ΤΡΙΠΟΛΗ - ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 1944

 

Στις 30 του Απρίλη 1944,  η διοίκηση των "ταγμάτων ασφαλείας" ανακοινώνει στους κρατούμενους πατριώτες στις φυλακές – υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης, ότι την επόμενη ημέρα θα εκτελεστούν 40 (36 άνδρες και 4 γυναίκες) ως αντίποινα για το θάνατο του Γερμανού στρατηγού Κρεζ στους Μολάους Λακωνίας από τον ΕΛΑΣ. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Ηλία Ρέβελα, συγκρατούμενου των εκτελεσθέντων, κανείς δεν κοιμήθηκε εκείνο το βράδυ, τα υπόγεια αντηχούσαν τραγούδια των κρατουμένων και το πρωί της Πρωτομαγιάς, με ψηλά το κεφάλι οι 40 οδηγήθηκαν κα εκτελέσθηκαν στον Αγιο-Θανάση, έξω από τις φυλακές και όχι στον συνήθη τόπο εκτελέσεων 

στον Αγιο-Νικόλα, προκειμένου να τρομοκρατηθούν και οι κρατούμενοι πατριώτες. 

   Είναι χαρακτηριστική η προκήρυξη των δυνάμεων κατοχής που κατακλύζει (από αεροπλάνο) την Πελοπόννησο:

"ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΑΙΜΑ ΠΙΠΤΕΙ

ΕΠΙ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΩΝ

Ο γερμανικός στρατός ανακοινεί:

Εις τας 27-4-44 εφόνευσαν Κομμουνισταί αντάρται κατόπιν υπούλου επιθέσεως 

παρά τους Μολάους έναν Γερμανόν στρατηγόν και τρείς εκ των συνοδών του. Κατά 

την επίθεσιν ταύτην ετραυματίσθησαν αρκετοί Γερμανοί στρατιώται. 

Ως αντίποινα απεφασίσθη:

1) Η εκτέλεσις 200 Κομμουνιστών την ημέραν της 1-5-1944.

2) Η εκτέλεσις όλων των ανδρών, οι οποίοι θα ανευρεθούν υπό των γερμανικών στρατιωτικών τμημάτων επί της οδού Μολάων-Σπάρτης, εκτός της περιοχής των χωρίων.

Ως αντίποινα δια το έγκλημα τούτο εξετέ-

λεσαν τα ελληνικά σώματα 100 Κομμου-

νιστάς ιδία πρωτοβουλεία.

Ο ελληνικός λαός πρέπει επί τέλους να

εννοήση, ότι δεν αρκεί απλώς να κατα-

κρίνουν οι ορθώς σκεπτόμενοι κύκλοι τα

εγκλήματα των ανταρτών, αλλ’ ότι είναι

ανάγκη δια της στάσεώς των και δια της

πράξεως να αντιταχθούν εις την μειονό-

τητα των εγκληματιών ανταρτών".

Στα τρία χρόνια που μεσολάβησαν έγιναν

πολλά και στον τόπο μας.

Αμέσως, από την έναρξη ακόμα της κατο-

χής, ιδρύθηκαν οι πρώτες αντιστασιακές

οργανώσεις στην Τρίπολη, η "Νέα Φιλική

Εταιρεία" και η ΠΟΕΝ (Παναρκαδική Ορ-

γάνωση Ελευθέρων Νέων) που στη συ-

νέχεια προσχώρησαν στο ΕΑΜ και την

ΕΠΟΝ με πλούσια δράση. Απέτρεψαν τη

συνέχιση του λιμού τον χειμώνα 41-42,

οργάνωσαν διαδηλώσεις ενάντια στην

πολιτική επιστράτευση και την επέκταση

της βουλγαρικής κατοχής στη Μακεδονία,

εόρτασαν την εθνική επέτειο της 25ης

Μαρτίου 1943 στην πλατεία Άρεως και ορ-

γάνωσαν την ένοπλη αντίσταση με τον

ΕΛΑΣ από την άνοιξη του 1943.

Η σύγκρουση μεταξύ των οργανώσεων

ΕΛΑΣ και Ε.Σ. (Εθνικός Στρατός) το καλο-

καίρι του 1943 οδήγησε στο σύμφωνο του

Δυρραχίου που προέβλεπε την ενοποίηση

της αντιστασιακής δράσης. Ένα τμήμα του

Ε.Σ. τήρησε την συμφωνία και ενσωματώ-

θηκε στον ΕΛΑΣ, ενώ άλλοι προχώρησαν

το φθινόπωρο του 1943 με την έμμεση

στήριξη των Άγγλων στη δημιουργία των

"ταγμάτων ασφαλείας", με έδρα της διοί-

κησης Πελοποννήσου την Τρίπολη.

Η αντιστασιακή δράση προξένησε την έν-

τονη αντίδραση των δυνάμεων κατοχής,

έως τον Σεπτέμβρη του 1943 των Ιταλών

και στη συνέχεια, πλέον αδυσώπητα, των

Γερμανών. Χιλιάδες πατριώτες από όλη

την Πελοπόννησο φυλακίσθηκαν στις φυ-

λακές της Τρίπολης (ποινικές φυλακές,

σφαγεία, κρατητήρια σταθμών χωροφυ-

λακής, υπόγεια Δικαστικού Μεγάρου και

αλλού). Από αυτούς περισσότεροι από

400 εκτελέσθηκαν στα όρια της Τρίπολης

(Αγιο-Νικόλας, Αγιο-Θανάσης, ΑγιοΒλάσ-

σης, οδός Ταξιαρχών), από την άνοιξη του

1942 έως την απελευθέρωση 1-10-1944.

Περισσότεροι από 500 αγωνιστές από τις

φυλακές της Τρίπολης οδηγήθηκαν και

εκτελέσθηκαν στους μαρτυρικούς τόπους

(Μονοδέντρι, Ανδρίτσα, Παλιόχουνη, Αλε-

ποχώρι, Ψηλή Βρύση, Αλέα κ.α.). Έτσι η

Τρίπολη έγινε από τις πλέον μαρτυρικές

πόλεις της Πελοποννήσου και είναι και-

ρός να συνενώσει τη φωνή της με τη Με-

γαλόπολη, τη Σπάρτη και την Καλαμάτα

που ζητούν να γίνουν μέλη του "Δικτύου

Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών". Η διά-

σωση, συντήρηση και ανάδειξη όλων των

χώρων των υπογείων του Δικαστικού Με-

γάρου Τρίπολης ως χώρου ιστορικής μνή-

μης όχι μόνο της κατοχής αλλά και του

εμφυλίου, του τελευταίου που σώζεται,

είναι επιτακτική για την ιστορία και την κοι-

νωνία της πόλης και της Πελοποννήσου.

Ο πόλεμος και η ειρήνη δεν μπορεί και

δεν πρέπει να γίνονται ζητήματα κομμα-

τικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης

αλλά είναι ζητήματα παλλαϊκά που απαι-

τούν συναίνεση και διεκδίκηση. Δεν πα-

ραγνωρίζουμε ότι έχουν πολιτικό και

ιδεολογικό περιεχόμενο που πρέπει να γί-

νεται αντικείμενο διαλόγου, σύνθεσης και

ενδυνάμωσης της κοινής πάλης για την

αποτροπή του φασισμού, του πολέμου και

της επίτευξης του πυρηνικού αφοπλισμού

και της ειρήνης.

Ποτέ πια πόλεμος

Τρίπολη – Πρωτομαγιά 2022

Σ