theodoroskollias@gmail.com // 6946520823
Aλήθεια ποιος φταίει για την κατάντια της χώρας μας;

Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου 2020

Ο ερωτικός (και παιγνιώδης) Σεφέρης

Δημήτρης Ζεβόλη

   .... Επίσης ήταν ένας πολύ ερωτικός άνθρωπος. Οι ερωτικές του σχέσεις υπήρξαν ευάριθμες και επέδρασαν (αναπόφευκτα) και στην καλλιτεχνική του δημιουργία.
Μια άγνωστη πλευρά του έργου του, σίγουρα πάρεργη αλλά όχι αμελητέα για την κατανόηση της προσωπικότητάς του αποτελεί σειρά σατιρικών στιχουργημάτων τα οποία έγραψε για να ξεδώσει αλλά, αρκετές φορές, και για να θάψει, κυριολεκτικά, με τη βιτριολική σάτιρα, πρόσωπα και καταστάσεις, αδιαφορώντας για την γνώμη των σοβαροφανών και ανοήτων, κατά την γνωστή αποστροφή του Καβάφη «Οι ελαφροί ας με λέγουν ελαφρόν»
Μεταξύ (των πολυάριθμων) κριτικών δοκιμίων του είναι και το έξοχο για τον Ερωτόκριτο, γραμμένο το 1946, (βρίσκεται Δοκιμές τ. Α΄ σελ. 268, εκδ. Ίκαρος) στην οποία παραπέμπω. Εκεί μεταξύ άλλων σημειώνει «Ο Ερωτόκριτος είναι ίσως το μοναδικό, αλλά ασφαλώς ένα από τα ελάχιστα ελληνικά έργα του λόγου που μιλούν αισθησιακά σε έναν κόσμο ερωτικά απωθημένο».
Παρόλα αυτά ή ίσως εξαιτίας όλων αυτών ( ; ) δεν δίστασε να συνθέσει (το 1961;) μια παρωδία του Ερωτόκριτου, με τίτλο «Αρετή και Ρωτόκριτος» της οποίας η αθυροστομία εμπόδισε τον Γ.Π. Σαββίδη να τη συμπεριλάβει στον τόμο Τετράδιο Γυμνασμάτων Β’, το 1976.
Παρά ταύτα, τούτο δεν εμπόδισε τον Γ.Π. Ευτυχίδη (που δεν είναι άλλος από τον Γ.Π.Σαββίδη) να το συμπεριλάβει στην έκδοση των Εντεψίζικων του Μαθιού Πασχάλη (Λέσχη, 1989), όπου βέβαια ο Μαθιός Πασχάλης δεν είναι άλλος από τον Γ. Σεφέρη.

Να σημειώσω ότι Edepsiz είναι τουρκική λέξη και σημαίνει άνθρωπος χωρίς ανατροφή (edep= καλοί τρόποι, ανατροφή και siz είναι το "χωρίς"). Τα εντεψίζικα τα λένε στις απόκριες και είναι σκωπτικά τολμηρού και σεξουαλικού περιεχομένου στιχάκια.
Είναι αξιοσημείωτη η επιτυχία με την οποία ο ποιητής αναδημιουργεί/παρωδεί το πρωτότυπο χρησιμοποιώντας τη γλώσσα, το μέτρο και το ύφος του.
Ποια ήταν τα κίνητρα του Σ. για την σύνθεση της παρωδίας δεν είναι εύκολο, τουλάχιστον για μένα, να το πω. Σίγουρα ήταν ένας συνδυασμός περισσοτέρων. Αυτό που είναι βέβαιο είναι πως το παρατιθέμενο απόσπασμα, για μένα τουλάχιστον υπήρξε απολαυστικό.
Δεν ξέρω αν το ίδιο θα είναι για τον αναγνώστη. Ίσως κάποιων να προσβάλλει τον καθωσπρεπισμό τους, ίσως κάποιους «φίλους» να ενοχλήσει, αλλά αν δεν φοβήθηκε ένας Σεφέρης, να το συνθέσει, δεν θα φοβηθώ εγώ να το αναδημοσιεύσω, αναδεικνύοντας μια άγνωστη, για τους πολλούς, διάσταση της προσωπικότητάς του.
Δείτε το.
Α' 15-9-1961 / Σκηνή: Ξημέρωμα, στην κάμαρα της Αρετής.
Πρόσωπα: ΝΕΝΑ, ΑΡΕΤΗ.
ΝΕΝΑ
Μην το δαχτύλι σ' άγγιξε;
ΑΡΕΤΗ
Όχι, ήταν άλλο πράμα
πού 'νιωσα μες στη φούχτα μου μαζί μ' εκειό το γράμμα•
φείδ' ήτανε το πού 'πιασα κ' εσκιάχτην να τ' αφήσω,
μη με δαγκώσει τη φτωχιά και κακοθανατίσω.
Για να το πνίξω τό 'σφιξα, μα εκείνο πώς θυμώθη
φούσκωσε και κοκκίνησε και στα μεριά μου χώθη.
"Ρωτόκριτέ μου," κράζω του, "τρέξε και βούηθησέ μου•
έν' άγριο φίδι, ένα θεριό, που δέν ειδα ποτέ μου,
γυρεύγει μέσα μου να μπει, βαθιά να με δαγκώσει!"
Κι αυτός φωνάζει μου: "Αρετή, βλέπε μη σε κομπώσει***,
γιατ' είναι φίδι πίβουλο, μόν' σφίξε τα μεριά σου ...
ΝΕΝΑ
Ωχ, μάνα μου! ...
ΑΡΕΤΗ
... μην πάει πιο μπρος, και λύσε τα βυζιά σου.
Κι α' σου τα τρίβω, δέξου το, γιατί μ' αυτό τόν τρόπο
θε να ψοφήσει έτοιος εχτρός τω' δύσμοιρων ανθρώπω'."
ΝΕΝΑ
Και τά 'λυσες; και σ' τά τριβε;
ΑΡΕΤΗ
Ήμουν σε τέτοια κρίση.
Μονάχη ξεθηλύκωσα το πράμα που είχε ορίσει
κι αυτός μού τα χεράκωσε και τσίμπαγέ μου αγάλι
τα ρωγοβύζια, και στ' αυτί τη γλώσσα του είχε βάλει.
Το φίδι κοντοστάθηκε, λες κ' ήθελε να φύγει ...
ΝΕΝΑ
Αχ! τέτοιο ανήμερο θεριό τ' αφήνει το κυνήγι; ...
Οϊμέεε ...!
ΑΡΕΤΗ
... λες κι αφουγκράζουνταν πόσο η καρδιά μου χτύπα'•
ξάφνου τινάχτη• τό 'νιωσα στου κώλου μου την τρύπα ...
ΝΕΝΑ
Πόνεσες;
ΑΡΕΤΗ
... να σφηνώνεται και να γλιστρά σα χέλι,
τα πίσω-μπρος, τα πίσω-μπρος ...
ΝΕΝΑ
Γλύκα δεν έχει;
ΑΡΕΤΗ
... μέλι
το κούνημά του στάλαζε στο τρυφερό κορμί μου•
κι αυτός αφήνει το βυζί κι αρπάζει το μουνί μου.
Λέγω του: "Η χέρα στ' άμοιαστα**** πηγαίνει, παρατράπης."
ΝΕΝΑ
Καλά είπες.
ΑΡΕΤΗ
Μ' αποκρίνεται: "Μονάχα ένας αζάπης*****
βγάνει το φίδι τ' άγριο που χώθη σου από πίσω."
Λέγω του: "Σα να μέρεψε• λογιάζω να τ' αφήσω
ακόμη λίγο, Ρώκριτε• θα φύγει μοναχό του."
Μ' αυτός στα χείλη του λαγού, πού 'χε το δάχτυλό του
στο στόμα του το σύστρεφε και τη γλώσσα του θέλει ...
ΝΕΝΑ
Ποιανού λαγού;
ΑΡΕΤΗ
Που 'ν' εδεπά ... Μου λύθηκα' τα μέλη,
πείραξην είχα λογισμού, κ' έλεγα ν' αφορμίσω,
τα λογικά μου τά 'χασα, γύρευγα να γυρίσω
νά 'μπει το φίδι κι από μπρος ώς μες στα σωθικά μου,
να σκίσει με, να φάγει με, να πάρει την εξιά μου.
Τό 'νιωσεν ο Ρωτόκριτος και κράζει μου: "Σηκώσου•
καιρός πουνιάλο****** να χαρείς κάτω απ' τον αφαλό σου."
ΝΕΝΑ
Ωφούουουου!!
ΑΡΕΤΗ
Γυρίζω ανάσκελα, με δάγκωσε στον ώμο,
τότες μου φάνη κ' έσφαζε το δόλιο το λαγό μου
που σπάραζε και σπάραζε• τι 'ταν χοντρό το φίδι
που ώς το μανίκι τού 'μπηξε, κ' έκοβγε σα λεπίδι.
Ωσά λαγήνι που γενεί πολλά πλατύ στον πάτο
και στο λαιμό πολλά στενό και ποθυμιά γεμάτο,
εδέτσι ηταν το πράμα μου μέσα σε τέτοια πάθη.
Η αποκοτιά τω' δυο κορμιώ' τόσο μεγάλη στάθη
π' αγριέψασι σαν τα θεριά, πώς κάνουσι σα σμίγου'•
τα δόντια μας τη σάρκα μας δαγκώνασι κ' ετρύγου'.
Λέγω του: "Αφού ξεκίνησες την όρεξή σου εις τούτο,
κούνα το το δοξάρι σου γρήγορα στο λαγούτο,
πιο γρήγορα ... πιο γρήγορα ... πιο γρήγορα ... πιο γρήγορα ...
Σύντριψέ με, κάψε με, να μην μπορώ να φύγω ..."
Ζιμιό******* τραβήχτη, αντρειεύεται• το χώνει πιο βαθιά μου•
το δάχτυλό του ανάδευε την τρύπα στα μεριά μου,
με τ' άλλο χέρι μάλαζε τα βυζιά μου π' ανάψα'•
ήταν καμίνι η σμίξη του κ' εκόρωνα στην κάψα,
ώσπου ένιωσα το κύμα του μες στου λαγού το στόμα
να σπάζει, να γεμίζει το - κι άλλο να θέλω ακόμα.
ΝΕΝΑ
Αλίμονο! σε γάμησε! ... Πώς θα μανιάσει ο Κύρης,
σα μάθει πως ο Ρώκριτος σού 'γινε νοικοκύρης
κ' εμπήκε και σ' ετρύγησε κάτω απ' τον αφαλό σου.
Αχ! μαγειρεύγου' βάσανα οι κοπέλες σαν καυλώσου'!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
. *πέλας= πλησίον, γείτονας ,εξ ου και η ρήση του Πλάτωνα - όμοιος ομοίω αεί πελάζει- ο όμοιος πάντα το όμοιο του πλησιάζει ./ **Εντεψίζης (edepsiz) = αναιδής, αθυρόστομος, , άνθρωπος χωρίς τρόπους, αυθάδης και βωμολόχος. / ***κομπώνω= απατώ, πλανώ / ****άμοιαστα = αταίριαστα, απρεπή /*****αζάπης = φίλος, σύντροφος, ο δυστυχισμένος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου