Αγαθή Δημητρούκα, Παρέες...

Νότης Μαυρουδής
(17/1/2011, για το βιβλίο της Αγαθής Δημητρούκα)

 

• Παρατηρώ το τελευταίο διάστημα τις συνεντεύξεις της ποιήτριας-στιχουργού-συγγραφέως Αγαθής Δημητρούκα, με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου της με τίτλο: "Πουλάμε τη ζωή, χρεώνουμε τον θάνατο" (εκδ. Πατάκης). Η Αγαθή, πλάσμα γήινο και αιθέριο συγχρόνως (ό,τι χρειάζεται ένας ποιητής για να πει και να γράψει τα ανθρώπινα) έγραψε, εκτός των δικών της ποιημάτων και στίχων, με πολύ όρεξη και γνώση αυτό το βιβλίο.
• Χρόνια κοντά στο Νίκο Γκάτο, μεταφέρει τις εμπειρίες της  από την παρέα φωτεινών ανθρώπων του περιβάλλοντός του.
• Το βιβλίο είναι κατάθεση ψυχής και συνδέει τον αναγνώστη με έναν κόσμο της χθεσινής μέρας μεν, διαχρονικόν δε. Με προσωπικότητες του μεταπολεμικού ελληνικού πολιτισμού, που στο διάβα τους, έφτιαξαν τα θεμέλια μιας πνευματικής διάστασης που δεν θα μπορούσε παρά να ήταν ανεξάντλητη πηγή ιδεών.
• Διάβασα τη συνέντευξή της στο διαδικτυακό Newstr@p, στην Κωστούλα Τωμαδάκη γύρω από το βιβλίο της.
• "Κυρία Δημητρούκα, στο μυθιστόρημά σας, το οποίο διαβάζεται με μια πνοή, πέρα από τις προσωπικές αναφορές, αποτυπώνεται και η καθημερινότητα του μεγάλου μας ποιητή Νίκου Γκάτσου. Στα στέκια του σύχναζαν ο Χατζιδάκις, ο Ελύτης, ο Λορεντζάτος, η Μούσχουρη, ο Ξαρχάκος, ο Σταθόπουλος και άλλοι άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών. Τι τους ένωνε σε σημείο που να δείχνουν σαν μια παρέα;"

· ¨Χωρίς να θέλω να παραστήσω τον παντογνώστη, νομίζω πως τους ένωνε ο θαυμασμός, που καθένας τους είχε για το έργο και την προσωπικότητα των άλλων, και η αμοιβαία εμπιστοσύνη. Δύο στοιχεία που τους επέτρεπαν, όταν συνεργάζονταν μεταξύ τους, να ακολουθούν, ακόμα και να ενστερνίζονται, τις ιδέες ο ένας του άλλου.¨

· Πράγματι, αν σκεφτεί κανείς το άθροισμα της ενέργειας του Γκάτσου, του Χατζιδάκι, Ελύτη, Λορεντζάτου, Ξαρχάκου, Σταθόπουλου, αλλά και άλλων πολλών που δεν αναφέρονται στη συνέντευξη, θα διαπιστώσει πως οι συνάξεις αυτές (οι παρέες), έμοιαζαν, κατά κάποιον τρόπο, σαν μικρά …κρυφά σχολειά, παίζοντας τον ρόλο ενός πνευματικού κυττάρου που δεν ήταν προορισμένο να εξατμιστεί στον αέρα…"

· Απ’ αυτό το ¨οξυγόνο¨ ανέπνευσε η Δημητρούκα και αυτό καταγράφει (και περιγράφει) στο βιβλίο της.

· Η Αγαθή ετούτες τις μέρες έχει την τιμητική της. Καλεσμένη σε εφημερίδες και περιοδικά να αναφέρεται στο βιβλίο της που ξαναζωντανεύει πρόσωπα και εποχές μιας ζωής που δεν απέχει (χρονικά) μακριά από τη δική μας!

·        Με αφορμή τον ποιητή Νίκο Γκάτσο, αποκλείεται να μην αναφερθεί συνειρμικά ο Μάνος Χατζιδάκις. Θα μπορούσε να μιλάει κανείς για δύο ψυχές σε ένα σώμα, κάτι πάντως που θα μπορούσε να εκληφθεί και ως αδιαίρετο!

·        Ε, αυτά τα πρόσωπα δεν απέχουν μακριά από εμάς, από τον δικό μας χρόνο. (Γκάτσος, 1911-1992). (Χατζιδάκις, 1925-1994). Τους γνωρίσαμε, τους συναναστραφήκαμε, αφιερώσαμε εκατοντάδες ώρες ακούγοντας τα τραγούδια και τις σκέψεις τους, ήπιαμε νερό από την πηγή τους, σε κάποιες περιπτώσεις, κατά κάποιον μεταφυσικό τρόπο, τους τοποθετήσαμε σε δικά μας εικονίσματα…

· Όλα αυτά σε μια ζωή πρόσφατη, στη χθεσινή μέρα! Όχι σε βάθος χρόνου. Με νωπή μνήμη. Τα πρόσωπα αυτά, τα γνωρίσαμε, συναναστραφήκαμε μαζί τους (ο καθένας με τον δικό του τρόπο). Δεν χάνονται στο χρονικό ορίζοντα ενός μακρινού παρελθόντος.

·        Με αυτά τα πρόσωπα η Δημητρούκα γίνεται κοινωνός. Με αυτό το εγγύς παρελθόν.

·        Στο ΕΠΤΑ της Ελευθεροτυπίας (16/1/2011) ανεβάζει άρθρο αφιερωμένο στα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Γκάτσου και γράφει:

·        "Αν ξεκινήσουμε από την πεποίθηση του Νίκου Γκάτσου ότι η γλώσσα είναι η πατρίδα και η θάλασσα μαύρη μεγάλη μοναξιά κι αν προσθέσουμε τη γενική παραδοχή ότι η χώρα μας είναι θαλασσινή και τη δική του διαβεβαίωση ότι η Ελλάδα είναι παντοτινή καταφυγή, θα μπορούσαμε, ίσως, να κατανοήσουμε καλύτερα το γιατί οι μοναχικές και μοναδικές γυναικείες υπάρξεις του ποιητικού του τόπου δεν περιδιαβαίνουν τον μεγάλο κόσμο μα τον μικρό και πολυσήμαντα ελληνικό, ως τον εγγύτερο του ποιητή."

· Θυμηθείτε προς επιβεβαίωση των λεγομένων της Δημητρούκα, ονόματα της μυθολογίας (μυθοπλασίας) του Γκάτσου: Περιμπανού, μικρή Ραλλού, Αερικό, Τρελή του φεγγαριού, Αθανασία, το Φροσί, Άννα η Κομνηνή, Σκοτεινή Μητέρα,  Ελένη, η Παναγία των Πατησίων, αλλά και ο Γιάννης ο φονιάς, ο Ροβινσώνας στη Μύκονο, ο Ιρλανδός κι ο Ιουδαίος, Ορέστης, ο Τζώνης ο μπόγιας, Κατερίνα καρδερίνα, ο Κεμάλ, μια αστείρευτη συμβολική αναφορά-πλοκή ονομάτων, φαντασιακής ανάπλασης…

·        Δεν το κρύβω. Μου αρέσει να επιστρέφω συχνά πυκνά σ’ αυτόν τον τόσο κοντινό ακόμα χρόνο. Είναι ο δικός μου χρόνος και θέλω πάντα να τον υπερασπίζομαι. Νιώθω δικό του κομμάτι και εναποθέτω εκεί όλες τις μνήμες και νοσταλγίες μου, καθώς και τις όποιες αισθήσεις κατάφερα να κρατήσω εντός μου.

·        Κρατάω τις θύμισες των συναντήσεων με τον Χατζιδάκι και το περιβάλλον των ποιητών, ζωγράφων, στοχαστών, που ξενυχτούσαν στα κατά καιρούς στέκια των εποχών. Κι εγώ εκεί...

· Η Δημητρούκα μάς θυμίζει αυτές τις εποχές και τα πρόσωπα, που έχουν προ πολλού ¨εμβολίσει¨ και τον δικό μου εσωτερικό χώρο-χρόνο-κόσμο…

·        Μ’ αυτή την έννοια, το βιβλίο της είναι μια ¨γέφυρα¨ με ένα σημείο της μεταπολεμικής ιστορίας του πολιτισμού μας, που έμεινε ως εφαλτήριο σκέψεων και ιδεών γύρω από πνευματικές αναζητήσεις στη λογοτεχνία, την ποίηση, τη μουσική, το θέατρο, τις εικαστικές τέχνες κλπ.

·        Ο Νίκος Γκάτσος εξακολουθεί να είναι μέντορας του ελληνικού τραγουδιού σε όσους αναζητούν μέσα από τα τραγούδια τη σύνδεση με τον βαθύτερο ποιητικό λόγο. Σε όσους δηλαδή εκλαμβάνουν το ελληνικό τραγούδι ως μορφή τέχνης και όχι ως μουσικό χαβαλέ προς εκτόνωση…

·        Σε αυτή τη μορφή τέχνης, ο ποιητής χώρεσε ό,τι ήθελε να καταθέσει στο πέρασμα της ζωής του. Πέρα από την Αμοργό (1943), ο υπερρεαλιστής Γκάτσος έγραψε τραγούδια και εκεί διοχέτευσε όλη την ενέργεια του ποιητικού του λόγου.

· Ας θυμηθούμε απόσπασμα από την Αμοργό του:
"Πάρ' το σημαία της ζωής να σαβανώσεις τον θάνατο
Κι ας μη λυγίσει η καρδιά σου
Κι ας μην κυλήσει το δάκρυ σου πάνω στην αδυσώπητη τούτη γη.Όπως εκύλησε μια φορά στην παγωμένη ερημιά το δάκρυ του πιγκουίνου."

• Ο Γκάτσος υπήρξε (ίσως) ο μέντορας του Χατζιδάκι, γι αυτό και η συνεργασία τους υπήρξε πολύχρονη. Μάλιστα, ο Μάνος αναφέρει σε παλιό του σημείωμα:
• "Ο Γκάτσος επιρρέασε εμένα και όχι εγώ τον Γκάτσο. Εγώ ήμουν ο μαθητής. Είχα την τύχη να εισπράξω πολύτιμα μαθήματα, ιδίως σε μια περίοδο, μετά την απελευθέρωση, που οι συνομίλικοί του φίλοι έφυγαν στην Ευρώπη και οι δικοί μου πάλι το ίδιο,  και μείναμε οι δυο μας στο πατάρι του ¨Λουμίδη¨ ή του ¨Πικαντίλλυ¨ να μιλάμε."
• Ε, σας πληροφορώ πως δεν μείνανε μονάχοι… Προστέθηκαν παρέες και παρέες που έμελλε να παίξουν σπουδαίο ρόλο στην ατμόσφαιρα των εποχών.

(www.tar.gr