Η κριτική της Λούξεμπουργκ στην Οκτωβριανή Επανάσταση

 Είναι από το βιβλίο 
Η ΟΥΤΟΠΙΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ 
του Θανάση Γιαλκέτση

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αυστηρή και προφητική κριτική που άσκησε η Ρόζα Λούξεμπουργκ στον Λένιν και στους μπολσεβίκους για τη διάλυση της συντακτικής συνέλευσης. Η στάση της Λούξεμπουργκ απέναντι στην Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν από την αρχή μια στάση ενθουσιώδους υποστήριξης. Ο Λένιν και ο Τρότσκι, οι δυο μεγάλοι πρωταγωνιστές της, και μαζί τους το ρωσικό προλεταριάτο είν χαν σώσει την τιμή του διεθνούς σοσιαλισμού και είχαν καταδείξει την επικαιρότητα της προλεταριακής επανάστασης. Η Λούξεμπουργκ ήταν πεισμένη ότι η ρωσική επανάσταση μπορούσε να αποτελέσει μόνον τον πρόλογο της ευρωπαϊκής επανάστασης, χωρίς την οποία η σοβι ετική Ρωσία κινδύνευε είτε να ανατραπεί από τις αντεπαναστατικές δυνάμεις είτε να καταλήξει σε αποτυχία και να εκφυλιστεί. Τον Σε πτέμβριο-Οκτώβριο του 1918, μέσα από τις φυλακές του Μπρεσλάου, η Λούξεμπουργκ έγραψε ένα κείμενο για τη ρωσική επανάσταση, που δημοσιεύτηκε δυο χρόνια μετά τη δολοφονία της, το 1921, χάρη στον Πάουλ Λέβι. Η Λούξεμπουργκ εξέφραζε στην αρχή την αλληλεγγύη της στους μπολσεβίκους και χαρακτήριζε τη ρωσική επανάσταση «το σημαντικότερο γεγονός του παγκόσμιου πολέμου».
Ο Λένιν και ο Τρότσκι είχαν τολμήσει να κάνουν αυτό που τόσο ο Κάουτσκι και οι Γερμανοί σοσιαλδημοκράτες όσο και οι Ρώσοι μενσεβίκοι θεωρούσαν αδύνατο, δίνοντας έτσι ένα παράδειγμα σε όλους τους επαναστάτες. Τους ανήκει η ιστορική τιμή ότι άνοιξαν πρώτοι τον δρόμο, έναν δρόμο που σίγουρα δεν θα μπορούσαν να τον διανύσουν μόνοι. «Τα πεπρωμένα της ρωσικής επανάστασης ήταν εντελώς εξαρτημένα από την παγκόσμια επανάσταση». Η ιστορική αξία των 13 μπολσεβίκων έγκειται στο ότι αυτοί «ηγήθηκαν του παγκόσμιου προλεταριάτου, κατακτώντας την πολιτική εξουσία και θέτοντας πρακτικά το πρόβλημα της πραγματοποίησης του σοσιαλισμού». Αλλά, πρόσθετε η Λούξεμπουργκ, «Στη Ρωσία το πρόβλημα μπορούσε μόνον να τεθεί, δεν μπορούσε να λυθεί». 14 Η Λούξεμπουργκ ασκούσε σκληρή κριτική στους μπολσεβίκους για την πολιτική τους στο αγροτικό ζήτ τημα. Το ότι επέτρεψαν την κατάληψη και το μοίρασμα της γης από τους αγρότες, ενώ ο σοσιαλισμός μπορεί να οικοδομηθεί μόνον με την εθνικοποίηση κολεκτιβοποίηση της μεγάλης και μεσαίας εγγείου ιδιοκτησίας και με τη συνένωση της γεωργίας και της βιομηχανίας, ήταν ένα καταστροφικό λάθος που υπαγορεύτηκε από καιροσκοπικούς υπολογισμούς, δηλαδή από την επιθυμία των μπολσεβίκων να κερδίσουν την υποστήριξη των αγροτών. Με τη διάδοση της γεωργικής μικροϊδιοκτησίας αυξάνονταν οι ανισότητες και οι ταξικές αντιθέσεις στους κόλπους των αγροτών, ενώ παράλληλα δημιουργούνταν ανταγωνιστικά συμφέροντα μεταξύ πόλης και υπαίθρου. Έτσι, οποιαδήποτε μελλοντική απόπειρα κοινωνικοποίησης της γης θα συναντούσε πολύ ισχυρές αντιστάσεις από τη μεγάλη μάζα των μικροϊδιοκτητών αγροτών. Η Λούξεμπουργκ ασκούσε επίσης κριτική στην πολιτική των μπολ- σεβίκων απέναντι στο εθνικό ζήτημα και συγκεκριμένα στο σύνθημά τους για το δικαίωμα των εθνών στην αυτοδιάθεσή τους. Εδώ όμως θα σταθούμε κυρίως στο ζήτημα της διάλυσης της συντακτικής συνέλευσης. Σύμφωνα με τη Λούξεμπουργκ, η αντίθεση των μπολσεβίκων προς την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία τους οδήγησε τελικά ως το σημείο να αρνηθούν κάθε μορφή δημοκρατίας, ακόμη και την προλεταριακή. Το φάρμακο που ανακάλυψαν ο Λένιν και ο Τρότσκι για να θεραπεύσουν τις ατέλειες και τις αδυναμίες της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, έγραφε η Λούξεμπουργκ, δηλαδή η γενική κατάργηση της δημοκρατίας, «είναι χειρότερο ακόμη κι από την αρρώστια που Επρόκειτο να θεραπεύσουν: Καταστρέφει αυτή την ίδια τη ζωντανή πηγή, απ' όπου μπορεί να διορθωθεί κάθε φυσική ατέλεια των κοινωνικών θεσμών: την ενεργό, ανεμπόδιστη, δραστήρια πολιτική ζωή όσο το δυνατόν πιο πλατιών λαϊκών μαζών του έθνους». τους μπολσεβίκους για τους περιορισμούς που επέβαλαν στις 1 θερίες των εργαζόμενων μαζών και των άλλων πολιτικών κομμάτων, Επικρίνοντας η Λούξεμπουργκ υποστήριζε ότι η ελευθερία ή είναι πλήρης όλους ή αλλιώς δεν υπάρχει: «Η ελευθερία μόνον για τους οπαδούς της κυβέρνησης και για μόνα τα μέλη ενός κόμματος -όσο πολυάριθελευμα κι αν είναι αυτά δεν είναι ελευθερία. Η ελευθερία νοείται πάντα ελευθερία για κείνον που σκέφτεται διαφορετικά: όχι από φανατισμό για τη “δικαιοσύνη", αλλά γιατί απ' αυτό εξαρτάται κάθε τι που διδάσκει, εξυγιαίνει, ξεκαθαρίζει μέσα στην πολιτική ελευθερία, και γιατί η “ελευθερία" χάνει την αποτελεσματικότητά της όταν καταντάει προνό " Η Λούξεμπουργκ έφτανε μάλιστα στο συμπέρασμα ότι σε μια κατάσταση πολιτικού μονοπωλίου ενός κόμματος, κατάργησης των μια». δημοκρατικών εγγυήσεων, ανελευθερίας και μαρασμού της δημόσιας ζωής, η διαφθορά γίνεται «αναπόφευκτη». Η πρακτική του σοσιαλισμού τόνιζε απαιτεί την πνευματική εξύψωση και μεταμόρφωση των μαζών, την πρωτοβουλία τους, τον αλτρουισμό τους. Και αυτή η πνευ ματική και ηθική αναγέννηση δεν μπορεί να επιτευχθεί με διατάγματα, με τη δικτατορική εξουσία των ηγετών και με την τρομοκρατία. «Ο μοναδικός δρόμος προς αυτήν είναι το σχολείο της δημόσιας ζωής, η απεριόριστη και όσο είναι το δυνατόν πλατύτερη δημοκρατία, η κοινή γνώμη. Η τρομοκρατία είναι εκείνη που διαφθείρει». Το «κατηγορώ» 18 της Λούξεμπουργκ κορυφωνόταν με μια προφητική εκτίμηση για τον μοιραίο και αναπόφευκτο αυταρχικό εκφυλισμό της μπολσεβίκικης εξουσίας: «Ο Λένιν και ο Τρότσκι εγκατέστησαν στη θέση των αντιπροσωπευτικών σωμάτων, που βγαίνουν από γενικές λαϊκές εκλογές, τα σοβιέτ σαν μοναδική πραγματική αντιπροσώπευση των εργαζόμενων μαζών. Αλλά πνίγοντας την πολιτική ζωή σ' όλη τη χώρα, είναι μοι ραίο να παραλύει ολοένα και περισσότερο η ζωή μέσα σ' αυτά τα ίδια τα σοβιέτ. Χωρίς γενικές εκλογές, απεριόριστη ελευθερία του τύπου και των συγκεντρώσεων, ελεύθερη πάλη των ιδεών, η ζωή ξεψυχάει μέσα σε όλους τους δημόσιους θεσμούς, γίνεται μια ζωή επιφάνειακή, όπου η γραφειοκρατία μένει το μόνο ενεργό στοιχείο. Από το νόμο αυτόν κανένας δεν μπορεί να ξεφύγει. Η δημόσια ζωή σιγά-σιγά βυθίζεται στον ύπνο, μερικές δωδεκάδες αρχηγών του κόμματος, με ανεξάντλητη ενεργητικότητα και απεριόριστο ιδεαλισμό, διευθύνουν και κυβερνούν. Μεταξύ αυτών η διεύθυνση είναι πραγματικά στα χέρια μιας μόνο δωδεκάδας εξαιρετικών εγκεφάλων και από καιρό σε καιρό συγκαλείται μια αριστοκρατία της εργατικής τάξης στις συγκεντρώσεις για να χειροκροτήσει τους λόγους των αρχηγών και να ψηφίσει ομό φωνα τις αποφάσεις που της προτείνουν. Υπάρχει λοιπόν στο βάθος μια κυβέρνηση κλίκας, μια δικτατορία είναι αλήθεια, όχι όμως η δικτατορία του προλεταριάτου, όχι η δικτατορία μιας χούφτας πολιτικών, δηλαδή μια δικτατορία με αστική έννοια, με την έννοια της γιακωβίνίκης κυριαρχίας. (Πρόσεξε την αναβολή των συνεδρίων των σοβιέτ από τρεις σε έξι μήνες!). Και ακόμη περισσότερο μια τέτοια κατάσταση αναγκαία παράγει μια αύξηση της αγριότητας στη δημόσια ζωή δολοφονίες, εκτελέσεις ομήρων κ.λπ.». Στο τέλος του κειμένου της η Λούξεμπουργκ αναγνώριζε τις τρομερές αντικειμενικές δυσκολίες εσωτερικές και διεθνείς (η ρωσική καθυστέρηση, η πίεση του πολέμου, Η αδράνεια του γερμανικού προλεταριάτου κ.ά.), που αντιμετώπιζαν οι μπολσεβίκοι και που μείωναν ώς ένα βαθμό την υποκειμενική ευθύνη του Λένιν και των συντρόφων του για τον αυταρχικό εκφυλισμό της επανάστασης. Εκείνο όμως που δεν μπορούσε με κανέναν τρόπο να αποδεχθεί ήταν η προσπάθεια των μπολσεβίκων να αναγορεύσουν την εμπειρία τους σε ένα είδος οικουμενικά έγκυρου μοντέλου και να την επιβάλουν στο διεθνές προλεταριάτο σαν αξιομίμητο πρότυπο σοσιαιστικής τακτικής», μετατρέποντας έτσι την ανάγκη σε αρετή». Αυτό που η Λούξεμπουργκ φοβόταν και το θεωρούσε «κακή υπηρεσία των μπολσεβίκων στον διεθνή σοσιαλισμό έγινε πραγματικότητα την ίδια κιόλας τη χρονιά της άγριας δολοφονίας της, με την ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1919.