Του Καρλ-Χέλμουτ Λέχνερ
Προκειμένου να διερευνήσουμε τη δυνατότητα της κοσμικής χειραφετητικής πράξης να «συνδεθεί» με τις διακηρύξεις της Καθολικής Εκκλησίας πρέπει πρώτα να διαβάσουμε τις νέες ιδέες που υπάρχουν στην εγκύκλιο του πάπα Φραγκίσκου «Fratelli tutti» (Όλοι αδέλφια) της 3ης Οκτώβρη 2020. Μία από αυτές αφορά την άποψη του πάπα ότι το ζήτημα της ιδιοκτησίας δεν είναι απόλυτο. Στην παράγραφο 120 του κεφαλαίου της εγκυκλίου με τίτλο «Επανεξετάζοντας τον κοινωνικό ρόλο της ιδιοκτησίας» αναγράφονται τα εξής:
Από την πλευρά μου, θα ήθελα να παρατηρήσω ότι «η χριστιανική παράδοση ποτέ δεν θεώρησε ότι το δικαίωμα στην ιδιωτική ιδιοκτησία είναι απόλυτο ή απαραβίαστο…». Η αρχή της κοινής χρήσης των αγαθών της δημιουργίας είναι η «πρώτη αρχή του συνόλου της ηθικής και κοινωνικής τάξης»∙ είναι ένα φυσικό και εγγενές δικαίωμα που έχει προτεραιότητα έναντι των άλλων […] Αυτό έχει συγκεκριμένες συνέπειες που πρέπει να αντικατοπτρίζονται στη λειτουργία της κοινωνίας.
Τη σημασία που είχαν αυτά τα λόγια τήν κατάλαβαν πολύ καλά οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι στις 11 Οκτωβρίου 2020, λίγο μετά τη δημοσίευση της εγκυκλίου, η εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung κυκλοφόρησε με το εξής πρωτοσέλιδο: «Να φύγουμε από την Εκκλησία; Η κριτική του πάπα στον καπιταλισμό θα ήταν ένας σοβαρός λόγος για να το κάνουμε αυτό!». Για πρώτη φορά μια παπική διακήρυξη έκανε σαφές ότι δεν υποστηρίζει πλέον τη δαιμονοποίηση της σοσιαλιστικής θέσης για την ιδιωτική ιδιοκτησία. 
Ο πάπας βλέπει τη δράση κατά της φτώχειας, που επίσης περιλαμβάνεται στην εγκύκλιο, όχι ως ατομική πράξη παροχής βοήθειας, αλλά κυρίως ως κοινωνικό και πολιτικό καθήκον – κάτι που πιθανώς προκάλεσε και την προαναφερθείσα κριτική των καπιταλιστικών κύκλων. Εκφράζοντας αυτήν την άποψη, επιδοκιμάζει τη δραστηριότητα που ασκούν σε όλο τον κόσμο τα χριστιανικά απελευθερωτικά κινήματα, την οποία είχαν καταγγείλει απερίφραστα οι προκάτοχοί του. Προχωρά μάλιστα ακόμα περισσότερο, υποστηρίζοντας με τρόπο που δεν έχει ακουστεί ποτέ μέχρι σήμερα από τον επικεφαλής της ιεραρχίας της Εκκλησίας ότι:
Σε ορισμένες κλειστές και μονόχρωμες οικονομικές προσεγγίσεις φαίνεται να μην υπάρχει χώρος για λαϊκά κινήματα που ενώνουν τους άνεργους, τους προσωρινούς και τους άτυπους εργαζόμενους, και πολλούς άλλους που δεν εντάσσονται εύκολα στις υπάρχουσες δομές. Όμως, αυτά τα κινήματα διαχειρίζονται διάφορες μορφές λαϊκής οικονομίας και παραγωγής της κοινότητας. Αυτό που χρειάζεται είναι ένα μοντέλο κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής συμμετοχής «που να περιλαμβάνει τα λαϊκά κινήματα και να ενισχύει τις τοπικές, εθνικές και διεθνείς δομές διακυβέρνησης με τον χείμαρρο ηθικής ενέργειας που πηγάζει από τη συμπερίληψη των αποκλεισμένων στην οικοδόμηση μιας κοινής μοίρας».
O λατινοαμερικανός καθολικός ιερέας Λεονάρντο Μποφ, ένας από τους πιο γνωστούς υποστηρικτές της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, έχει δίκιο όταν λέει για τον πάπα Φραγκίσκο: «Από όσα μπορώ να καταλάβω, το κέντρο του ενδιαφέροντός του δεν είναι πια η Εκκλησία, και σίγουρα όχι όσα γίνονται στο εσωτερικό της, αλλά η επιβίωση της ανθρωπότητας και το μέλλον της γης που βρίσκεται σε κίνδυνο, γεγονός που μας αναγκάζει να σκεφτούμε μήπως ο χριστιανισμός μπορεί να συμβάλει στην υπέρβαση αυτής της μεγάλης κρίσης που απειλεί να εξαφανίσει το ανθρώπινο είδος».
Η διαμάχη και η επίλυση των θεολογικών αντιφάσεων που έχουν προκύψει από τη συγκεκριμένη εγκύκλιο είναι υπόθεση των πιστών της Καθολικής Εκκλησίας. Οι υποστηρικτές της, όμως, πρέπει όμως να ξέρουν ότι δεν είναι μόνοι. Υπάρχουν πολλά σημεία σ’ αυτήν την εγκύκλιο του πάπα Φραγκίσκου που διευκολύνουν τον διάλογο μεταξύ των προοδευτικών χριστιανών, των πολλών μη θρησκευόμενων ανθρώπων που δραστηριοποιούνται για την επίλυση διάφορων κοινωνικών ζητημάτων και όλων εκείνων που θεωρούν τους εαυτούς τους μαρξιστές. Μπορούν να μαθαίνουν οι μεν από τους δε, να συνεργάζονται και να αγωνίζονται μαζί. Γι’ αυτούς τους λόγους η έκδοση της Εγκυκλίου Fratelli Tutti είναι ένα θετικό γεγονός.
* Το πρωτότυπο κείμενο με τίτλο “To Differ and Learn from Each Other-A Marxist Voice on the Social Encyclical ‘Fratelli Tutti’” [Διαφέρουμε και μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλο-Μια μαρξιστική φωνή για την κοινωνική εγκύκλιο «Όλοι αδέλφια»] δημοσιεύτηκε στο ετήσιο περιοδικό του transform!, 2021, σελ. 416-427.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου