαρου, των οποίων σήμερα αναρτούμε τις ομιλίες και όλα τα σχετικές τοποθετήσεις και τελευταία τη δική μου.   Προηγήθηκαν προχτές οι τοποθετήσεις των δυο φίλων και συντρόφων από τα αλλοτινά χρόνια, εκείνα τα χρόνια με τα όνειρα και τη φαντασία η εξουσία ανήκε στους νέους. Χρόνια μεγάλα και έντονα, του Έρωτα και της Επανάστασης, όπως τονίσαμε και προχτές.

 Συνάμα έτσι πάλι σαν "άρτυμα" δημοσιεύομε ένα μικρό κείμενο του Δημητράκη ¨Η ΛΑΪΚΗ" από το βιβλίο του "ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ"

Στη λαϊκή

Πάντα ψωνίζω ψάρια από τη Λαϊκή. Με τις αναπόφευκτες σε τέτοια πράγματα προτιμήσεις Πριν από κάποιο καιρό σύχναζα σε δυο πάγκους αυτές του Θανάση που χώλαινε από το ένα του πόδι και ηλικιακά πλησίαζε στη σύνταξη ή αυτόν του Νικόλα, ενός σαραντάχρονου φωνακλά. Μόνο που βρισκόντουσαν δίπλα-δίπλα και όλη την ώρα τσακώνονταν άγρια, Κάποια στιγμή ο νεότερος μετακόμισε πιο κάτω. Την πρώτη φορά που τον επισκέφτηκα στη νέα του θέση του έκανα με τρόπο και μια παρατήρησης πως δεν είναι σωστό να χρησιμοποιεί τέτοιο λεξιλόγιο για έναν ηλικιωμένο συνάδελφό του Τότε ο Νικόλας πλησίασε και με ύφος αμετανόητου μου είπε - Ο κουτσαύλας είναι καριόλης. Μένουμε στην ίδια γειτονιά και τον ξέρω». Ενώ με στιλ φιλοσοφίας του καφενείου, συμπλήρωσε: «Ξέρει ο Θεός ποιους σημαδεύει με κουσούρια!» Πέρασε ένα διάστημα, ο Θανάσης βγήκε στη σύνταξη και μου έμεινε μόνο ο Νικόλας. Κάποια Τετάρτη όμως δεν φάνηκε και τον πάγκο κρατούσε ο βοηθός του. «Το αφεντικό είναι στο μαιευτήρια. Γεννάει η γυναίκα του», μου είπε. Όταν ξαναεμφανίστηκε φαινόταν κατηφής και δεν διαλαλούσε στεντόρεια όπως πριν το εμπόρευμά του. - Είχατε γεννητούρια Νικόλα έμαθα, αγοράκι ή κοριτσάκι. - Αγοράκι αλλά τί τα θες. Έχει το σύνδρομο Down! - ψιθύρισα σοκαρισμένος «να σας ζήσει» χωρίς να πάρω απάντηση. Ήρθε ακόμη 2-3 φορές. Πάντα κατηφής. Και μετά χάθηκε! Μπονζάι, 26-06-2015) Πρώτη δημοσίευση: Λογοτεχνικό Ιστολόγιο Πλανόδιον-Ιστορίες.

ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΥΜΕ ΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ  ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ και απομένει η δική μου παρέμβαση, που θα γίνει εν ευθέτω χρόνω....  

Α] ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΚΟΥΛΑΣ

Η αφήγηση είναι το νερό που χρειάζεται η Μνήμη να τρέφεται, να κυλάει στους πόρους της, να τη ζωντανεύει, να την κάνει ιστορία και μύθο. Είναι η ακριβή κληρονομιά που μας άφησαν οι προπαπούδες μας, εξασκημένοι με τα Ομηρικά έπη. Με γλαφυρότητα και ζήλο αναπαράσταιναν μυθικά ή πραγματικά γεγονότα, με τη μύχια επιθυμία να μεταδοθούν, να πάνε στις επόμενες γενιές, να σωθούν για την ομορφιά και την αλήθεια τους. Αυτό ήταν και το σχολείο, μέσα στους αιώνες, που τους εκπαίδευε στις αξίες της ζωής. Αμόλυντες ιδέες έβγαιναν από «το έρκος των οδόντων τους» για την ανδρεία, την υπερηφάνεια, την τόλμη, το σεβασμό, τη φιλία, την αγάπη, την ομορφιά

Αυτές οι δοξασίες και οι αφηγήσεις έφτασαν μέχρι την προηγούμενη γενιά των πατεράδων μας κι ένας νεαρός ακροατής με τις κεραίες της συγκίνησης του ολάνοιχτες, ο φίλος μας Δημήτρης Κουκουλάς, συνέχισε με ιδιαίτερη ζέση το έργο τους. Απόλαυση να τον ακούς να διηγείται και να γράφει

Στην ενήλικη και περιπετειώδη ζωή του, τ' αξιοποίησε όλα αυτά μ' εκείνα τα διακριτά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τους μεγάλους συγγραφείς: οξυδέρκεια, παρατηρητικότητα, μνήμη, αγάπη για την διατήρηση του κάλλους, μεταδοτικότητα, παρρησία στην υπόδειξη της ασχήμιας κρατά πανάκριβη παρακαταθήκη αυτόν τον μίτο ως το πολυτιμότερο εφόδιο της ευζωίας και τον σπέρνει στο διηνεκές μέσα από τα βιβλία του

Το δικό του πρώτο σχολείο, που απελευθέρωσε όλο το χρυσάφι της ψυχής του και γαλούχησε τη μνήμη του, ήταν τα καφενεία στο χωριό του, το Πυργάκι Μεσσηνίας, με τους «αναλφάβητους» πολλές φορές μάστορες του λόγου, που απάγγειλαν ραψωδίες χωρίς τη γνώση του δεσμού τους με την πανάρχαια τέχνη. Τους παρακολουθούσε κι όλοι οι πόροι της ύπαρξής του διαστέλλονταν, για να ρουφήξουν το νέκταρ της παραμυθίας τους. Τα αποθησαύριζε μέσα του για εκείνη τη στιγμή που έμπλεος χρήσιμης και ανώφελης εμπειρίας βίου, θα αποτίναζε τα χαμερική και θα τα πρόβαλε στο στερέωμα της Λογοτεχνίας με μεταδοτικότητα δάσκαλου και μάστορα στην διαδικασία της λειτουργίας της, το ιδανικότερο δίδυμο στην διακονία της Τέχνης του λόγου.

Μέσα στην ατμόσφαιρα που σκηνογραφεί, σκηνοθετεί και παίζει, γνωρίσαμε το πάθος του Δημήτρη για τον κινηματογράφο από τα αριστουργηματικά του «Φορτηγά», που το καφενείο-σχολείο τον εκπαίδευσε προβάλλοντας ταινίες και που τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν οι γυναίκες. Οι ανώνυμες γυναίκες και οι δικές του γυναίκες. Παντού ενυπάρχει ως αύρα η μάνα του, που του γαλούχησε την ακριβή του ευαισθησία. Σε κατάλληλες σκηνές κυκλοφορεί η Ελένη, μπαίνει προμετωπίδα και φλάμπουρο η Τάνια στο ταξίδι της «βαρκαρόλας». Ο Δημήτρης κρατώντας σε όλη του τη ζωή αυτήν την αγάπη και το σεβασμό στη γυναίκα, της αφιέρωσε και την τελευταία του πράξη: στην Αυλίδα ζήτησε ν' αφεθεί η ύλη της ύπαρξής του. Εκεί όπου η Ιφιγένεια, η πρώτη γυναίκα που η πυγμή των ανδρών ορίζει ν ανεβεί στο βωμό για θυσία. Τιμώντας την επιθυμία του, όπως του πρέπει, στης θάλασσας το μέτωπο τον αποθέσαμε και με σπονδή τον αποχαιρετήσαμε.

Στους «Αριστεριστές» του ο Δημήτρης γράφει ένα μικρό έπος και μια τρυφερή ελεγεία για τη νιότη του και τους αγώνες της. Καταγράφει ένα παλίμψηστο με όλες τις αποχρώσεις του κόκκινου και του κίτρινου, στο φόντο που ζωγράφιζαν τα σύμβολά τους τα «γκρουπούσκουλα» της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, όπως κι εκείνος τ' αποκαλεί, όχι με ειρωνικό τρόπο αλλά με τον αναγκαίο για την αναπνοή του χιούμορ. Η αφιέρωση του βιβλίου στον γιατρό Βάσο Τσιρώνη είναι η τιμή και η αναφορά που θεωρεί ότι οφείλουμε στον άδολο αγωνιστή. Καταθέτει ένα ύστατο κόκκινο γαρύφαλλο στον ρομαντικό υπερασπιστή του ονείρου για μια δίκαιη και ειρηνική ανθρωπότητα.

Η «Βαρκαρόλα» είναι συλλογή διηγημάτων ενός μεγάλου φάσματος και χρονικής απόστασης. Είναι γιομάτα από έρωτα όλων των ειδών και των εντάσεων: αγάπη στον άνθρωπο που παλεύει τα προσωπικά του δαιμόνια, τον πόνο σώματος και ψυχής, σύγχρονα έθη και ήθη και πολύ Ιστορία. Ξεκίνησα να το διαβάζω, μόλις είχε κυκλοφορήσει το βιβλίο ζεστό ακόμα από το τυπογραφείο και χάρηκα που του κόμισα εγώ πρώτη, τα γνωστά γλαύκα της Αθήνας του ιδιαίτερου ταλέντου του. Καθώς διάβαζα σκάλωνα στη μαγεία του λόγου του κι όλο ήθελα να τον καλέσω στο τηλέφωνο κι όλο συγκρατιόμουν να πάω παρακάτω, μα στο διήγημα «παλιές εγκυκλοπαίδειες» μόλις το τελείωσα δεν μπορούσα άλλο να περιμένω. Τον κάλεσα αμέσως και του εκδήλωσα τον ενθουσιασμό μου και τις ευχαριστίες μου για την γνωριμία της περίπτωσης του Νικόλαου Γαλάτη. Στάθηκα πολύ στο διήγημα αυτό, από την αγάπη μου στην Ιστορία. Διαβάστε το, να νοιώσετε με τι πνοή συμμετοχής πάλλει το φυλλοκάρδι του Δημήτρη. Δεν είναι λέει ιστορικός, γι' αυτό απελευθερώνει το συναίσθημα του και με την καθαρή ανθρώπινης ποιότητας ευθυκρισία του, εκδηλώνει την αποστροφή του για ότι κακό υπέθαλψε την πορεία μας.

Το βίωμά του πιο έντονο από κάθε άλλη αναφορά στα βιβλία του, είναι στον ανθρώπινο πόνο, μέσα από τις σωματικές κακουχίες της ασθένειας. Εκεί ο Δημήτρης βγάζει την ψυχή του, την κολλάει στις άλλες ψυχές που τον συντρόφευσαν και τους συντρόφευσε στη μάχη της ανυπεράσπιστης φύσης μας στο μοιραίο και την απώλεια. Δεν χάνει όμως το χιούμορ του ποτέ, γιατί αυτό είναι η δικλείδα ασφαλείας του. Το γέλιο του δίνει τη δύναμη να απαλείψει τη μουντή όψη των πραγμάτων, το μαύρο και το γκρι δεν υπάρχουν στο δικό του στερέωμα. Θέλει φως, περισσότερο φως. Αυτό είναι το μεγάλο δώρο που μας κάνει ο Δημήτρης. Μας δείχνει το φωτεινό πρόσωπο του φεγγαριού και το κυκλάμινο που ανθίζει στην πέτρα χωρίς νερό και χώμα, μ' ότι πολύτιμο έχει κρατήσει στην ρίζα του.

Το ίδιο κάνει και με το τελευταίο δώρο που μας χαρίζει το «Μετά το διάλειμμα». Το θέαμα, το συναίσθημα, η τραγική στιγμή και η αστεία. Η αγκαλιά της θεατρικής σκηνής, η αγκαλιά της Ματούλας, η αγκαλιά της οθόνης. Μνήμη και συναίσθημα, καταγραφή της φευγαλέας ματιάς και της επίμονης στον διπλανό μας. Όλα μετρούν στο ζύγι της ανθρωπιάς του Δημήτρη κι όλα αντιστρέφονται από τον πόνο στο γέλιο κι από το γέλιο στην οργή.

Το 2016 βρεθήκαμε στο γενέθλιο τόπο του Δημήτρη για την παρουσίαση της «Βαρκαρόλας». Εκεί ζήσαμε και νιώσαμε την εκτίμηση και την αγάπη των συμπατριωτών του, κάτι που ανατρέπει τη ρήση συδείς προφήτης στον τόπο του. Όταν είχε εκδώσει τα «Φορτηγά» το βιβλίο αγκαλιάστηκε με τέτοια αγάπη που εκτός από τα βιβλιοπωλεία είχε εκτεθεί και σε κρεοπωλείο συγχωριανού του στους Γαργαλιάνους απ' όπου πουλήθηκαν 180 βιβλία κι όταν ο Δημήτρης του ζήτησε να κρατήσει το μερίδιό του, όπως έκαναν και οι βιβλιοπώλες, εκείνος δεν δέχθηκε, ήταν τιμή του να πουλάει δύο ειδών τροφές στον πελάτη του. Συγκινημένος ο Δημήτρης μάς εξιστορούσε καθώς περπατούσαμε στους Γαργαλιάνους δείχνοντάς μας το μαγαζί και τον συμπατριώτη του Αυτός ήταν ο αγαπημένος μας φίλος που στερούμαστε τη ζωντάνια του, σήμερα, μα μένει ακέραιος στα έργα του. Κι επειδή σας μετέφερα στο χωριό του, θα ήθελα να κλείσω με μια προφορική του ιστορία, την ωραιότερη που έχω ακούσει από τη σχέση μας με τα ζώα.

Ήτανε, λέει ο Δημήτρης στην Αθήνα φοιτητής, έλειπε καιρό και έρχεται για Πάσχα στο χωριό του. Αναζητά το άλογό τους που δε το βλέπει στο σπίτι. Είναι στο κτήμα, του λένε, άρρωστο. Φεύγει τρέχοντος προς τα κτήματά και παίρνει το μονοπάτι που ξέρει πως τον οδηγεί σ' εκείνα. Αυτά τον μυρίζει και αρχίζει να χλιμιντρίζει έξαλλο Φθάνει κοντά του, τ' αγκαλιάζει, το ξεδένει και με δάκρυα χαράς κι ανακούφισης μιλούν.

Έχω την ακριβή ομορφιά της εικόνας, που μου χάρισε ο Δημήτρης με το ίδιο βούρκωμα στα μάτια πάνω στο αγαπημένο του φαρί, χωρίς σέλα και γκέμια, αγκαλιάζοντας, απ' το λαιμό το αγαπημένο του ζωντανή, τρέχουν στην άπλα του ελαιώνα τους.

Δεν ξεχνιέται ο Δημήτρη μας!

Μαίρη Κακολύρη

Ο Επανάληψη περιστροφής Χ

REDMI 130 50

Στον Δημήτρη Κουκουλά σπονδή στην Αυλίδα για το αιώνιο του ταξίδι

Ω Ιφιγένεια, σεπτή ιέρεια της επικούρου Αρτέμιδος, εδώ, στην Αυλίδα που συνέβησαν όλα και η μνήμη σου αιώνια θάλλει, προσκυνητές ήρθαμε να τελέσουμε σπονδές

σε προσφιλή μας άνδρα, τον εκ Μεσσηνίας Δημήτριο.

Τον τόπο αυτόν διάλεξε εκείνος, εν ζωή, ακόμη, ευρισκόμενος πλήρους πνεύματος, ενάργειας και τόλμης, κι από λατρεία και τιμή στη θηλυκή σου υπόσταση και φύση να λάβεις, έστερξε την τέφρα του ως τον στερνό του λόγο αγάπης.

Ο όρκος μας στέκει εδώ μπροστά σ' αυτή τη θάλασσα

που για το άδικο ταξίδι των προγόνων μας θυσία κοριτσιού ζήτησε να γαληνέψει

μα άλλες οι θείες βουλές

βγαίνουν καπνοί στο βωμό από άλλο αίμα

ποτισμένος

κάμπτονται οι άνεμοι και ούριο το σαλπάρισμα

προστάζουν

και ο χρησμός στ' όνομά σου βγαίνει αληθινός αυτό το ίφι το ισχυρό του και το γένος που κουβαλά άσβεστο θα μένει για πάντα

όπως μέσα στην ψυχή μας ο αγαπητός μας φίλος.

Χαίρε Δημήτρη!

Μαίρη Κακολύρη

28/01/2025 10:21

Β  ΑΝΝΙ ΕΡΝΩ «ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ»

Να περισώσει κάτι απ' το χρόνο, στον οποίο εμείς δεν θα υπάρχουμε.

      Ο Δημήτρης Κουκουλάς έφθασε στη λογοτεχνία (την έκδοση του πρώτου του βιβλίου το 2011) με πλήρεις τις αποσκευές του: μία πορεία με έντονη δραστηριότητα στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο και μακρά ενασχόληση με την παραγωγή γραπτών κειμένων, με χρονογραφικό και κριτικό χαρακτήρα κυρίως, μέσω του blog που διατηρούσε.

Το 2011 εκδίδεται το βιβλίο «Τα φορτηγά και άλλες ιστορίες» όπου αποκαλύπτεται το εξαιρετικό αφηγηματικό του ταλέντο. Ακολουθεί το βιβλίο «Οι Αριστεριστές» το 2015, «ένα γλυκόπικρο χρονικό της μεταπολιτευτικής ουτοπίας μας», όπως το χαρακτηρίζει ο συγγραφέας, στη συνέχεια «Η Βαρκαρόλα» το 2016 και το «Μετά το διάλειμμα» το 2023.

Με παλαιότερους όρους θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για αυτοβιογραφικές ιστορίες και για ηθογραφία και να δούμε κάθε βιβλίο ξεχωριστά. Όμως μια σύγχρονη ματιά μπορεί να διακρίνει ότι τα τέσσερα βιβλία αποτελούν ένα άτυπο τόξο που στο πλαίσιο της χρονολογικής εξέλιξης ξετυλίγεται η μοναδικότητα μιας ζωής. Ο Δημήτρης Κουκουλάς ανακαλεί μνήμες καταγράφοντας ιστορίες με ένα πολύ προσωπικό άθροισμα εικόνων και λέξεων.

Στα Φορτηγά, το πρώτο βιβλίο αυτής της άτυπης τετραλογίας, παρακολουθούμε το χρονικό της ενηλικίωσης τ σε ένα χωριό της Μεσσηνίας τη δεκαετία του 50. Χωρίζεται σε τρεις ενότητες (Τα φορτηγά, τα θεάματα και τα μπάνια) που καθεμία παρακολουθεί τους άγουρους νέους της εποχής που θέλουν να γνωρίσουν το άγνωστο και να μυηθούν στα μυστήρια της ζωής. Εδώ ο συγγραφέας επιλέγει να παρακάμψει το «εγώ» και να δώσει φωνή στη συλλογική εμπειρία, χρησιμοποιώντας την αντωνυμία «εμείς». Μέσα από μία συλλογή στιγμιότυπων της συλλογικής καθημερινής ζωής αποτυπώνεται η πραγματικότητα μιας εποχής. Το προσωπικό βίωμα μετατρέπεται σε λογοτεχνική

αυτομυθοπλασία που μεταγράφει τις συλλογικές εμπειρίες μιας γενιάς. Τα θραύσματα της μνήμης συνθέτουν το παζλ μιας εποχής όπου τα φορτηγά αντιπροσωπεύουν τη νεωτερικότητα, τα θεάματα περιλαμβάνουν την παράδοση (καραγκιόζη) αλλά και τον κινηματογράφο, με εντοπιοιηικικούς ήρωες και εικόνες από όλο τον κόσμο. Τέλος τα θαλασσινά μπάνια έχουν έντονη σωματικότητα και αισθησιασμό.

Στο επόμενο βιβλίο, «Οι αριστεριστές», ο συγγραφέας μιλάει για την περίοδο μετά το 1973, όταν εντάχθηκε σε μία ακροαριστερή οργάνωση. Με χιούμορ και τρυφερότητα περιγράφονται οι επαναστάτες --- της εποχής, γεμάτοι όνειρα και ελπίδες που στο τέλος διαψεύδονται

Η συνέχεια δίνεται στο βιβλίο «Βαρκαρόλα στην κοίτη της πόλης» με 10 διαγγήματα άλλα πολυσέλιδα και άλλα πιο σύντομα, με τον αφηγητή να περιηγείται την αφιλόξενη πόλη και να καταγράφει εικόνες και πρόσωπα καθημερινών ανθρώπων, βιοπαλαιστών που μας μοιάζουν και έχουν πάθει και βάσανα.

-

            Στο «Μετά το διάλειμμα» ο Δημήτρης Κου» πρόσωπο 19 ιστορίες που εκτείνονται στο Διαλεκτική αλληλεπίδραση μεταξύ του οικείου και του ξένου, του συλλογικού και του ατομικού. Η συνάντηση με το αναπάντεχο και τα παιχνίδια της μοίρας.

Στη ζωή του Δημήτρη υπήρχε η πολιτική. Αναπόφευκτα το πολιτικό στοιχείο υπάρχει στη λογοτεχνία του, χωρίς να είναι κυρίαρχο, αλλά διαποτίζει το περιβάλλον των ιστοριών και δίνει ιστορικό βάθος.

Το πηγαίο χιούμορ του είναι παρόν σε κάθε στιγμή και συμβάλλει στην αναγνωστική απόλαυση.

Οπωσδήποτε πρέπει να αναφερθεί η αγάπη του στον κινηματογράφο και το θέατρο, που διατρέχει το έργο του. Με πολλές αναφορές σε ταινίες και ηθοποιούς, η 7η τέχνη υπήρξε έμπνευση και σημαντική επιρροή. Ο ΔΚ υπήρξε ένας ανεπανάληπτος συλλέκτης εικόνων, που στη συνέχεια εύρισκαν τη θέση τους μέσα στις αφηγήσεις του.

Τέλος, βασικό θέμα του αποτέλεσε η μνήμη, ένας ανεμοστρόβιλος συλλογικών και προσωπικών αναμνήσεων, μέσα σε ταραγμένους καιρούς Αυτός κανωνικές και πολιτικές αλλαγές. Είναι η βάση για την αυτομυθοπλασία του και ένα βαθύ, γεμάτο συναίσθημα, προβληματισμό για την ανθρώπινη κατάσταση. Ο ΔΚ, ένας απλός άνθρωπος με πολύ ευαίσθητες κεραίες και αφηγηματικό ταλέντο, μετατρέπει το προσωπικό βίωμα σε συλλογική εμπειρία, αφορμή για εξερεύνηση των οικουμενικών θεμάτων της αγάπης, του θανάτου, του περάσματος του χρόνου, και μετατρέπεται σε ηχώ της γενιάς και της εποχής του. Δημιούργησε ένα λογοτεχνικό σύμπαν γεμάτο γοητευτικές αφηγήσεις σε ρέουσα εκφραστική γλώσσα, με χιούμορ, ειλικρίνεια και ζωντάνια. Θα απολαμβάνουμε πάντα την ανάγνωση των βιβλίων που μας χάρισε και θα θυμόμαστε τον δημιουργό τους, έναν ευφυή και χαρισματικό άνθρωπο και συγγραφέα.

ΟΛΓΑ ΤΡΑΥΛΟΥ

i

Π

27/01/2025